انتظار تغییر موازنه تجاری تهران- مسکو

به گزارش جهان صنعت نیوز:  با این حال برخی از کارشناسان اعلام می‌کنند بروز جنگ روسیه-اوکراین و اعمال تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه روسیه می‌تواند به منزله فرصتی طلایی برای ایران نیز قلمداد شود تا از مزایای بازار ۱۰۰ میلیارد دلاری این کشور بهره ببرد و موازنه تجاری با این کشور را به نفع خود تغییر دهد. در این راستا اخیرا شانزدهمین کمیسیون مشترک ایران و روسیه نیز بعد از وقفه سه‌ساله به دلیل شیوع کرونا در مسکو برگزار شد تا تهران و مسکو روابط یک سال آینده خود را ریل‌گذاری کنند.

در حالی که مقامات ایران از تحقق هدف‌گذاری تجارت سالانه ۴۰ میلیارد دلاری با روسیه تا یک سال آینده سخن می‌گویند، یک بازار ۱۰۰ میلیارد دلاری تحت تاثیر تحریم‌های غرب علیه روسیه برای کالاهای ایرانی در این کشور ایجاد شده است.

ایران و روسیه این روزها بیش از هر زمان دیگری در قامت شرکای استراتژیک یکدیگر سعی در تقویت روابط سیاسی- تجاری خود دارند. شاهد این مدعا رفت و آمدهای مکرر هیات‌های بلندپایه سیاسی دو کشور و امضای توافقنامه‌ها و اسناد مهم تجاری میان آنهاست.

تراز تجاری به نفع روسیه

آثار تلاش تهران- مسکو برای افزایش همکاری‌های تجاری دوجانبه آن هم در اوج تحریم‌ها، در تازه‌ترین گزارش گمرک روسیه نمایان است؛ افزایش ۹/۴۴ درصدی ارزش تجارت دو کشور در ۶ ماه اول سال ۲۰۲۲ در مقایسه با مدت مشابه سال میلادی گذشته. در واقع ارزش تجارت ایران و روسیه در این بازه به ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار رسیده است. طبق این آمار، تجارت میان ایران و روسیه در بازه یک‌ساله سال ۲۰۲۱ نیز نسبت به سال ۲۰۲۰ به میزان ۴/۸۱ درصد افزایش یافت و از ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار به ۴ میلیارد دلار رسیده است.

طبق آخرین آمار گمرک ایران هم حجم تجارت دو کشور در سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۶۳/۴ میلیارد دلار بوده که از این میزان ۰۵/۴ میلیارد دلار صادرات روسیه به ایران و ۵۸۳ میلیون دلار صادرات ایران به روسیه بوده است.

با این حال مقامات هر دو کشور معتقدند این اعداد هنوز از ظرفیت‌های تجاری دو کشور فاصله زیادی دارد. جواد اوجی وزیر نفت و رییس ایرانی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه هدف‌گذاری تجارت سالانه ایران و روسیه را ۴۰ میلیارد دلار اعلام کرده است. هدف‌گذاری‌ای که او پنج ماه پیش گفته بود تا ۱۸ ماه آینده محقق خواهد شد.

اعلام نیازهای وارداتی روسیه در حوزه‌های مواد غذایی

اما گذشته از روند افزایشی ارزش کلی مبادلات ایران و روسیه، داده‌های موجود نشان می‌دهند در این سال‌ها تراز تجاری به نفع روسیه پیش رفته است. اگرچه شرایط تحریمی کشور، روسیه را در ردیف ۱۵ کشور مهم شریک تجاری ایران قرار داده است اما با بروز جنگ روسیه و اوکراین و اعمال تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه روسیه انتظار می‌رود این موازنه تغییر کند، چراکه سهم ۶۰ درصدی تجارت روسیه با اروپا با این شرایط تحریمی دگرگون خواهد شد. درست با اشاره به همین شرایط است که علیرضا پیمان پاک رییس سازمان توسعه تجارت از ایجاد ظرفیتی ۱۰۰ میلیارد دلاری برای کالاهای ایران در شرایط جدید روسیه سخن گفته است: «طبق برآوردها عددی بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیارد دلار از واردات روسیه از کشورهای غیردوست تامین می‌شده و به این ترتیب امروز ظرفیت بزرگی برای کالاهای ایرانی وجود دارد در صورتی که ما بتوانیم با یک اقدام راهبردی شرایط را به نفع خودمان تغییر دهیم قطعا می‌توان از بخش زیادی از ظرفیت این بازار استفاده کرد.»

