اما و اگرهای وقوع زمین‌لرزه احتمالی پایتخت؛

دعا کنید تهران زلزله نیاید؛ سناریوی آخرالزمانی

استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی گفت: اگر گسلی به ابعاد زلزله مهیب ترکیه به همان شدت و دوام طولانی در تهران اتفاق بیفتد، یک سناریوی آخرالزمانی عجیب و غریبی در تهران رخ می‌دهد.

به گزارش جهان صنعت نیوز، زمین‌لرزه ترکیه در محل برخورد شمال ورقه عربی با جنوب ورقه آناتولی به وقوع پیوسته و هیچ ارتباطی با زلزله خوی از لحاظ زمین‌ساختی و گسل ندارد. احتمال وقوع زمین‌لرزه شدید در آذربایجان به دلیل فعال شدن ورقه شمال عربی با جنوب ورقه آناتولی نیز صحت ندارد. این دو مباحث جداگانه‌ای هستند. بنابراین اینکه برخی بر این عقیده‌اند که به واسطه حرکت پوسته عربی احتمال بروز زلزله در تهران زیاد است، غیرمنطفی است.


بعد از زمین‌لرزه خوی، دو روز پیش هم زلزله مهیب و هولناکی در جنوب شرق ترکیه، استان قهرمان ماراش و بخش‌هایی از استان‌های مرکزی و شمالی سوریه را لرزاند. سازمان جهانی بهداشت هشدار داده است که تعداد قربانیان ممکن است در روز‌های آینده به حدود ۲۰ هزار نفر افزایش یابد.

طبق گزارش رسانه‌های بین‌المللی، طی روزهای اخیر این زلزله مرگبار دومینووار سطح جهان را در نوردیده است. به‌طوری که مقامات ایتالیا پس از وقوع این زلزله، هشدار سونامی در سواحل خود را صادر کرده بودند.

کابوس زلزه تهران

برخی مدیران شهری تهران هم در اظهارنظرها شتاب زده، خطر زلزله را تا بیخ گوش تهران پیش‌بینی کردند.

پیروز حناچی، شهردار سابق تهران نسبت به وقوع زلزله در پایتخت هشدار داده و گفت: زمین‌لرزه از آنچه فکر می‌کنیم به ما نزدیک‌تر است! این سخنان حناچی ترس و وحشت را میان افکارعمومی به وجود آورده تا جایی که مردم نگران تکرار زلزله‌ای در مقیاس ترکیه شده‌اند.

در این میان مهدی چمران، رییس شورای شهر تهران نیز با تاکید بر لزوم مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در شهرها و روستاهای کشور، گفت: در صورت وقوع زلزله در تهران در بافت‌های فرسوده خرابی‌های فراوانی خواهیم داشت.

این در حالی است که سال‌ها بحث مقاوم‌سازی بافت‌های فرسوده وجود داشته است. اما همیشه به بهانه کمبود بودجه به فراموشی سپرده شده است. با وجود این نه‌تنها ۹۵ درصد از بافت‌های فرسوده پایتخت در مناطق ۷ تا ۲۰ قرار دارند بلکه ۱۲۹ ساختمان ناایمن نیز در همان منطقه وجود دارند.

بنابراین به عقیده برخی کارشناسان مسوولان باید همین لحظه برنامه‌ای برای کاهش ریسک پیدا کنند. در غیر اینصورت با توجه به فرونشست‌ های استان تهران و تحریک گسل‌ها، وقوع زلزله در تهران نه‌تنها دور از ذهن نیست بلکه فاجعه عظیمی را رقم می‌زند.

آماری وجود دارد که تهران در هر ۱۵۸ سال یک زلزله بالای ۷ ریشتر رخ می‌دهد. زمانی که زلزله در تهران رخ دهد، بدترین زلزله تاریخ جهان را خواهیم دید و مهلک‌ترین آمار مرگ‌ومیر و تخریب ثبت خواهد شد. این در حالی است که باور کارشناسان برنامه‌های مدیریت بحران ایران در این خصوص ضعیف است. چرا که با وجود زلزله‌خیز بودن ایران هر لحظه باید منتظر زلزله باشیم اما مسوولان در عمل راهکار منطقی برای کاهش تلفات جانی و مالی شهروندان ندارند.

