رشد ارز و سهام در خدمت گروه های خاص

احسان سلطانی * باید توجه داشت که در همه جای دنیا وقتی پول بی ارزش می شود ارزش دارایی های دیگر مانند طلا و زمین و سهام بالا میرود. اما آنچه اکنون در بازار سهام ما رخ می دهد خارج از بحث پیوستگی با دلار است؛ زیرا در این دو سه سال گذشته دلار پنج برابر شده اما شاخص بورس ۱۵ برابر شده است! در اینجا می توان گفت که دلار به طور طبیعی تاثیر مستقیمی بر رشد بازار سهام نداشته است و در واقع اینها دستکاری دولت و خصولتی ها در بازار است و ربطی هم به اقتصاد ندارد. عده ای بدون اینکه با دیگران هماهنگ باشند یا حتی از صاحب نظران مشورت بگیرند، تصمیم گرفته اند که این شاخص را بالا ببرند تا از این طریق منافع عده ای تامین شود.

تامین منافع هم این گونه بود که عده ای که در جریان این قضایا بودند، رفتند سهام خریدند. مانند بانک های خصوصی یا عده ای که در این دو سه سال همیشه اطلاع داشتند که برنامه چیست. یک بار دلار خریدند و با افزایش قیمت فروختند و سود کردند یک بار طلا و سکه خریدند و یک زمانی هم ملک خریداری کردند و از معاملات آن سود بردند. چنین شرایطی در جریان است. در هیچ جای دنیا این میزان هرج و مرج و تخریب در اقتصاد رخ نمی دهد. اینجا باید منافع عده ای تامین شود. کسانی که به رانت های اطلاعاتی دسترسی دارند می دانند چه زمانی چه بخرند و چه زمانی آن را بفروشند.  

رسانه های وابسته به دولت هم از زمان روی کار آمدن دولت یازدهم و روازدهم، دائما روی این موضوع کار می کردند که رقابت پذیری در اقتصاد کشور مختل شده، صادرات از بین رفته، صنعت نابود شدخ، کوله بر کوله بری کرده و مواردی اینگونه را تبلیغ می کردند. گفتند راهکار این است که ارز را گران کنیم و آن وقت همه مشکلات حل می شود. رئیس جمهوری نیز همین حرف را تکرار کرد. اما این غوغاسالاری رسانه ای به این جا منجر شده است! اینها همه برنامه ریزی شده بود و در نتیجه چه اتفاقی افتاد؟ برآورد ما این است که یک عده ای در ماه های دی، بهمن و اسفند سال ۹۶ حدود ۲۰ میلیارد دلار ارز خریدند و همین مقدار هم سکه و طلا خریدند.

دلار را ارزان خریدند و روی قیمت ۱۷ و ۱۸ هزار تومان فروختند. مدارک آنها را ما در اختیار داریم که این بانک های خصوصی به یک عده در تهران وام های خارج از عرف داده اند. الآن شرایط بورس هم همین گونه است. یک عده اطلاعاتی دارند و می روند سهامی را می خرند و سود می کنند. اینها همه برنامه ریزی شده است و ربطی به این ندارد که ما فکر کنیم بر اساس اصول اقتصادی ست.

در کشوری که تحت تحریم است و کرونا، رکود و مسائل خطیر اقتصادی وجود دارد اصلا دلیلی وجود ندارد که قیمت سهام بالا برود. الآن هیچ منطقی در رشد بازار سهام ایران وجود ندارد.  این برنامه ریزی ها صورت گرفته تا منافع عده ای تامین شود.  وقتی قیمت دلار بالا می رود کسانی که به رانت سنگ معدن و فولاد و پتروشیمی دسترسی دارند و بعضی از آنها هم همین هایی هستند که نام بخش خصوصی را یدک می کشند و همچنین خصولتی ها شود می کنند و هزینه هایشان هم بالا نمی رود. شما بررسی کنید که قیمت سنگ آهن در دو سه سال گذشته همپای دلار بالا رفته است؛ حتی دلار پایین آمده اما سنگ آهن نه! مگر در تامین سنگ آهن چه هزینه ای افزایش داشته است؟ آن هم مانند نفت جزو اموال همه مردم است و به گروه خاصی تعلق ندارد.

چرا دولت نمی آید هزینه آن را از معدن داران بگیرد؟ چرا آب و برق را گران نکرده است؟ همه اینها به این دلیل صورت می گیرد که یک عده ای در این میان به نوایی برسند. این معادله خیلی ساده است و منطقی هم ندارد. چون دولت اگر قصد درآمدزایی داشت کافی بود که دست کم هزینه انرژی آب و برق بنگاه های تولید سنگ معدن یا فولاد و این گونه کالاهایی که به دلار چند برابر فروخته می شود را  بالا ببرد. پس دولت به دنبال کسب درآمد نیست بلکه به دنبال کسب درآمد گروه های خاصی است؛ این خیلی هم مساله پیچیده ای نیست!

کارشناس اقتصادی