کم‌ ترین نرخ بیکاری ۱۸ سال گذشته ثبت شد؛ خوب ولی نگرانیم

به گزارش جهان صنعت نیوز؛ بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار، نرخ بیکاری در فصل پاییز ۱۴۰۱ برابر با ۸.۲ درصد بوده‌‌است. بر این اساس نرخ بیکاری نسبت به فصل مشابه سال گذشته کاهش ۰.۷ واحد درصدی را نشان می‌دهد. همچنین مقایسه این عدد با فصل پاییز سال ۱۳۹۹ نیز حاکی از کاهش ۱.۲ واحد درصدی است.

به طور کلی نیز نرخ بیکاری ۸.۲ درصدی در پاییز امسال،‌ پایین‌ترین عدد ثبت شده نه تنها در فصل پاییز بلکه در سایر فصل‌های ۱۸ سال گذشته است.

البته باید توجه داشت که روش محاسبه نرخ بیکاری پیش از سال ۱۳۸۴ متفاوت بوده است. شاخص کنونی بر این اساس محاسبه می شود که جمعیت بالای ۱۵ سال را به عنوان جمعیت در سن کار تلقی می کند. این در حالی است که نرخ بیکاری پیش از سال ۱۳۸۴ بر مبنای جمعیت بالای ۱۰ سال محاسبه شده است. بنابراین شاید نرخ بیکاری ثبت شده در پاییز امسال یکی از کم‌ترین اعداد طی چند دهه گذشته محسوب شود.

به هر صورت در نگاه نخست به نظر می‌رسد که بازار کار بر اساس نرخ بیکاری در ایده آل ترین شرایط دو دهه گذشته خود قرار دارد. اما این نتیجه گیری لزوما صحیح نیست.

نرخ بیکاری بالاتر ولی اشتغال بیش تر!

برای درک این موضوع که لزوماً کاهش بیکاری به معنای شرایط ایده آل بازار کار نیست،‌ به مقایسه اعداد در چند سال گذشته می پردازیم.

بر اساس داده‌های مرکز آمار، نرخ بیکاری در پاییز سال ۱۳۹۸ برابر با ۱۰.۶ درصد بوده است. به بیان دیگر، این شاخص در پاییز ۱۴۰۱ حدود ۲.۴ واحد درصد کم‌تر از فصل مشابه سال ۱۳۹۸ گزارش شده است. با این مفروضات حالا نگاهی به تعداد شاغلین در این دو بازه زمانی می اندازیم.

مرکز آمار تعداد شاغلین پاییز ۱۳۹۸ را بیش از ۲۴ میلیون و ۴۴۶ هزار نفر گزارش کرده است. این رقم در گزارش مربوط به پاییز ۱۴۰۱ حدود ۲۴ میلیون و ۷۰ هزار نفر تخمین زده شده است.

به بیان دیگر در حالی نرخ بیکاری در پاییز امسال در مقایسه با پاییز ۱۳۹۸ کاهش ۲.۴ واحد درصدی داشته که تعداد شاغلین بیش از ۳۷۵ هزار نفر کاهش یافته است.

کاهش تعداد بیکاران لزوماً به معنای ایجاد اشتغال نیست

دلیل این تناقض به نحوه محاسبه نرخ بیکاری و تعریف افراد بیکار باز می‌گردد. آنگونه که مرکز آمار اعلام کرده است،‌ نرخ بیکاری از تقسیم تعداد افراد بیکار بر جمعیت فعال اقتصادی بدست می‌آید.

بنابه تعریف، جمعیت فعال عبارت است از مجموع افراد در سن کار که یا شاغل هستند و یا بیکار. همچنین مرکز آمار به فردی بیکار می گوید که طی سه هفته منتهی به آمارگیری، در جستجوی کار بوده باشد. به بیان دیگر،‌ فرد بیکاری که در یک ماه گذشته به دنبال شغل نبوده باشد، جز افراد بیکار و در نتیجه جزو جمعیت فعال اقتصادی محسوب نمی شود محسوب نمی شود.

بنابراین کاهش تعداد بیکاران لزوماً به معنای ایجاد اشتغال نیست!

نرخ مشارکت اقتصادی کلید حل تناقض

برای حل این تناقض،‌ باید همزمان با نرخ بیکاری، نرخ مشارکت اقتصادی را نیز بررسی کرد. نرخ مشارکت اقتصادی عبارت است از تعداد افراد بیکار و شاغل تقسیم بر کل افراد در سن کار.

زمانی کاهش بیکاری را می‌توان به عنوان بهبود شرایط بازار کار تلقی کرد که همزمان شاهد افزایش نرخ مشارکت اقتصادی نیز باشیم. به بیان دیگر،‌با ورود افراد جدید به بازار کار (افزایش جمعیت فعال و مشارکت اقتصادی)، به همان نسبت و یا بیش‌تر شغل ایجاد شده باشد.

بر اساس داده‌های مرکز آمار، نرخ مشارکت اقتصادی در پاییز امسال به ۴۱ درصد رسیده است. این عدد در مقایسه با پاییز سال گذشته حاکی از افزایش حدود ۰.۱ واحد درصدی است. با این وجود باید توجه داشت که نرخ مشارکت اقتصادی در پاییز سال ۱۳۹۸ برابر با ۴۴.۹ درصد بوده است.

بنابراین به نظر می‌رسد که هرچند شرایط بازار کار نسبت به دو سال گذشته بهبود نسبی پیدا کرده است (بخشی بخاطر کاهش محدودیت کرونایی بوده است) اما همچنان با سال‌های پیش از ۱۳۹۹ فاصله چشم گیری دارد.

به بیان دیگر، این اعداد نشان می‌دهد همچنان بخشی از کاهش بیکاری ناشی از ناامید شدن افراد از یافتن شغل و خروج از بازار کار است. همچنین برخی دیگر از کارشناسان، کاهش نرخ مشارکت اقتصادی را نشانه‌‌ای از موج مهاجرتی قلمداد می‌کنند که می تواند زنگ خطری برای اقتصاد ایران باشد.