۶ گام رونق بازار محصولات غذایی

به گزارش جهان صنعت نیوز:  مصرف‌کنندگان معمولا حاضر هستند قیمت‌های بالاتری را برای غذاهای مخصوص پرداخت کنند چون آنها را در مقایسه با غذاهای غیرخاص دارای مزایای مختلف می‌دانند. موادغذایی خاص عموما شامل ترکیباتی از محصولات مختلف با ویژگی‌های خاص نظیر ارگانیک و طبیعی بودن، غیرتراریخته یا رژیمی بودن (بدون قند، بدون گلوتن، بدون لاکتوز، مناسب برای گیاهخواری و…) و یا دارای مواد با آنتی‌اکسیدان بالا باشند.

نمونه‌هایی از موادغذایی خاص عبارتند از: انواع نوشیدنی‌ها و آبمیوه‌های مخصوص، شیرینی و دسرهای خاص، نان و غلات پرورده شده، آرد و پودرهای آماده پخت، غذای صبحانه، موادغذایی نیمه آماده، محصولات لبنی خاص، انواع چاشنی‌ها، قهوه و چای آماده مصرف، انواع میوه و سبزیجات (منجمد و خشک)، ترکیبات گوشتی فرآوری شده و محصولات دریایی منجمد، انواع آب معدنی یا آب‌های با افزودنی‌های خاص و انواع اسنک‌ها و اغذیه بسته‌بندی شده آماده مصرف. موادغذایی خاص نسبت به دیگر موادغذایی متداول و مورد مصرف عموم مردم، بازار محدودتری دارند. زیرا جامعه هدف آنها معمولا افرادی هستند که به دلیل ملاحظات تغذیه‌ای، فرهنگی و ترجیحات شخصی به سراغ چنین محصولاتی می‌روند. باید توجه داشت موادغذایی خاص معمولا شامل محصولات عرضه شده به صورت تازه (شامل انواع گوشت قرمز، مرغ، آبزیان، میوه، سبزیجات و…) نمی‌شوند. در واقع باید بین مفهوم عرضه موادغذایی خاص و تازه فروشی، تفکیک قائل شد. هر چند تعیین مرز دقیق میان انواع مدل‌های کسب‌وکار امری دشوار است و ممکن است در عمل همپوشانی‌هایی وجود داشته باشد به همین دلیل، عرضه همزمان موادغذایی خاص و محصولات تازه در فروشگاه‌های حوزه موادغذایی، رواج یافته است، چرا که برآورده کردن نیازهای رو به تزاید مصرف‌کنندگان و سودآوری کسب‌وکارها، مستلزم ایجاد تنوع در اقلام مورد عرضه و انعطاف‌پذیری در آن است.

وضعیت بازار موادغذایی خاص و تاثیر کرونا بر آن در جهان

کانال‌های فروش و بازیگران مهم: ایالات‌متحده از جمله معدود کشورهایی است که تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان موادغذایی خاص در آن به صورت متشکل فعالیت می‌کنند. انجمن موادغذایی خاص این کشور در سال ۱۹۵۲ تاسیس شده است و نزدیک به سه هزار شرکت از تولیدکنندگان، واردکنندگان، توزیع‌کنندگان، خرده‌فروشان، ارائه‌کنندگان خدمات غذایی و دیگر بازیگران این حوزه در آن عضویت دارند. موادغذایی خاص در ایالات‌متحده از سه کانال فروش عرضه می‌شوند. نوع اول، فروشگاه‌های فیزیکی هستند که شامل سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای، فروشگاه‌های تخصصی موادغذایی خاص و فروشگاه‌های محصولات طبیعی می‌شوند. نوع دوم، ارائه‌کنندگان خدمات غذایی و نوع سوم فروشگاه‌های آنلاین هستند. در کانال سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای، یک گروه جزو سوپرمارکت‌های معمول مانند والمارت، کاستکو، کروگر، تارگت و سیف وی هستند که این محصولات را به عنوان بخشی از طیف متنوع اقلام خود (و نیز در غرفه‌های تخصصی نانوایی، اغذیه و فروش محصولات پروتئینی یخ‌زده) عرضه می‌کنند.

علاوه بر این، دو گروه متمایز دیگر از سوپرمارکت‌ها نیز در این زمینه فعالیت دارند. یک گروه که انجمن صنعت غذای آمریکا آنها را فروشگاه‌های فِرِش فُرمَت یا ِفرِش استور می‌نامند، سوپرمارکت‌هایی هستند که تاکید بیشتری بر محصولات غذایی خاص و به خصوص ارگانیک و سالم دارند و همزمان تازه‌فروشی نیز انجام می‌دهند. این گروه شامل بازیگرانی مانند هول فودز، فِرِش مارکت و آمازون فِرِش می‌شود. هول فودز (وابسته به آمازون)، ماموریت خود را فروش محصولات غذایی عاری از چربی‌های هیدروژنه، رنگ‌ها و طعم‌دهنده‌های مصنوعی، مواد نگهدارنده و مانند آن قرار داده است. این فروشگاه در کنار محصولات غذایی خاص، سایر موادغذایی کارخانه‌ای و محصولات تازه مانند میوه، سبزیجات تازه، انواع گوشت بسته‌بندی و حتی گل و گیاه را نیز عرضه می‌کند. فِرِش‌مارکت به شیوه تقریبا مشابهی ترکیبی از محصولات غذایی خاص (به اضافه غذاهای آماده) و میوه و سبزیجات تازه و غیره را عرضه می‌کند. فروشگاه آنلاین و فیزیکی آمازون فِرِش (وابسته به آمازون) نیز ترکیبی از محصولات تازه، موادغذایی خاص و سایر محصولات محلی و کارخانه‌ای و … را عرضه می‌کند.

گروه دیگر، در بین سوپرمارکت‌هایی قرار می‌گیرند که عرضه‌کننده تعداد اقلام محدودتری هستند (حداکثر بین دو هزار تا چهار هزار قلم). در این گروه، تریدرز جو به عنوان یک بازیگر مهم در زمینه محصولات غذایی خاص شناخته می‌شود. تریدرز جو علاوه بر طیف متنوعی از محصولات غذایی خاص، سایر محصولات غذایی کارخانه‌ای، میوه و سبزیجات تازه، انواع گوشت بسته‌بندی شده و حتی گل و گیاه را نیز عرضه می‌کند. بدین ترتیب می‌توان گفت تریدرز جو، به جز در تعداد محدودتر اقلام، تفاوت چندانی با شیوه فعالیت دیگر بازیگران گروه فِرِش‌فُرمَت ندارد. در این فروشگاه بالغ بر ۸۰ درصد اقلام، طبق قراردادهایی با تامین‌کنندگان مختلف و تحت برند اختصاصی تِریدِرز جو، با تخفیف قیمتی عرضه می‌شوند. این فروشگاه‌ها معمولا مالکیت دیگر بخش‌های زنجیره مانند مزارع، خطوط تولید و فرآوری را در اختیار ندارند. از سوی دیگر هیچ یک از این فروشگاه‌ها نیز در مالکیت تولیدکنندگان موادغذایی قرار ندارند.

بازار محصولات غذایی خاص در دوران کرونا

طبق جدیدترین گزارش سالانه انجمن موادغذایی خاص ایالات متحده، میزان فروش این نوع محصولات در این کشور در سال ۲۰۲۰ با ۵/۷ درصد رشد نسبت به سال ۲۰۱۹، به حدود ۴/۱۷۰ میلیارد دلار رسید که بیشتر از رشد ۳/۵ درصدی آن در سال ۲۰۱۹ نسبت به سال ۲۰۱۸ بوده است. از سوی دیگر، سهم فروش این محصولات از کل بازار غذا و نوشیدنی این کشور در سال ۲۰۲۰ معادل ۵/۲۱ درصد بوده که در مقایسه با سال ۲۰۱۹ بیش از یک درصد افزایش داشته است. در واقع شیوع کرونا موجب اقبال بیشتر مصرف‌کنندگان به تهیه موادغذایی خاص جهت پخت و پز و مصرف در منازل شده است. همچنین از نظر سهم کانال‌های فروش موادغذایی خاص، در سال ۲۰۲۰ حدود ۸۰ درصد این محصولات از طریق فروشگاه‌های فیزیکی، ۳/۱۴ درصد از طریق ارائه‌دهندگان خدمات غذایی و ۷۵/۵ درصد مابقی از طریق فروش آنلاین عرضه شده‌اند. در واقع خریداران موادغذایی خاص از کانال‌های متنوع‌تری (نسبت به خریداران موادغذایی معمولی) خرید می‌کنند. نکته جالب توجه، رشد ۴/۸۱ درصدی سهم فروش آنلاین موادغذایی خاص نسبت به سال ۲۰۱۹ متاثر از شیوع کرونا است. در حالی    که فروش فروشگاه‌های فیزیکی تنها ۲/۱۵ درصد افزایش داشته و فروش ارائه‌دهندگان خدمات غذایی به دلیل اعمال محدودیت‌های کرونایی با کاهش ۳۰ درصدی مواجه شده است.

شیوع کرونا موجب تغییراتی در تقاضا و عرضه محصولات غذایی خاص نسبت به شرایط پیش از آن شده است. در سمت تقاضا، روندهایی چون رواج مجدد پخت و پز در منزل، توجه بیشتر به ارزش واقعی اقلام نسبت به قیمت آنها در هنگام خرید (حتی در مورد خریداران موادغذایی خاص)، رواج بیشتر مصرف وعده‌های غذایی سبک به دلیل دلزدگی از تداوم پخت و پز تکراری وعده‌های غذایی کامل و پرکالری در منزل، توجه بیشتر به موادغذایی با منشا گیاهی و نیز تمرکز بر مصرف موادغذایی سلامت‌محور و تقویت‌کننده  سیستم ایمنی، به عنوان معیارها و روندهای اصلی در زمینه رفتار خرید مصرف‌کنندگان مشاهده شده است. در سمت عرضه، شیوع کرونا موجب شده در زنجیره‌های تامین موادغذایی خاص تاکید بیشتری بر محصولات ضروری‌تر قرار گیرد و رویکرد کاهش تنوع محصولات و حذف یا محدود کردن اقلام با فروش کمتر به نفع اقلام پرتقاضا، مورد توجه تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و خرده‌فروشان قرار گرفته است. از سوی دیگر، بحث کارایی و کاهش هزینه‌ها، نوآوری و تنوع در تولید موادغذایی خاص را کم‌رنگ کرده است. البته با وجود رشد قابل توجه خواروبارفروشی آنلاین، خرده‌فروشی‌های فیزیکی نیز همچنان اهمیت و جایگاه خود را حفظ کرده‌اند.

به نظر می‌رسد افزایش تقاضای موادغذایی خاص و رواج گرفتن مصرف اینگونه موادغذایی، با گسترش شهرنشینی و پدیده صنعتی شدن همبستگی داشته باشد، کما اینکه نسل متولدین سه دهه آخر هزاره دوم میلادی خصوصا در سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰، نقش قابل‌توجهی در افزایش تقاضای موادغذایی خاص داشته‌اند. در واقع نقطه قوت اصلی این صنعت، این است که نسل مذکور در حال حاضر عمدتا تشکیل خانواده داده‌اند و بنابراین مصرف آنها در قالب خانواده افزایش یافته است.

زنجیره تامین مواد غذایی خاص در ایران

تولید و عرضه مواد غذایی خاص: به طور کلی حوزه موادغذایی خاص در ایران موضوعی نسبتا نوپا محسوب می‌شود و به تبع آن با سطح بلوغ کشورهای پیشتاز در این زمینه فاصله دارد. در خصوص میزان تولید و مصرف موادغذایی خاص در ایران اطلاعات آماری چندانی در دسترس نیست، چراکه اصولا این حوزه به عنوان یک بخش تخصصی و مستقل فعالیت نمی‌کند و از سوی دیگر فاقد یک تشکل حرفه‌ای اختصاصی است. موادغذایی خاص توسط تولیدکنندگان، به صورت تخصصی و یا به عنوان بخشی از محصولات آنها تولید می‌شود. طبیعتا این محصولات از طریق کانال‌های خرده‌فروشی خواروبار اعم از انواع فروشگاه‌های زنجیره‌ای، خواروبارفروشی‌های سنتی و فروشگاه‌های آنلاین عرضه می‌شوند. با در نظر گرفتن تجربه ایالات‌متحده، مهم‌ترین بازیگران این حوزه در ایران را می‌توان جزو فروشگاه‌های زنجیره‌ای (مدل فِرِش فُرمت)، فروشگاه‌های آنلاین و فروشگاه‌های تخصصی موادغذایی خاص عنوان کرد. در این رابطه به طور مثال در بخش فِرِش فُرمت، بامیکا (۸ شعبه)، ترکیبی از موادغذایی اعم از انواع غذاها، سس، سالاد، ماست، دسر، آبمیوه تازه، نان‌های تازه‌پخت (تهیه شده توسط خود بامیکا)، محصولات تولیدکنندگان مختلف اعم محصولات خاص و غیر آن (انواع محصولات ارگانیک و رژیمی، پروتئینی، اسنک‌ها، صبحانه و لبنیات دامی و گیاهی، روغن و تخم‌مرغ و بلدرچین و …)، میوه و سبزیجات تازه و همچنین انواع گل را عرضه می‌کند.

علاوه بر این باید به فروشگاه‌های محصولات ارگانیک اشاره کرد که تمام یا بخشی از محصولات خود را به صورت ارگانیک عرضه می‌کنند. این بازیگران عمدتا آنلاین بوده و در مواردی دارای فروشگاه فیزیکی نیز هستند. البته بسیاری از این فروشگاه‌ها به جز انجمن ارگانیک ایران، در اتحادیه صنفی دیگری عضو نیستند و برخی مانند به‌روزرسان و میشا ارگانیک عضو اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی نیز هستند. این فروشگاه‌ها نه تنها موادغذایی خاص ارگانیک، بلکه انواع کالاهای اساسی، موادغذایی تازه و بعضا میوه و سبزیجات ارگانیک را نیز به فروش می‌رسانند و می‌توان آنها را مدل‌های بینابینی از فروشگاه‌های فِرِش‌فُرمت و فروشگاه‌های آنلاین دانست. در نهایت در گروه فروشگاه‌های تخصصی موادغذایی خاص، می‌توان به کلانا (وابسته به گروه تولیدی نان‌آوران) اشاره کرد که با برخورداری از ۱۵ شعبه محصولاتی چون انواع ساندویچ، سالاد، نودل، املت، نوشیدنی، قهوه و دسر نیمه‌صنعتی را عرضه می‌کند.

باید توجه داشت که این فروشگاه‌ها بر خلاف دیگر فروشگاه‌های زنجیره‌ای خواروبار، به لحاظ جغرافیایی گستردگی زیادی ندارند، زیرا از دید عموم، اقلام عرضه شده در این فروشگاه‌ها شاید به نوعی لوکس، گران‌قیمت و غیرضروری تلقی می‌شود. البته مجموعه کلانا مشخصا با هدف‌گذاری برای اقشار متوسط و دانشجویان فعالیت می‌کند. ضمنا کلانا با اعطای نمایندگی برای فروشگاه‌های خود، در واقع بر اساس مدل فرانچایز فعالیت می‌کند. لازم به ذکر است که به طور کلی فعالیت در زمینه تازه‌فروشی همزمان با عرضه دیگر محصولات غذایی (از جمله محصولات خاص و غیر از آن) به دلیل ملاحظات مربوط به تازه بودن اقلام و حساسیت بیشتر مصرف‌کنندگان به کیفیت محصولات و مقایسه آن با دیگر عرضه‌کنندگان با دشواری‌هایی مواجه است، اگرچه هم اکنون در بسیاری از فروشگاه‌های زنجیره‌ای و سوپرمارکت‌های سراسر کشور نیز فروش محصولات خاص و محصولات تازه، به صورت توام رواج یافته است، موضوعی که حتی آمازون فِرِش نیز با آن مواجه بوده و طبیعتا شیوع کرونا موجب ترویج و پیچیده‌تر شدن این رویه شده است.