او در مرداد امسال گفت: از سال‌های گذشته محصولاتی مثل میوه و سبزیجات، لوازم خانگی و محصولات پلاستیکی ایران به روسیه صادر می‌شده اما سهم ما از این بازار تنها حدود ۵۰۰ میلیون دلار بوده است. ما در ماه‌های گذشته جلساتی برگزار کرده‌ایم تا بتوان این فضا را تغییر داد.

تغییر این تراز شاید چندان هم هدف دور از دسترسی نباشد. به ویژه آنکه در نشست مقامات ایرانی با هیات‌های روسی که به دنبال پنجمین سفر پوتین به تهران (بعد از جنگ اوکراین و تحریم‌های غرب علیه روسیه) برگزار شد، رییس سازمان توسعه تجارت از تاسیس مرکز توسعه تجارت ایران در روسیه به عنوان سفارت تجاری ایران خبر داد و گفت: این امکان وجود دارد که ۸۰ درصد کالاهای مبادله‌ای بین ایران و روسیه تحت عنوان تجارت آزاد انجام شود.

با توجه به اعلام نیازهای وارداتی روسیه در حوزه‌های واردات مواد غذایی همچون خشکبار، خوراک ماهی و میگو، محصولات پتروشیمی مانند پلی‌استایرن، مصالح ساختمانی مانند کاشی، سیمان و سنگ، واردات دارو مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و ویتامین‌ها و داروهای استروئیدی و بانداژ، لبنیات مانند خامه یخی، واردات فرش ماشینی، واردات صنایع پلاستیکی مانند ورق فویل، نوار پلیمرهای ونیل کلریدی، پلی‌استال‌ها، رزین‌ها، رنگ‌های پلاستیکی و پایه آب، واردات تجهیزات پزشکی مصرفی و سرمایه‌ای و ماشین‌آلات صنعتی (های‌تک) باید دید تشکل‌های صادراتی ایران تا چه اندازه توان تامین این نیازها و ورود به بازار ۱۰۰ میلیارد دلاری روسیه را خواهند داشت.

ریل‌گذاری روابط دو کشور برای یک‌سال آینده

ناگفته نماند که شانزدهمین کمیسیون مشترک ایران و روسیه که بعد از یک وقفه سه‌ساله به دلیل شیوع کرونا در مسکو برگزار شد، فتح بابی برای اوجگیری همکاری‌های ایرانی-روسی بود. جواد اوجی وزیر نفت و رییس ایرانی کمیسیون مشترک ایران و روسیه در این سفر که بیش از ۵۰ نفر از کارشناسان و مدیران ایرانی و بیش از ۱۵۰ نفر از بخش‌های دولتی و خصوصی روسیه حضور داشتند، ضمن پیگیری قرارداد ۴۰ میلیارد دلاری، چهار تفاهم‌نامه با طرف روسی به امضا رساند.

 از دستاوردهای دیگر شانزدهمین کمیسیون مشترک اقتصادی ایران- روسیه می‌توان به برقراری همکاری‌های بانکی و پذیرش متقابل نظام استاندارد دو کشور برای تبادل محصولات کشاورزی اشاره کرد. کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه درباره جزئیات بیشتر همکاری‌های بانکی دو کشور گفت: هفته گذشته کارگروه ایران در روسیه در مسکو تشکیل جلسه داد و به سمت هم‌پیمان‌های پولی، فعال کردن کارت میرو شتاب و فعال کردن ارزهای محلی، ریال و روبل در تجارت و بحث مربوط به فعال کردن سوئیفت‌های خودمان پیش می‌رویم.