می توان زلزله را پیش بینی کرد؟

دکتر مهدی زارع، رییس مرکز پیش‌بینی زلزله و استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی درخصوص پیش‌بینی وقوع زلزله احتمالی در پایتخت به «جهان‌صنعت» گفت: چند روز پیش یک زمین‌شناس هلندی در توئیتر زمین‌لرزه ترکیه و سوریه را با روش‌های اخترشناسی پیش‌بینی کرده بود. اما حداقل در توئیتی که زده دلیل علمی برای این امر ارائه نکرده است.

فرانک هوگربیتس محقق هلندی ظاهرا زمین‌لرزه ششم فوریه (۱۷ بهمن) را سوم فوریه ۲۰۲۳ پیش‌بینی کرده بود. او نوشته دیر یا زود یک زلزله حدود  ۷.۵ ریشتری در این منطقه (جنوب مرکزی ترکیه، اردن، سوریه، لبنان) رخ خواهد داد.

موسسه‌ای که وی در آن تحقیق می‌کند، به عنوان یک موسسه تحقیقاتی برای نظارت بر هندسه بین اجرام آسمانی مرتبط با فعالیت‌های لرزه‌ای، در توئیتر توصیف شده است. به هر حال روش او نامشخص است و اینکه کار او را بر پایه روش علمی یا شبه‌علمی بنامیم، هنوز زود است. ولی قدر مسلم در مورد زلزله ترکیه، پیش‌بینی او صرف‌نظر از روش، با شانس همراه‌شده و در این مورد درست جواب داده است.

به گزارش سرویس اجتماعی، زارع افزود: با این حال پیش‌بینی مکانی زلزله همیشه وجود داشته است. پهنه‌های زلزله‌خیز در تمام نقاط دنیا به خوبی قابل شناسایی است. اما آنچه دشوار و بسیار سخت است، پیش‌بینی‌های زمانی زلزله است.

تاکنون در دنیا فقط در یک مورد توانسته‌اند براساس اطلاعات بسیار گسترده زمان زلزله را تخمین بزنند. آن هم در چین بود که بر اساس پیش‌بینی، شهر را تخلیه کردند که البته در همان دقیقه رخ نداد و با چند ساعت پس و پیش زلزله اتفاق افتاد.

هر ۱۵۸ سال یک بار تهران شدید می لرزد

منتها در علم زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله روش‌هایی را برای این منظور به کار می‌گیریم. برای نمونه زلزله‌های رخ داده در بازه‌های زمانی مشخص را مطالعه می‌کنیم و به اعداد و آمار معناداری می‌رسیم.

مثل اینکه می‌دانیم در هر ۱۵۸ سال یک زلزله شدید در تهران بزرگ رخ می‌دهد. لذا می‌توان برآورد زمانی و مکانی را تا حدودی انجام داد. اما این که اکنون در دنیا علم، دستگاه و سامانه‌ای باشد که بتواند زمان و مکان دقیق زلزله را پیش‌بینی کند، چنین چیزی وجود ندارد.

به جای پیش بینی زلزله، کاری کنید

ولی فارغ از پیش‌بینی‌ها، باید همیشه در برابر رخدادهای طبیعی به خصوص احتمال وقوع زلزله در تهران آمادگی لازم وجود داشته باشد.

این روزها با توجه به وقوع زلزله مهیب در ترکیه و سوریه برخی مسوولان درباره احتمال وقوع زلزله در تهران سخن گفتند. این در حالی است که آنها باید پیش از هر رویدادی به‌طور منظم و مستمر، برنامه‌های لازم و جامعی را در نظرداشته باشند تا خسارت جانی و مالی شهروندان را به حداقل برسانند.

این در حالی است که از زمانی که در ۲۹ آذر ۹۶ و ۱۸ اردیبهشت ۹۹ در تهران زلزله آمده تاکنون مسوولان مربوطه این موضوع را فراموش کرده بودند. حال با وقوع زلزله ترکیه دوباره تلنگری به آنها وارد شده است. با این حال امیدوارم این بار هم مانند دفعه‌های قبل موضوع مهم وقوع زلزله در تهران به فراموشی سپرده نشود.

زلزله ترکیه ربطی به زلزله خوی نداشت

وی افزود: زمین‌لرزه ترکیه در محل برخورد شمال ورقه عربی با جنوب ورقه آناتولی به وقوع پیوسته و هیچ ارتباطی با زلزله خوی از لحاظ زمین‌ساختی و گسل ندارد.

احتمال وقوع زمین‌لرزه شدید در آذربایجان به دلیل فعال شدن ورقه شمال عربی با جنوب ورقه آناتولی نیز صحت ندارد.

این دو مباحث جداگانه‌ای هستند. بنابراین اینکه برخی بر این عقیده‌اند که به واسطه حرکت پوسته عربی احتمال بروز زلزله در تهران زیاد است، غیرمنطفی است.

از طرفی اینکه تهران و تبریز مستعد زلزله هستند، موضوع جدیدی نیست. اما زمان وقوع آن هم مشخص نیست. بنابراین این روزها به جای پرداختن به حاشیه‌ها باید برنامه جامعی درخصوص کاهش ریسک آن اندیشید.

فرونشست زمین گسل های تهران را تحریک می کند

به گزارش سرویس اجتماعی، دکتر زارع با بیان اینکه قبل از اینکه به بافت‌های فرسوده تهران توجه شود باید به بافت شهرستان‌های اطراف پایتخت توجه کرد، تاکید کرد: به نظرم مسوولان شهری در اولین گام نباید اجازه دهند تعداد بافت‌های آسیب‌پذیر تهران و شهرهای اطراف آن بیشتر شود.

دومین گام هم عدم تدوین برنامه‌های خیالی برای موضوع زلزله تهران است. عده‌ای با بیان سخنان هیجان‌انگیز درباره خسارت‌های احتمالی زلزله تهران مردم را نگران می‌کنند. از طرفی برخی مسوولان نیز با شعارهای نمایشی سعی در انحراف افکار عمومی دارند. این در حالی است که مدیران شهری باید برنامه جامع و کاملی در این مورد برای طولانی‌مدت در نظر بگیرند. همچنین به‌طور سیستماتیک آن برنامه را اجرا کنند.

از سویی سازوکار بودجه‌ای آن هم باید در نظر گرفته شود وگرنه حلقه مفقوده کاهش ریسک شهری هیچگاه به سرانجام نمی‌رسد. البته امروزه برخی برنامه‌های توسعه شهری به جای کاهش ریسک، در جهت افزایش ریسک است.

او با اشاره به تاثیر فرونشست زمین بر گسل‌ها ادامه داد: موضوعی که این روزها زیاد با آن مواجه می‌شویم، فرونشست زمین در نقاط مختلف استان تهران است.

فرونشست زمین آسیب‌های مختلفی به زیرساخت ساختمان‌ها زده اما آسیب بزرگ‌تر آن تحریک گسل‌ها است. برداشت بی‌رویه آب منجر به تحریک گسل‌ها می‌شود. بنابراین به رخداد زلزله‌ای و خطرناک‌تر کمک می‌کند. البته این فرآیند در استان تهران همچنان ادامه دارد و عزمی برای جلوگیری از آن وجود ندارد. مسوولان باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که مردم در ۲۰ سال آینده هم بتوانند در ایران زندگی کنند، چرا که همین منابع اندک موجود اطراف تهران هم با بی‌خردی می‌تواند محدودتر و در نهایت نابود شود.

دعا کنید تهران زلزله نیاید

رییس مرکز پیش‌بینی زلزله در پاسخ به اینکه اگر زلزله ۷.۸ ریشتری ترکیه در تهران رخ می‌داد چه اتفاقی می‌افتاد، گفت: به نظرم یک فاجعه مطلق رخ می‌داد.

اگر گسلی به ابعاد زلزله مهیب ترکیه به همان شدت و دوام طولانی در تهران اتفاق بیفتد، یک سناریوی آخرالزمانی عجیب و غریبی در تهران رخ می‌دهد. می‌توانیم دعا کنیم هیچگاه این اتفاق در پایتخت حادث نشود.

با اینکه سازمان مدیریت بحران ترکیه خیلی پیشرفته‌تر از ایران است اما در حال حاضر با توجه به تلفات جانی و مالی‌ای که داشته به قتلگاه تبدیل شده است. بنابراین مسوولان شهری به جای اینکه به فکر روش‌های کوتاه‌مدت و معجزه‌آسا باشند باید در روش‌های علمی و مدرن تداوم داشته باشند. چرا که مشکلات صفر تا صد زلزله یک شبه حل نمی‌شود. سود زود به همراه زور شدنی نیست. اگر با وقوع زلزله ترکیه و سوریه تلنگری به مسوولان شهری زده شده‌، بهتر است از این فرصت استفاده و برای کاهش ریسک برنامه‌ریزی کرد وگرنه فاجعه مطلق در تهران رخ می‌دهد.

اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیده
شناسه : 332203
لینک کوتاه :

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا