زعفران ایرانی از بازارهای جهانی کنار می رود؟

به گزارش جهان صنعت نیوز، زعفران یا همان طلای سرخ گران‌ترین ادویه جهان محسوب می شود که بسیاری از کشورها نیز اقدام به پرورش آن کرده‌اند. با این وجود در بازارهای جهانی اصلی‌ترین تولید‌کننده این محصول ارزشمند کماکان ایران است.

۹۰ درصد بازار جهانی زعفران برای ایران اما به صورت فله!

بنابر اعلام شورای ملی زعفران، سالانه بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ تن از این محصول در کشور تولید می‌شود. البته بر اساس گزارش سازمان فائو، کشورهای دیگری همچون هند، اسپانیا، یونان و مراکش نیز دارای جایگاه مناسبی در تولید زعفران هستند. به این معنا که اگرچه ایران بیش از ۹۰درصد زعفران جهان را تامین می کند، اما کشورهای نامبرده نیز در این بازار سهم دارند.

طبق آمارهای جهانی، هند به عنوان دومین تولید‌کننده سهمی به میزان ۵ درصد از این بازار را به خود اختصاص داده است.

به باور فعالان اقتصادی در این حوزه، طی ۳۰ سال اخیر ما بدون توجه به برند‌سازی در حوزه تولید زعفران فعالیت می‌کردیم. اما اسپانیا با برنامه‌ریزی موقعیت خود را در فروش، توزیع و معرفی خود به عنوان بزرگ‌ترین صادر‌کننده زعفران جهان محکم کرد. در حالی که ما همچنان صادر‌کننده فله‌ای زعفران باقی مانده‌ایم.

از سوی دیگر بخش عظیمی از آنچه توسط اسپانیا و به نام زعفران این کشور راهی بازارهای صادراتی می‌شود، محصول ایران است. در واقع به گفته مسوولان مربوطه، ایران اولین کشور صادر‌کننده زعفران است و سال گذشته معادل ۲۶۳ تن صادرات داشته است. بنابراین کشوری مانند اسپانیا که تولیدی حدود یک تن دارد اگر صادراتی هم انجام می‌دهد در واقع زعفران ایران است.

قاچاق طلای سرخ

یکی از چالش‌های مطرح در حوزه زعفران بحث قاچاق این محصول است. قاچاق معمولا به صورت چمدانی از کشور خارج می‌شود. این امر باعث شده بازارهای هدف از دست صادر‌کننده‌ها خارج شود.

قاچاق زعفران افزون بر لطمه به صادرات، منجر به عرضه یک محصول بی‌کیفیت، ناخالص و همراه با انواع افزودنی‌ها شده است. موضوعی که تهدید بزرگی برای اعتبار و هویت زعفران ایرانی بوده است که فعالان این حوزه سال‌ها برای کسب این اعتبار تلاش کرده‌اند.

پیش از این نیز، محسن زنگنه، نایب‌رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در توئیتی از رییس‌جمهوری خواست که به داد زعفرانکاران برسد. او در این توئیت نوشت که وزیر کشاورزی همه اتفاقات بد یک سال گذشته در کشاورزی و دامداری را به تحریم و ارز ۴۲۰۰ و نبود پول ربط می‌دهد. اینجا نه مشکل تحریم و ارز است و نه تامین منابع! هر چند پیشنهاد می‌کنم به داد کل دامداری و کشاورزی کشور برسید.

خود تحریمی 

به گفته فعالان این بخش پروسه صادرات با چالش‌های بسیاری همراه است. این امر بر کاهش روند صادراتی تاثیرگذار بوده است. به طوری که غلامرضا میری رییس اتحادیه صادرکنندگان زعفران کشور در خصوص آخرین تحولات صادرات زعفران به بازارهای جهانی اظهار کرد: صادرات انجام می‌شود با این وجود از ابتدای سال تا پایان دی ماه جاری ۱۷درصد کاهش صادرات نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ داشتیم.

از طرفی مساله رفع تعهد ارزی صادرکنندگان پس از رفت و برگشت‌های بسیار همچنان لاینحل مانده است. از سال ۱۳۹۷ مشکل بازگشت ارز به مهم‌ترین دغدغه صادرکنندگان و نهادهای دولتی طرف حساب با فعالان اقتصادی تبدیل شده است. جز اینکه بسیاری از فعالان اقتصادی به خود این تعهد معترض هستند، از شیوه اجرای آن و نحوه بازپس‌گیری ارز صادرات از سوی دولت نیز رضایت ندارند.

میری در خصوص عوامل موثر بر کاهش ۱۷درصدی صادرات زعفران نیز گفت: از جمله عوامل موثر می‌توان به موانعی که برای صادرات وجود دارد اشاره کرد. از جمله یکی از عواملی که چهار سال است پیگیری می‌کنیم بحث برگشت ارز حاصل از صادرات است.

وی ادامه داد: البته برگشت ارز مشکل اصلی نیست. بلکه از جایی مشکل آغاز می‌شود که صادر‌کننده که معمولا ارز را داخل کشور برمی‌گرداند، باید دلار خود را به قیمت ۲۸۵۰۰ تومان به دولت بدهد. این مابه‌التفاوت قیمت دلار نیما با آزاد باید از جیب صادر‌کننده داده شود که به معنای زیان صادر‌کننده است.

تفاوت ۴۸۳دلاری نرخ پایه گمرکی

رییس اتحادیه صادرکنندگان زعفران کشور در ادامه گفت: از سوی دیگر قیمت زعفرانی که صادر می‌کنیم، معمولا حداکثر ۸۰۰ دلار به ازای هر کیلوگرم است. اما نرخ پایه گمرکی ۱۲۸۳ دلار است. جالب اینجاست که گمرک حرف صادر‌کننده را قبول ندارد و می‌گوید همان نرخ پایه را باید به ما ارز پرداخت کنید.

وی ادامه داد: بنابراین در حالی که یک کیلو را به قیمت ۸۰۰دلار صادر کرده‌ایم، باید ۴۸۳ دلار از بازار آزاد خریداری کنیم و به دولت بدهیم تا دولت دست از سر صادر‌کننده بردارد. در غیراین صورت با تهدیداتی مانند باطل شدن کارت بازرگانی و عدم اجازه فعالیت مواجه می‌شویم.

قاچاق چمدانی زعفران

رییس اتحادیه صادرکنندگان زعفران کشور با تایید خروج غیرقانونی زعفران از کشور و کور کردن بازارهای هدف عنوان کرد: اعداد و ارقام نامبرده که از سوی صادر‌کننده باید به دولت پرداخته شود، باعث شده قاچاقچی از این موقعیت سوء‌استفاده کامل را ببرد. به این معنا که وقتی یک کیلو زعفران برای صادر‌کننده نزدیک به ۱۶میلیون تومان بار مالی و هزینه دارد قاچاقچی از کشور به راحتی محصول با کیفیت‌های بسیار پایین را خارج می‌کند. زعفران قاچاق را در بازارهای جهانی با نرخ ۲۰ تا ۳۰ درصد زیر قیمت عرضه می‌کند و به این ترتیب صادر‌کننده دیگر نمی‌تواند صادر کند.

وی همچنین در خصوص نحوه خروج غیرقانونی زعفران از کشور گفت: برای قاچاق این محصول روش‌های بسیاری وجود دارد. به طوری که گاهی از طریق لنج و یا به وسیله کانتینرها و لابه‌لای محصولات دیگر از کشور خارج می‌شود.

اخبار برگزیدهکشاورزی