او بزرگ‌ترین دستاورد شانزدهمین کمیسیون مشترک را ریل‌گذاری روابط ایران و روسیه برای یک‌سال آینده برشمرد و گفت: کمیسیون مشترک بعدی در ایران برگزار خواهد شد و کمیسیون‌های مشترک سالانه می‌توانند نشاطی در روابط دو کشور در حوزه‌های مختلف ایجاد کنند.

جلالی در مورد همکاری‌های گمرکی میان ایران و روسیه هم توضیح داد: در حوزه مربوط به گمرک توافقات خوبی انجام می‌شود و فعال کردن کریدور سبز کارهای بزرگی است که گمرک‌ها انجام می‌دهند؛ اینکه ما بتوانیم رابطه‌ها و معیارهای گمرکی خودمان را با هم تطبیق بدهیم. همچنین در کنار آن نهایی کردن توافقنامه تجارت آزاد یعنی پیوستن ایران به اوراسیا که این هم تا آخر سال ۲۰۲۰ نهایی شده و به پارلمان‌های عضو اتحادیه اوراسیا و مجلس شورای اسلامی برای تصویب برود.

دستیابی به توافقنامه تجارت آزاد با اوراسیا موضوعی است که الکساندر نوواک معاون نخست‌وزیر روسیه نیز در حاشیه برگزاری شانزدهمین کمیسیون مشترک به آن اشاره کرده است: ما برای برداشتن موانع مرزی با کشورهای ثالث، گفت‌وگو و برای برطرف کردن همه موانع کنونی در راه گسترش روابط بازرگانی دوجانبه و دستیابی به توافقنامه‌ای درباره ایجاد منطقه آزاد بازرگانی میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در آینده نزدیک، توافق کرده‌ایم.

به گفته نوواک، گردش بازرگانی میان روسیه و ایران در هشت ماه گذشته سال‌ جاری با ۴/۳۶ درصد افزایش به ۳ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار رسیده و با توجه به افزایش این رقم با سرعت بی‌سابقه، او بر این باور است که این رقم به زودی به چهار میلیارد دلار برسد. علاوه بر اینها به گفته کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه، در حوزه مربوط به بهداشت و درمان، دارو و تجهیزات پزشکی، ‌ای‌تی‌و‌ای‌سی‌تی، صنعت، معدن و کشاورزی، لبنیات، حوزه کیف و کفش، لباس و چرم، مصالح ساختمانی و… همکاری‌های ایران و روسیه افزایش خواهد یافت.

ارزش مبادلات ایران و روسیه به میلیون دلار
ماه	۱۳۹۸		۱۳۹۹		۱۴۰۰		۱۴۰۱
	صادرات	واردات	صادرات	واردات	صادرات	واردات	صادرات	واردات
	ارزش		ارزش		ارزش		ارزش
فروردین	۲۶	۶۲	۳۵	۱۰۲	۴۰	۱۳۲	۲۲	۱۰۸
اردیبهشت	۴۰	۱۴۹	۳۲	۲۷۳	۵۰	۵۳	۴۷	۲۱۱
خرداد	۲۲	۸۲	۲۴	۶۴	۳۹	۱۳۵
تیر	۲۶	۹۲	۴۲	۶۴	۵۱	۱۰۸
مرداد	۲۱	۱۱۸	۳۳	۵۴	۳۴	۴۷
شهریور	۲۰	۷۷	۹۸	۸۸	۵۰	۱۶۲
مهر	۲۸	۹۰	۴۲	۴۲	۴۷	۲۱۴
آبان	۲۷	۹۵	۴۶	۵۵	۵۴	۱۷۶
آذر	۵۷	۷۶	۴۸	۷۹	۶۲	۱۹۷
دی	۴۴	۹۹	۵۳	۵۹	۵۳	۱۰۶
بهمن	۷۰	۸۱	۶۰	۵۲	۵۳	۵۳
اسفند	۷۰	۱۲۵	۵۴	۱۱۶	۴۰	۲۱۴

 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژه