تهدید اردوغان به عملیات نظامی زمینی و هوایی در شرق فرات
جهان صنعت نیوز: رجب طیب اردوغان در حالی این اظهارات را مطرح کرده که بهانه اش برای حمله به شرق فرات و ایجاد منطقه امن بازگرداندن آواره های سوری به کشورشان است، از این رو نام عملیات نظامی به سوریه را «چشمه صلح» گذاشته است. این احتمال وجود دارد که اردوغان در صورت اقدام نظامی در شمال سوریه ممکن است ترکیه را وارد باتلاقی دیگر کند که برای خروج از آن هزینه زیادی باید پرداخت کنند.
این نخستین بار نیست که رجب طیب اردوغان چنین تهدیداتی را به زبان می‌آورد، با لبریز شدن کاسه صبر ترکیه از عدم پایبندی آمریکا به تعهدات خود در زمینه مشارکت در این عملیات و همچنین مشارکت در ایجاد منطقه امن و تمایل واشنگتن به فریبکاری و امروز و فردا کردن به گفته برخی منابع دولتی در ترکیه و همچنین پس از مشخص شدن عدم جدیت آمریکا در رزمایش‌های مشترک هوایی و زمینی، چنین تهدیداتی بارها توسط اردوغان مطرح شده است.
قابل توجه اینکه آمریکا به حمایت از نیروهای دموکرات سوریه که اکثرا ماهیت کُردی دارند پایبند است، در حالی که اردوغان این نیرو‌ها را تروریستی و شاخه حزب کارگران کردستان می‌داند و همین مسئله بیانگر حجم تنش در روابط ترکیه و آمریکاست که پس از اقدام رجب طیب اردوغان به خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ روسیه و عدم پایبندی به تحریم‌های آمریکا علیه ایران با خرید نفت از این کشور تشدید شده است. نیروهای سوریه دمکراتیک هم با صدور بیانیه‌ای تاکید کردند با هرگونه حمله زمینی یا هوایی ترکیه مقابله خواهند کرد و چنین موضع مقتدری نمی‌تواند بدون وجود تضمین‌ها و حمایت نظامی آمریکا تحقق یابد چراکه بیش از دو هزار نظامی آمریکایی در منطقه حضور دارند.
رجب طیب اردوغان به علت وجود شکاف‌هایی در داخل حزب عدالت و توسعه و همچنین تشدید بحران اقتصادی در وضعیت دشواری به سر می‌برد و تمایل به اسکان حدود سه میلیون آواره سوری در مناطق هم مرز با عراق در چارچوب طرح ایجاد ده‌ها شهر و روستا برای اسکان آنها دارد، اما بعید است در شرایط کنونی به گزینه نظامی متوسل شود.
چشمه صلح
مسؤولان ترکیه از آمادگی خود برای آغاز یک عملیات نظامی جدید علیه کردها در شمال سوریه با نام “چشمه صلح” خبر دادند. مسؤولان ترکیه برای آغاز یک عملیات نظامی جدید علیه کردها در شرق فرات واقع در شمال سوریه اعلام آمادگی کردند. وزارت دفاع ترکیه اعلام کرد این عملیات به زودی با نام “چشمه صلح” کلید می‌خورد.
رهبر ترکیه پیش از این بارها ناخرسندی خود را از سیاست واشنگتن در حمایت از گروه‌های کرد در سوریه ابراز کرده بود، اما تهدیدهای او در حالی ادامه یافته که آنکارا تابستان امسال برای گشت‌های نظامی مشترک در شمال شرق سوریه و دور راندن شبه‌نظامیان کرد از مرز ترکیه، با واشنگتن به توافق رسیده بود.
