رویکرد متفاوت دولت جدید به مذاکرات وین

مهدی مطهرنیا * آنچه در فضای سیاسی ایران وجود دارد، به وضعیت آینده ایران از منظر اجتماعی و سیاسی بستگی دارد. به عبارت دیگر توده‌های مردم اکنون دور از سیاست‌زدگی خواهان اعمال سیاست‌های صحیح در کشور در جهت عبور از وضعیت کنونی هستند.

آنچه در این انتخابات ریاست‌جمهوری خود را بروز داد این است که عامه مردم فعال شدند و دوباره به گفت‌وگوهای سیاسی برای بالا بردن سطح مطالبات خود همت گماشتند و این ادعا در نشست‌های گوناگون حقیقی و مجازی فضا قابل ردیابی است. بنابراین طبق قانون هر دولتی که روی کار بیاید قوه مجریه را در اختیار دارد و قوه مجریه در عرصه سیاست خارجی تصمیم‌گیرنده نیست، بلکه از تصمیم‌سازان است. تصمیم‌گیرنده نهایی درباره سیاست خارجی رهبر معظم انقلاب است و ایشان زمان افشای فایل صوتی دکتر ظریف تاکید کردند که سیاست خارجی در دست قوه مجریه نیست و نهادهای فرادستی درباره آن تصمیم می‌گیرند و دولت صرفا مجری آن تصمیمات است. بنابراین هر کسی رییس‌جمهوری باشد تفاوتی ندارد.

اما باید این تمایز را در بخشی قائل باشیم که به هر حال نمی‌توان یک فرد را با فرد دیگر، یک جمع را با جمع دیگر و یک نوع اندیشه و رویکرد و رهیافت سیاسی را شبیه به اندیشه و رهیافت سیاسی دیگری دانست. اگرچه تفاوت و تغییری در سیاست خارجی ایران از نظر تصمیم‌گیرندگی ایجاد نشده، اما در اجرا تیمی که روی کار بیاید اهمیت دارد و نمی‌تواند در اجرا این امر از سوی دیگران نادیده گرفته شود.

بنابراین آنچه آقای عراقچی می‌گوید که در صورت انتخاب هر فرد دیگری با تفکری غیر از دولت فعلی به عنوان رییس‌جمهوری هیچ خللی در مسیر مذاکرات ایجاد نمی‌شود، در عین حال که صحیح است، دارای نکات قابل تامل و نقدی است.

درست است که سیاست خارجی در دست دولت نیست اما از این جهت که با تغییر نگرش و نوع رفتار و کنش سیاسی ناشی از این تغییر روی روند مذاکرات تغییر ایجاد نخواهد شد یا نگاه مذاکره‌کنندگان آن سوی میز به این سوی میز تغییر نخواهد کرد موضوعی غیرواقعی است.

البته باید به این وجه از موضوع هم توجه داشت که ممکن است مذاکره‌کنندگان ارشد این دولت در دولت بعدی هم حضور داشته باشند، اما در این صورت هم نمی‌توانند مطابق گذشته و با ادبیات گذشته در ارتباط با موضوعات مربوط به پرونده هسته‌ای یا پرونده‌های مشابه صحبت کنند، چرا که موضع‌گیری دولت آینده بر اساس سابقه بیانات آنها درباره پرونده هسته‌ای و  FATF و غیره نزد مردم به یادگار مانده و حافظه تاریخی مردم تا این حد ضعیف نیست که از یاد ببرند.

از طرف دیگر اگر دولت احتمالی بعدی بر اساس آنچه درباره مذاکرات و برجام گفته است باور داشته است، باید بر اساس آن باور و نقدی که به دولت فعلی داشته، در روند مذاکرات تغییراتی ایجاد کند. در غیر این صورت باید جوابگوی نقدها و رفتارها و کنش‌های سیاسی در ایجاد مانع در برابر حرکت گذشته قوه مجریه باشد، چرا که این نقدها و فشارها هزینه‌های زیادی به جامعه وارد کرده و فشار آن را مردم پرداخته‌اند.

* استاد دانشگاه و تحلیلگر روابط بین‌الملل