تاثیرات کرونا و تجربیات بازیگران مواد غذایی خاص در ایران

شیوع کرونا در ایران برخلاف ایالات متحده، تا حدودی روی فروش بازیگران حوزه موادغذایی خاص تاثیر منفی گذاشته است. در واقع به‌رغم مسائل مطرح در مورد زمان بازگشت تدریجی به وضعیت عادی و نرمال، اما نبود چشم‌انداز روشن در مهار همه‌گیری کرونا و نگرانی مردم از زمان‌بندی واکسیناسیون در جامعه، آنها را در خرید اقلام دارای بسته‌بندی غیرمطمئن (به دلیل ماهیت سرو این اقلام) با احتیاط و ملاحظات بیشتری مواجه کرده است لذا پیش‌بینی می‌شود با توجه به وضعیت اقتصادی کشور و با عنایت به کاهش قدرت خرید مردم، این رفتار کم‌وبیش تداوم داشته باشد.

به تبع آن، رکود حاصل از شیوع کرونا طرح‌های توسعه شعب عرضه‌کنندگان این حوزه را با مشکل مواجه کرده و حتی در مواردی موجب تعطیلی شعب تازه شده است. به‌طور نمونه بامیکا چند شعبه تازه تاسیس خود را تعطیل کرد. همچنین برخی شعب کلانا و دیگر بنگاه‌های فروش این اقلام بعضا به دلیل توقف برگزاری کلاس‌های حضوری شعب فروش داخل دانشگاهی خود را تعطیل کرده‌اند. دیگر اقدامات بازیگران این حوزه برای افزایش تاب‌تر بر عرضه محصولات با بسته‌بندی بهداشتی (بسته‌بندی بهداشتی اقلام پرتقاضا و محصولات نیمه‌آماده، توسعه امکانات بسته‌بندی اتوماتیک و کاهش دخالت دست در فرآیند بسته‌بندی)، تنوع بخشیدن به عرضه اقلام و گسترش کانال‌های خرید غیرحضوری اعم از ارسال سفارشات با پیک، استفاده از پلتفرم‌های فروش آنلاین مانند اسنپ‌فود و توسعه اپلیکیشن‌های اختصاصی، از دیگر اقدامات لازم در شرایط کرونایی است. با توجه به مطالب مطرح شده در این نوشتار، پیشنهادات زیر در خصوص تولید و عرضه موادغذایی خاص قابل ارائه هستند.

سیاست‌های حمایتی ضمنی دولت از واحدهای تولید مواد غذایی خاص

از سهم موادغذایی خاص در سبد مصرفی و بودجه مردم ایران آمار جامعی وجود ندارد. از طرف دیگر گفته می‌شود این اقلام به دلیل خاص بودن، هدف‌گذاری مختص خود را داشته و تولیدکنندگان بخشی از بازار مصرف را هدف فعالیت خود قرار داده‌اند. بنابراین توسعه این بخش از صنایع غذایی وابسته به راهبردهای درون بنگاهی است. اما با بازگشت تدریجی به شرایط عادی، در میان‌مدت، برنامه‌ریزی برای گسترش شبکه فروش این محصولات (ازجمله شعب فروشگاهی) به منظور افزایش دسترسی مردم به تهیه این محصولات می‌تواند مد نظر قرار گیرد. در این ارتباط، اجرای سیاست‌های حمایت ضمنی (مانند مشوق‌های غیرمالی) از واحدهای مذکور می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. زیرا این فروشگاه‌ها به لحاظ حفظ سلامتی مصرف‌کنندگان، با توجه به عرضه اقلام ارگانیک، سلامت‌محور و تغذیه سالم و غیره در میان‌مدت می‌توانند هزینه‌های بهداشت و درمان جامعه را (با توجه به بالا بودن سرانه مصرف اقلام زیان‌آوری همچون روغن و شکر در قیاس با استانداردهای جهانی) کاهش دهند.