رجب طیب اردوغان که در نشست مشورتی حزب عدالت و توسعه در آنکارا سخن می گفت، اعلام کرد: ما برای انجام عملیات نظامی در شرق فرات آمادگی لازم را کسب و طرح عملیات نظامی در آن را نیز تکمیل کرده ایم و دستورات لازم برای آغاز عملیات را داده ایم. او با بیان اینکه این عملیات امروز یا فردا آغاز خواهد شد، افزود که این عملیات هم زمینی خواهد بود و هم هوایی. این اظهارات در حالی است که سخنگوی نیروهای دمکراتیک سوریه تاکید دارد که این گروه به توافق میان ترکیه و ایالات متحده برای حفظ ثبات در منطقه پایبند بوده است.
رجب طیب اردوغان بدون اشاره به آمریکا تصریح کرد: به کسانی که در ظاهر به ما لبخند زدند و با سخنان دیپلماتیک کارها را به تاخیر انداختند، می گوییم دیگر حرف زدن کافی است. رئیس جمهوری ترکیه گفت، همه هشدارهای لازم را داده ایم، به اندازه کافی صبر کردیم و مشاهده کردیم که گشت های مشترک زمینی و هوایی تنها حرف است.
این در حالی است که دیروز مرحله سوم گشت زمینی مشترک ترکیه و آمریکا در شمال سوریه برای تأسیس منطقه امن با حضور نظامیان ترک و آمریکایی آغاز شد. اردوغان گفت: سوال ما از متحدانمان کاملا روشن است، آیا شما سازمان های «پ. ک. ک» (حزب کارگران کرد ترکیه) و «ی. پ. گ» که آنها را قسد می نامید، سازمان تروریستی می دانید یا نه؟ او مدعی شد که هدف از عملیات احتمالی در شرق فرات، برقراری صلح در این منطقه و نابودی خطر تروریسم در مناطق مرزی است. منطقه‌ای که به گفته رجب طیب اردوغان قرار است در آنجا عملیات نظامی انجام بگیرد در شمال شرقی سوریه واقع شده و تحت کنترل نیروهای “یگان‌های مدافع خلق” قرار دارد.
ستاد کل ارتش ترکیه هم یک روز پیش از صحبت‌های رجب طیب اردوغان با صدور اطلاعیه‌ای در حساب کاربری خود در توئیتر اعلام کرد: ژنرال یاشار گولر، رئیس ستاد کل ارتش ترکیه در یک مکالمه تلفنی با مارک میلی همتای آمریکایی خود در مورد منطقه امن که قرار است در شمال سوریه ایجاد شود، تبادل نظر کرد. رجب طیب اردوغان پیشتر هم در مراسم فارغ التحصیلی افسران دانشکده نظامی ترکیه گفت که ایالات متحده در شرق فرات از تروریست‌ها پشتیبانی می‌کند و این موضوع به مشکلی میان آمریکا و ترکیه تبدیل شده است.
اختلاف میان ترکیه و آمریکا بر سر شمال سوریه و مناطق کردنشین در این کشور جدید نیست و در ماه‌های اخیر اردوغان بارها آمریکا را تهدید کرده که نمی‌تواند حضور شبه نظامیان کرد در نزدیکی مرزهایش را تحمل کند و در صورتی که آمریکا ساز و کاری در این خصوص ترتیب ندهد، خود به صورت مستقیم وارد عمل خواهد شد.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه این سخنان را در حالی عنوان کرد که ترکیه و آمریکا پس از توافق در مورد گشت‌زنی‌ها، پروازهای مشترک در شرق فرات انجام داده‌اند. هر دو طرف موافقت کردند که مرکز فرماندهی مشترک تاسیس کنند. با وجود آن اکنون ترکیه تهدید کرده است در صورتی که واشنگتن بخواهد در این زمینه ایجاد اشکال کند، خود ابتکار عمل را به دست خواهد گرفت. برخی از کارشناسان گفته‌اند که در خصوص عمق منطقه امن شرق فرات و همچنین نیروهای حافظ آن بین واشنگتن و آنکارا اختلاف نظر وجود دارد. رئیس جمهوری ترکیه در سخنرانی خود هم صحبت‌های ماه قبل خود را تکرار کرد و بدون ذکر نام آمریکا پرسید: «سوال ما از متحدانمان بسیار واضح است؛ آیا شما گروه یگان‌های مدافع خلق و پ‌ک‌ک را که برای لاپوشانی اسم “نیروهای دموکراتیک سوریه” را بر آن نهاده‌اید، تروریستی می‌دانید یا خیر؟ این را مشخص کنید.»
