معدن، تشنه سرمایه‌گذاری
به گزارش جهان صنعت نیوز: این در حالی است که مشکل اصلی در این زنجیره به بحث مدیریت و نحوه اجرا بازمی‌گردد. از این رو شاهد این بودیم که در سال گذشته و در شرایط سخت تحریم، دولت تصمیماتی اتخاذ کرد که به ضرر تولید و صادرات تمام شد. از این رو انتظار این است که در سال ۱۴۰۰ رویکرد دولت به سمتی پیش رود که در حوزه سیاستگذاری موانع برطرف شود تا فعالان حوزه معدنی به ویژه حوزه سنگ‌آهن و فولاد بتوانند فعالیت خود را توسعه دهند و ارزآوری قابل توجهی را نصیب اقتصاد کشور کنند. اما از آنجا که سهم دولت در بخش اقتصاد بالاست و نظرات بخش خصوصی شنیده نمی‌شود، در نتیجه شاهد بروز مشکلات جدی در حوزه معدن هستیم. بر همین اساس کارشناسان این حوزه بر این باورند که در این شرایط باید به دنبال راهکار‌هایی باشیم که بخش تولید کشور را نجات دهیم. در واقع اگر در سال ۱۴۰۰ با انتخابات دولت سیزدهم، تمام مشکلات به گوش مسوولان تازه‌وارد رسیده و اجرایی شود می‌توان به روز‌های پیش‌رو امیدوار بود در غیر این صورت وضعیت ناامید‌کننده‌تر از حالا خواهد شد. به طور کلی آنچه فعالان اقتصادی از دولت می‌خواهند این است که از دخالت‌های بیجا و قیمت‌گذاری دستوری دست بردارد تا حوزه معدن که تشنه سرمایه‌گذاری است، در سال جاری سیراب شود.
ضرورت رفع موانع صادراتی
موانع و مشکلات موجود در توسعه زنجیره فولاد، موضوعی بود که کارشناسان در نشست «چشم‌انداز سنگ‌آهن و فولاد در سال ۱۴۰۰» در کلاب‌هاوس بررسی کردند. در این خصوص رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اهمیت زنجیره فولاد، اظهار کرد: باید فضا به سمتی پیش رود که در حوزه سیاستگذاری موانع صادراتی برطرف شود تا فعالان حوزه معدنی به ویژه حوزه آهن و فولاد بتوانند صادرات را به راحتی انجام دهند.
بهرام شکوری درباره اهمیت صادرات بیان کرد: رییس‌جمهور اعتراف کرد و اعداد و ارقام هم نشان می‌دهد اگر صادرات محصولات معدنی به ویژه فولاد نبود، بدون شک کشور دچار مشکل می‌شد زیرا غیر از ورود ارز به بخش معدن و صنایع معدنی به سایر بخش‌ها نیز کمک کرد. این ارزآوری معدن و صنایع معدنی نقطه قوت شرایط خاص کشور در سال‌های گذشته به ویژه سال قبل بود که کشور علاوه بر بحث تحریم‌ها، با مساله شیوع کرونا هم مواجه شد.
شکوری افزود: این در حالی است که به نظر می‌رسد در سال ۱۴۰۰ نباید مانعی برای صادرات هیچ محصولی ایجاد شود به ویژه محصولات معدنی و فولاد تا این حوزه بتواند نقش‌آفرینی گذشته خود را انجام دهد. اگر هم شرایط به سمت محقق شدن برجام در حرکت باشد، بدون شک این نقش‌آفرینی بیشتر خواهد شد.
جذب سرمایه‌گذاری خارجی مثبت است
شکوری در واکنش به تفاهمنامه ایران و چین نیز افزود: نظرات مثبت و منفی بسیاری درباره این تفاهمنامه وجود دارد. اینکه ما بتوانیم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را در کشور داشته باشیم یک اتفاق مثبت است و تمام کشور‌ها در دنیا علاقه‌مند به جذب سرمایه‌گذاری خارجی هستند تا از ظرفیت‌های خود استفاده کنند.
وی اضافه کرد: چین هم یکی از کشور‌های مهم جهان است که سهم آن در اقتصاد جهانی بزرگ و یک رقیب جدی برای آمریکا محسوب می‌شود. اینکه بتوانیم با کشوری مانند چین ارتباط داشته و جذب سرمایه‌گذاری خارجی رخ دهد (به عنوان مثال سرمایه‌گذاری ۸۰ میلیارد دلاری در بخش معدن) یک اتفاق خوب است.
شکوری تصریح کرد: در حال حاضر کل سرمایه‌گذاری رخ داده در معدن و صنایع معدنی به ۵۰ میلیارد دلار نمی‌رسد، اما شاهدیم بخش معدن و صنایع معدنی توانسته در حوزه تولید، صادرات و اشتغال نقش‌آفرینی کند. بدون شک اگر ۸۰ میلیارد دلار وارد این بخش شود منجر به انقلابی در حوزه معدن و صنایع معدنی می‌شود که نقش معدن را پررنگ می‌کند.
وی درباره نگرانی‌های موجود در این تفاهمنامه اظهار کرد: نگرانی اصلی در این میان یک نقشه راه برای همکاری است. دل‌نگرانی ما درباره شرکت‌های دولتی و خصولتی است که ممکن است در مذاکرات این بخش منافع ملی به خطر افتد. اما راهکار این موضوع شفافیت در این قرارداد‌هاست. در واقع با نظرات مجلس و بخش خصوصی می‌توان این قرارداد‌ها را به سمتی برد که از ظرفیت‌های خالی استفاده کرد. اگر نگاه به این صورت باشد این تفاهمنامه منجر به تعالی کشور خواهد شد.
ابزار دولت‌ها تعرفه است
رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران در ادامه درباره قیمت‌گذاری در زنجیره فولاد، بیان کرد: در دنیا ابزار دولت‌ها تعرفه است در نتیجه در قیمت‌گذاری و صادرات ورود نکرده و بخش‌های مختلف زنجیره را آزاد می‌گذارند تا توسعه و صادرات رخ دهد. تولیدکنندگان نیز از قیمت‌های جهانی تبعیت می‌کنند.
شکوری تصریح کرد: کشور ما کشوری نیست که در قیمت جهانی اثرگذار باشد، اما رفتار بزرگان نشان می‌دهد در سال‌های آینده در حوزه آهن چه مواردی رخ می‌دهد. درنتیجه واحد‌های بالادست فولاد هم خود را براساس این رفتار تنظیم می‌کنند. دولت‌ها نیز بازار را رصد می‌کنند و هیچ مانعی را برای تولید و صادرات محصولات ایجاد نمی‌کنند. چنین اقدامی دیگر فعالان اقتصادی را نگران عملکرد دولت برای ۱۴۰۰ نمی‌کند.
وی اضافه کرد: در نتیجه چنین اقدامی تمامی حلقه‌های زنجیره خود را با قیمت‌های جهانی تنظیم می‌کنند و یک برنامه‌ریزی درست برای تولید خود خواهند داشت. اما متاسفانه امروز بخش بالادستی را با عنوان خام‌فروشی با مشکل همراه کرده‌اند. درنتیجه باید تلاش کرد دست دولت را از حوزه فولاد و سایر بخش‌های اقتصادی کوتاه کرد و اجازه داد فعالان اقتصادی با درایت سیستم خود را اداره کنند. البته فراموش نکنیم سهم دولت در بخش اقتصادی بالاست و نظرات بخش خصوصی شنیده نمی‌شود.
شکوری همچنین در ادامه افزود: علاقه‌مند هستیم که دولت از قیمت‌گذاری دست بردارد. باید نسبت‌ها براساس استاندارد‌های قیمتی جهانی باشد. دوستان فعال در زنجیره موافق هستند که قیمت‌ها نسبتی از قیمت جهانی باشد. اگر امروز علاقه‌مندی به صادرات وجود دارد به دلیل دخالت دولت در قیمت‌گذاری است. با خروج دولت از قیمت‌گذاری رانت‌ها از بین می‌رود و عرضه و تقاضا واقعی می‌شود.