انعطاف‌پذیری واحدهای فعال و تغییر مدل‌های کسب‌وکار در صورت لزوم

 از آنجا که به واسطه شیوع کرونا بسیاری از رفتارها و روندهای مصرفی حاکم تغییر کرده و حتی با خاتمه کرونا ممکن است هرگز مانند گذشته نشود، توصیه می‌شود راهکارهای مناسبی برای ایجاد انعطاف‌پذیری جهت ماندگاری این بازیگران مورد توجه قرار گیرد. به عنوان مثال آنها می‌توانند با ایجاد تنوع و عرضه کالاهای مختلف (با افزایش تعداد مشتریان) دامنه گسترده‌تری از مردم اعم از طبقه متوسط و پایین‌تر جامعه را تحت پوشش قرار دهند. در این راستا، رویکردهایی چون توجه به تولید و عرضه موادغذایی سلامت‌محور (مانند موادغذایی ارگانیک، بدون شکر، فاقد گلوتن، تنقلات رژیمی و مانند آن)، ایجاد و گسترش برندهای اختصاصی برای موادغذایی خاص (با توجه به تجربیات دیگر کشورها)، عرضه اقلام اختصاصی مورد نیاز گروه‌های مختلف مشتریان و مانند آن، می‌تواند به منظور افزایش ماندگاری و تاب‌آوری در شرایط جدید مد نظر قرار گیرند.

اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در خصوص مواد غذایی خاص

از آنجا که همه مصرف‌کنندگان از دانش کافی در خصوص اقلام خاص غذایی برخوردار نیستند، پیشنهاد می‌شود از طریق رسانه‌های ملی و محلی، آگاهی جامعه در این زمینه افزایش یابد.

ایجاد بانک اطلاعاتی از تولید و توزیع مواد غذایی خاص

با توجه به اینکه از میزان تولید اقلام غذایی خاص در ایران، اطلاعات چندانی در دست نیست، لازم است در طبقه‌بندی مراجع آماری کشور، ثبت مستقل آمارهای این حوزه برنامه‌ریزی شود و بانک اطلاعاتی از میزان تولید و توزیع اقلام مذکور توسط متولیان مرتبط تشکیل شود. این بانک اطلاعاتی می‌تواند به عنوان ابزاری برای رصد و مطالعه بازار این محصولات در کشور عمل کند. ضمن اینکه ارزیابی تاثیرات پدیده‌هایی چون شیوع کرونا و شوک‌های اقتصادی را بر این بخش تسهیل خواهد کرد. در همین ارتباط انجام مطالعات لازم در این حوزه در کشور ضروری است.

توجه بیشتر به مقوله بسته‌بندی موادغذایی

با توجه به دشواری‌های ناشی از شیوع کرونا و ملاحظات بهداشتی مربوطه، توجه به بسته‌بندی مناسب‌تر برای بسیاری از اقلام غذایی در شرایط فعلی ضروری‌تر از گذشته است. زیرا در ایران عرضه بسیاری از موادغذایی هنوز به صورت باز و بدون بسته‌بندی بوده و مشتریان مخصوص خود را دارد. از سوی دیگر کرونا موجب شده که دولت و مردم نسبت به مسائل بهداشتی حساسیت بیشتری نشان دهند. لذا باید از یک طرف مردم را به خرید اقلام بسته‌بندی سوق داد و از سوی دیگر کسب‌وکارهای کوچک فعال در عرصه تولیدات غذایی در ایران را به بسته‌بندی اینگونه محصولات تشویق کرد تا بخش سنتی بتواند خود را با دشواری‌ها و الزامات ناشی از شیوع کرونا انطباق دهد.

ترغیب عرضه‌کنندگان مواد غذایی خاص به عضویت در یک اتحادیه مشخص

با توجه به تنوع مدل‌های عرضه موادغذایی خاص در کشور و وجوه اشتراک آنها با مدل‌های مرسوم خواروبارفروشی، بازیگران این حوزه نیز در تشکل‌های مختلفی عضویت دارند. اما عضویت تمامی فعالین عرضه این موادغذایی در یک اتحادیه مشخص می‌تواند به ساماندهی بهتر این بخش و همچنین تسهیل فعالیت آنها در شرایط محدودیت‌های کرونایی به عنوان مشاغل ضروری کمک کند. موضوع دیگری که باید بدان اشاره کرد، این است که اغلب فعالینی که صرفا در قالب فروشگاه آنلاین فعالیت می‌کنند و یا اینکه در کنار فروش فیزیکی خود از کانال فروش آنلاین نیز بهره می‌گیرند، در اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی عضویت ندارند. در حالی که عضویت این فعالین در اتحادیه مزبور می‌تواند ساماندهی فروش آنلاین موادغذایی خاص را تسهیل و به یکپارچه شدن آمار این حوزه نیز کمک کند.

منبع: موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانصنعت و معدن