ورود سری جدید تجهیزات نظامی ترکیه به مرز سوریه
سری جدید تجهیزات نظامی ارتش ترکیه به منظور حمایت از یگان‌های مستقر این کشور در مرزهای مشترک با سوریه وارد شهر شانلی اورفا واقع در جنوب این کشور شد. این تجهیزات نظامی شامل ۹ کامیون حامل خودروی زرهی و یک اتوبوس حامل نظامیان می‌شود که به شهرستان “آقچه قلعه” از توابع شهر “شانلی اورفا” ارسال شد. منابع نظامی ترکیه اعلام کردند که این تجهیزات نظامی به منظور تقویت و حمایت از یگان‌های نظامی مستقر در مرزهای سوریه به این منطقه فرستاده شده‌اند.
کردهای سوریه خواستار مداخله جهانی
کردهای سوریه پس از اعلام رئیس جمهوری ترکیه مبنی بر آمادگی کشورش برای حمله زمینی و هوایی به مناطق شرق فرات، خواستار مداخله جامعه جهانی برای ممانعت از انجام عملیات نظامی ترکیه به مناطق تحت سیطره‌شان شدند.
کانتون کردها در شمال سوریه با صدور بیانیه‌ای از تمامی نهادهای جامعه جهانی خواست تا ترکیه را به منظور ممانعت از انجام هرگونه حمله تحت فشار قرار دهند. همچنین کردهای سوری، اتحادیه اروپا و گروه‌های فعال در سوریه از جمله ائتلاف بین‌المللی ضد داعش تحت امر واشنگتن را به اقدامات حمایتی مقابل تهدید و خطر ترکیه ترغیب و اعلام کردند: تهدیدات مستمر اردوغان خطرناک است و امنیت و ثبات منطقه را تهدید می‌کند. کردهای سوریه در بیانیه خود، مطرح کردن این تهدیدات از سوی ترکیه باوجود اعلام پایبندی به تمامی بندهای مکانیزم امنیتی که با آمریکا بر سر آن به اتفاق نظر رسیدند تا بهانه‌ها را از ترکیه برای انجام هر اشغالگری جدید بگیرند، محکوم کردند. اردوغان باوجود این که آنکارا و واشنگتن در ماه آگوست درخصوص ایجاد منطقه امن در شمال سوریه به اتفاق نظر رسیدند، تهدید به انجام عملیات نظامی در شرق فرات کرد.
تهدید کردها به جنگ تمام عیار
در همین راستا، نیروهای سوریه دموکراتیک در واکنش به تهدید ترکیه مبنی بر آغاز عملیات نظامی در شرق فرات اعلام کردند که هرگونه اقدام نظامی غیر قابل توجیه ترکیه را به جنگی فراگیر در مرزها تبدیل می‌کنند.
نیروهای دموکرات سوریه نیز در واکنش تندی به سخنان رجب طیب اردوغان تاکید کردند که این حمله را بی پاسخ نمی گذارند. مصطفی بالی سخنگوی قسد در صفحه شخصی اش در توئیتر تاکید کرد: در صورت هرگونه حمله ترکیه از خود دفاع خواهیم کرد. خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه نیز پیشتر اعلام کرده بود که اگر ایالات متحده در ایجاد منطقه امن در شمال سوریه تعلل کند آنکارا در این زمینه همکاری با آمریکا را متوقف می‌کند. آنکارا مدعی است که یکی از اهداف ایجاد منطقه‌ای امن، بازگرداندن آوارگان سوری از ترکیه به کشورشان است. آنکارا بارها به انجام عملیات نظامی در شهر فرات و همچنین منبج سوریه علیه یگان‌های مدافع خلق کرد تهدید کرده است که آنکارا آن را گروه تروریستی قلمداد می‌کند.