وی اضافه کرد: باید در این باره به سمتی رفت که تشکل‌ها با جلسات هم‌اندیشی خود مشکلات را حل کنند. ما در اتاق بازرگانی موافق اجرای این کار هستیم و باید شورای آهن و فولاد مجدد برگزار شود.
باید ذهنیت دولت را تغییر داد
شکوری همچنین درباره صادرات سنگ‌آهن نیز بیان کرد: احساس بنده این است صادرات سنگ‌آهن مگنتیت در ۱۴۰۰ هم ممنوع خواهد بود و با توجه به تفکر مجلس دامنه مواد خام در حال گسترش است و امروز حتی برخی شمش فولاد را هم خام می‌دانند. بنابراین از آنجایی که فکر می‌کنم شرایط سال ۹۹ ادامه‌دار باشد، باید تلاش بر این باشد که ذهنیت دولت را تغییر داد.
وی درباره کنسانتره مس هم افزود: در این حوزه بنا را بر این گذاشتند که کنسانتره به کاتد تبدیل شود، اما می‌توانیم کنسانتره را صادر کنیم تا بازار را از دست ندهیم. ولی با توجه به صحبت‌های انجام شده دولت تمایلی به صادرات کنسانتره مس ندارد.
شکوری در ادامه اضافه کرد: بدون شک توان اقتصادی یک کشور منجر به قدرتمند شدن پول آن کشور خواهد شد. باید به این موضوع توجه داشت که قیمت‌گذاری دستوری قدرت پول را بیشتر نخواهد کرد. اگر تلاش ما حمایت از تولید باشد شاهد اشتغالزایی و قدرتمند شدن اقتصاد خواهیم بود.
شکوری معتقد است اگر انجمن‌ها و فعالان بخش خصوصی دست به دست هم دهند، می‌توانند مشکلات را حل کنند و در نهایت بسیاری از تصمیمات نادرست را به تصمیمات درست تبدیل کنیم. وی درباره شکل‌گیری شورای آهن و فولاد در دوره وزارت رزم‌حسینی هم افزود: رزم‌حسینی خوش‌فکر است، اما آنچه که رخ می‌دهد با نظرات ایشان متفاوت است.
تامین ماشین‌آلات یکی از مشکلات اصلی SMEها
رییس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران در ادامه درباره تامین ماشین‌آلات برای واحد‌های کوچک و رفع مشکلات آنها، بیان کرد: تجهیزات و ماشین‌آلات یکی از مشکلات اصلی SMEها است. متاسفانه تصمیمات اشتباهی در این میان گرفته شد که تولیدکنندگان به صورت محدود موفق به واردات شدند و در نهایت ماشین‌آلات دست دوم بسیار گران شد.
به گزارش می‌متالز، شکوری افزود: پیشنهاد ما واردات ماشین‌آلات دست دوم بود. در کنار آن پیشنهاد دادیم علاوه بر تولیدکنندگان، شرکت‌های بازرگانی فعال هم وارد کار شوند تا عرضه افزایش پیدا کند. متاسفانه در جهت حمایت از هپکو واردات را ممنوع کردند. البته درخواست کرده‌ایم بخشی از ماشین‌آلات که در هپکو تولید نمی‌شود را وارد کنیم.
وی درباره تامین مالی خرید ماشین‌آلات نیز افزود: قرار است از صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی تسهیلات به فعالان بخش معدن اعطا شود تا بتوانیم شاهد واردات ماشین‌آلات باشیم.
شکوری همچنین در ادامه با اشاره به افق ۱۴۰۴ بیان کرد: اگر با همین نقشه راه امروز در حرکت باشیم تنها تا ۱۹ سال پس از این افق، جوابگوی سنگ‌آهن برای تولید فولاد خواهیم بود. اما اگر بر مبنای نیاز داخلی، در کنار سواحل جنوبی واحد‌هایی برای صادرات ایجاد کنیم می‌توان سنگ‌آهن آن را از محل واردات تامین کرد که در آن صورت تا ۳۵ سال پس از افق ۱۴۰۴ ذخایری را در اختیار خواهیم داشت.
مشکل در مدیریت زنجیره
وی افزود: مشکل اصلی ما در سنگ‌آهن نیست بلکه این مشکل در مدیریت زنجیره دیده می‌شود. شکوری در ادامه با اشاره به حمل ریلی اظهار کرد: یکی از گلوگاه‌های اصلی حوزه معدن، حمل‌ونقل به ویژه حمل ریلی است. باید تمهیدات لازم برای این موضوع در نظر گرفته شود و شاید یکی از بخش‌هایی که باید با چینی‌ها وارد همکاری شد بحث توسعه حمل‌ونقل ریلی است.
شکوری همچنین درباره حقوق دولتی نیز اظهار کرد: همه‌ساله حقوق دولتی را دو برابر می‌کنند در حالی که ظرفیت‌ها دو برابر نمی‌شود. متاسفانه حقوق دولتی افزایش پیدا کرد. اما ما تلاش کردیم تا این موضوع را از حالت سلیقه‌ای خارج و آن را با استفاده از نرم‌افزاری طراحی شده، تعیین کنیم.
افت ۱۵درصدی صادرات فولاد
بهادر احرامیان نایب رییس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز اظهار کرد: آمار‌ها از سال گذشته نشان می‌دهد صادرات فولاد با افت ۱۵ درصدی همراه بوده است. اما نکته تاسف‌بار این است که این افت نه تنها به دلیل افت بازار بلکه به دلیل قوانین و موانعی بود که در داخل کشور ایجاد شده است.
وی ادامه داد: این افت ۱۵ درصدی مشکل بزرگ‌تری را پنهان کرده و آن این است که در این سال هزینه‌های زیادی برای صادرکنندگان در قالب‌های مختلف از جمله دموراژ‌ها ایجاد شد. درواقع محصول ایران در بازار‌های جهانی به دلیل آنکه در چشم شرکای تجاری به عنوان محصول کم‌اعتبار جلوه داده شده بود، با تخفیف عرضه شد.
احرامیان افزود: نکته مهم این است که با وجود همه این مسائل یک سوال در صحن علنی مجلس از بدنه وزارت صمت در این باره نداشتیم. درواقع مجلس باید بررسی می‌کرد که با ایجاد محدودیت‌های صادراتی، قیمت مسکن، فولاد و… پایین ماند و با اعمال محدودیت‌ها در صادرات منجر به کاهش درآمد ارزی شد.
تصمیماتی به ضرر تولید و صادرات
مهرداد اکبریان رییس انجمن سنگ‌آهن ایران هم در ادامه این نشست با اشاره به وضعیت صادرات بیان کرد: مشکلاتی که امروز گریبان زنجیره فولاد را گرفته است ناشی از دو موضوع است. اول آنکه در گذشته در شرایطی مساعد برای آینده زنجیره فولاد تصمیم‌گیری شده است. اما بدتر از این موضوع آن است که امروز در شرایط تحریمی دولت تصمیماتی اتخاذ می‌کند که به ضرر تولید و صادرات است.
وی ادامه داد: در این شرایط باید به دنبال راهکار‌های کوتاه‌مدت باشیم. باید در این راهکار‌ها بخش تولید کشور را نجات دهیم. بخشی از این موضوع به قوانین و تصمیماتی بازمی‌گردد که هرازگاهی از سوی مسوولان اعمال می‌شود. اگر در سال ۱۴۰۰ تمام این مشکلات به گوش مسوولان رسیده و اجرایی شود می‌توان به روز‌های پیش‌رو امیدوار بود. در غیر این صورت وضعیت ناامید‌کننده خواهد بود.
اکبریان در ادامه درباره صادرات مواد معدنی و محصولات میانی، بیان کرد: اگر تولید ما با مازاد همراه باشد ایرادی ندارد که بتوان آن را صادر کرد. درواقع واحد تولیدی می‌تواند برای تامین نیاز ارزی خود مازاد بر مصرف را راهی بازار صادرات کند. این موضوعی است که بار‌ها در جلسات با دولت مطرح شده است. البته در حوزه سنگ‌آهن به ویژه سنگ‌آهن‌های مگنتیت عیار بالا به دلیل نیاز بازار داخلی در حال حاضر صادرات آن مقدور نخواهد بود. وی تصریح کرد: به طور قطع صادرات سنگ‌آهن عیار بالا در سال ۱۴۰۰ همچنان ممنوع خواهد بود.
اکبریان با اشاره به سنگ‌هایی با عیار پایین هماتیت، افزود: باتوجه به اینکه مصرف در بازار داخلی کم است و سرمایه‌گذاری چندانی در معادن هماتیت انجام نشده، صادرات آن آزاد است.
لزوم شناسایی بازار‌های جدید
رییس انجمن سنگ‌آهن ایران همچنین در ادامه درباره شناسایی بازار‌های جدید افزود: باید به سمت شناسایی بازار و معاملات واقعی رفت. بخشی از مشکلات بازار مربوط به تصمیمات دولت است، اما بخشی دیگر به عدم ساختار درست بازاریابی بر‌می‌گردد. البته بورس کالا چند وقتی است این کار را انجام می‌دهد، اما آن‌طور که در عرضه محصولات فولادی موفق است در حوزه مواد معدنی به دلیل تفاوت شرایط موفق نبوده است زیرا مشتریان ما پراکنده‌تر و تعهدات کوچک‌تر است، درنتیجه نمی‌توان آن را در قالب شرکت بورس کالا مطرح کرد. ما به دنبال فروش محصول با قیمت بالا‌تر از قیمت واقعی نیستیم بلکه به دنبال آن هستیم که در هر شرایطی بخش معدن و گندله‌سازی بتوانند سهم خود را از سود زنجیره دریافت کنند.
اکبریان درباره چشم‌انداز ۱۴۰۰، بیان کرد: بخش معدن امروز تشنه سرمایه‌گذاری است. این بخش می‌تواند شاهد یک جهش خوب باشد، اما چند عامل برای اجرایی شدن آن ضروری است. درگام اول بحث سرمایه و پس از آن اصلاح قوانین، تامین ماشین‌آلات و تکنولوژی و… باید اجرایی شود.
وی ادامه داد: جهش بخش معدن مستلزم تصمیمات حاکمیت در سال ۱۴۰۰ است که باید دید این فرصت را به بخش معدن خواهند داد یا خیر.
به گفته رییس انجمن سنگ‌آهن ایران، خطر کوچک شدن بازار از موضوعات مهمی است که باید دولت به آن توجه ویژه داشته باشد. محدودیت صادرات می‌تواند منجر به کوچک شدن بازار شود.
او درباره حمل‌ونقل ریلی نیز بیان کرد: سهم حمل ریلی در بخش معدن بسیار اندک است. اکبریان با بیان اینکه مشکلات بسیاری در حوزه حمل ریلی وجود دارد گفت: به عنوان مثال میزان ریلی که در کشور به اندازه‌ای نیست که این حمل‌ونقل در حد مطلوب باشد. از سویی دیگر با توجه به قیمت‌های اعلامی از سوی راه‌آهن، حمل ترکیبی با قیمت بالایی انجام می‌شود. اکبریان افزود: زنجیره فولاد نیازمند توسعه حمل‌ونقل ریلی است.
دخالت دولت در بخش معدن کم شود
مهدی کرباسیان رییس سابق هیات عامل ایمیدرو نیز در این نشست بیان کرد: مشکلی که بنده را نگران کرده، آن است که به دلیل درآمدزایی و نقش فولاد در اقتصاد، میزان دخالت دولت و مجلس در آن افزایش یافته و نظرات غیرکارشناسی درباره آن مطرح می‌شود. کرباسیان اظهار کرد: در دولت یازدهم و وزارت محمدرضا نعمت‌زاده و با نقش‌آفرینی ایمیدرو میزان دخالت دولت بسیار اندک بود.
به گفته رییس سابق هیات عامل ایمیدرو، میزان درآمد بخش فولاد تنها به این بخش بازنمی‌گردد. باید اجازه دهیم این حوزه به واردات تجهیزات و ماشین‌آلات کمک کند.
کرباسیان افزود: اگر دخالت دولت در بخش معدن کاهش پیدا کند می‌توان شاهد جهش بخش معدن بود. ما از نظر دارا بودن ذخایر سنگ‌آهن و گاز جزو کشور‌های برتر هستیم در نتیجه باید دولت اجازه حرکت را به بخش معدن بدهد.
سال ۹۹ سال مانع‌تراشی برای صادرات
احسان دشتیانه عضو هیات مدیره شرکت «ذوب‌آهن اصفهان» نیز در این نشست بیان کرد: اگر بخواهیم نامی برای سال ۹۹ انتخاب کنیم باید آن را سال مانع‌تراشی برای صادرات بدانیم. ما بیشترین مشکلات در حوزه صادرات را در سال گذشته شاهد بودیم.
دشتیانه تصریح کرد: هیچ اقتصادی بدون صادرات زنده نمی‌ماند و تنها منبع ورودی از بیرون به یک اقتصاد، صادرات است و اقتصاد تنها از این زاویه می‌تواند رشد کرده و به آینده امیدوار باشد.
به گفته وی، متاسفانه در مطالعات همیشه شاهد یک سیکل تکراری دعوا بین متولیان بازار در دولت و تولیدکننده و صادرکننده بر سر قیمت و محدودیت‌ها قابل مشاهده است و هر بار هم این تجربه تکرار می‌شود.
عضو هیات مدیره شرکت «ذوب‌آهن اصفهان» با اشاره به وضعیت سال ۹۹ بیان کرد: متاسفانه در سال گذشته روز‌های سختی را برای صادرات شاهد بودیم. صادرکننده در این سال نه‌تنها تشویق نمی‌شد بلکه باید پاسخگوی سوالات بود.
دشتیانه اظهار امیدواری کرد، در سال جاری و با توجه به فرمایشات رهبر معظم انقلاب و نیاز ارزی کشور شاهد اتفاقات خوبی در حوزه صادرات باشیم.
عضو هیات مدیره ذوب‌آهن اصفهان همچنین در ادامه درباره افق ۱۴۰۰ گفت: صنعت فولاد هر سال تولید خود را افزایش داده و به نوعی توقف ناپذیر تولید را افزایش می‌دهد. اما انتظار ما بر این است که صادرات هم تسهیل پیدا کند.
دو عامل اثرگذار اصلی بر بازار فولاد
دشتیانه همچنین درباره سیاست‌های دولت اظهار کرد: در سال ۱۴۰۰، دو عامل اصلی بر بازار فولاد اثرگذار خواهد بود. عامل اول جهانی و سیاست دولت جدید آمریکاست. درواقع پیش‌بینی‌ها بر این است که بازار کامودیتی‌ها افزایشی خواهد بود. اما عامل دیگر بحث انتخابات ایران است که بر اقتصاد ایران بسیار اثرگذار است.
وی اضافه کرد: متاسفانه اشتباه برخی بر این است که با انجام مذاکرات نرخ ارز کاهش خواهد یافت، اگر حتی پس از مذاکرات ارز کاهش شوک آور داشته باشد اما پس از مدت کوتاهی دوباره باز خواهد گشت. در نتیجه قیمت‌ها کاهشی نخواهد بود.
دشتیانه همچنین درباره تاثیر همکاری ایران و چین بر بخش معدن اظهار کرد: در حال حاضر این تفاهمنامه بسیار کلی است و فکر نمی‌کنم مبلغی در این تفاهمنامه ذکر شده باشد بلکه تنها شبیه برنامه‌های کلی است و در این مرحله بعید است که الزام تعهدآوری ایجاد شده باشد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانصنعت و معدنلینک کوتاه :