ترکیه و نیروهای همپیمان آن مانند “ارتش آزاد سوریه” پس از انجام دو عملیات نظامی در سال ۲۰۱۶ و سال ۲۰۱۸ علیه یگان‌های مدافع خلق کرد، بر مناطق گسترده‌ای در شمال سوریه سلطه یافتند. پیشتر، وزارت دفاع ترکیه اعلام کرد که آنکارا و واشنگتن بر سر تاسیس مرکز هماهنگی برای عملیات مشترک و منطقه امن در شمال سوریه به اتفاق‌نظر رسیده‌اند.
واکنش پنتاگون
وزارت دفاع آمریکا مخالفت خود را با طرح ترکیه برای آغاز عملیاتی نظامی در شمال سوریه اعلام کرده و آن را موجب تضعیف منافع مشترک آمریکا و ترکیه دانست.
سخنگوی پنتاگون با بیان اینکه حمله یکجانبه ترکیه به شمال سوریه به نتایج توافق ترکیه و آمریکا درباره شمال سوریه آسیب می‌رساند، گفت: اگر ترکیه این گام را بردارد، همکاری‌های مشترک ۲ کشور درباره منطقه امن در شمال سوریه و اقدامات مشترک به خطر می‌افتد. سن رابرتسون درباره آمادگی برای عملیات به صورت یکجانبه در شمال سوریه گفت: این موضوع نگرانی جدی آمریکا را به همراه دارد. او با بیان اینکه حمله یکجانبه به نتایج توافق ترکیه و آمریکا درباره شمال سوریه آسیب می‌رساند، گفت: اگر ترکیه این گام را بردارد(حمله به شرق فرات)، همکاری‌های مشترک ترکیه و آمریکا درباره منطقه امن در شمال سوریه و اقدامات مشترک به خطر می‌افتد. آمریکا در حال حاضر موفقیت اقدامات مشترک و مکانیزم طراحی شده با ترکیه درباره شمال سوریه را خواستار است. سخنگوی پنتاگون افزود: آمریکا با ترکیه که عضو ناتو است بدنبال ایجاد منطقه امن در شمال سوریه در کوتاهترین زمان است. در زمان خود و یا حتی زودتر به دنبال این اقدام هستیم. مهمترین تهدید برای ما سر بر آوردن مجدد گروه‌های تروریستی است.
اهمیت استراتژیک شرق فرات
شرق فرات دارای مهمترین و بزرگترین میادین نفتی از حیث مساحت و تولید است به ویژه که میدان نفتی «العمر» قبل از سال ۲۰۱۱ حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز نفت تولید می کرد.
الرقه به تنهایی ۷۰ درصد از منابع آبی سوریه را در خود دارد و این منطقه همچنین دارای زمین های حاصلخیز و محل کشت مهم محصولات کشاورزی سوریه است. مساحت منطقه راهبردی شرق فرات حدود یک سوم اراضی سوریه است و سبد غذایی و اقتصادی سوریه محسوب می شود. این منطقه ۹۰ درصد از درآمدهای نفتی و گازی سوریه و بیش از نیمی از گندم و پنبه سوریه را در خود دارد. استان دیرالزور در شرق فرات دومین استان سوریه از حیث مساحت(حدود ۳۳ هزار کیلومتر مربع) محسوب می شود. بیشتر تولید نفت سوریه در این مناطق است و غنی ترین منابع گازی سوریه را داراست.
سیاسیلینک کوتاه :
