خطای بزرگ آمریکا

حسن بهشتی‌پور *  به عبارتی آمریکا هیچ بهانه‌ای نداشت. این بار اما آمریکا روی کشتی‌هایی دست گذاشته که مدعی است مالک آن تخلفاتی داشته است. البته حتی اگر چنین باشد، این حق را نخواهد داشت که وقتی کشتی حاوی محموله‌ای است که ربطی به فرد ندارد، آن را توقیف کند. مالکیت کشتی می‌تواند به یک فرد تعلق داشته باشد اما محموله به ایران متعلق است و مقصد هم ونزوئلاست. در این مورد باید صبر کرد و دید که واکنش‌ ایران، ونزوئلا و سازمان‌های بین‌المللی و سایر کشورها چیست زیرا این موضوع خیلی پیچیده‌تر است.

دوما، به طور معمول کشتی‌هایی که حامل نفت هستند و در این موقعیت عازم ونزوئلا شده باشند، باید دارای شناسنامه، موقعیت‌یاب و مجموعه مسائلی که لازمه تجارت آزاد است، باشند و مخفی‌کاری نکنند چراکه همه می‌دانند الان ونزوئلا تحت فشار است و طرف آمریکایی دنبال بهانه است که اقداماتی انجام دهد بنابراین بعید می‌دانم که این چهار کشتی تخلفی از نظر بارنامه، کشور مبدا و مقصد و … انجام داده باشند.

سوما، آنچه اکنون آمریکا بیان می‌کند خلاف حقوق بین‌المللی است. از نظر قوانین بین‌المللی در حوزه دریاها، کشتیرانی در آبراه‌های آزاد بین‌المللی حق همه است. نکته دیگر اینکه این اقدام آمریکا نقض آزادی تجارت به حساب می‌آید. از زمانی که سازمان تجارت جهانی ایجاد شده است، بر این تاکید داشته که آزادی تجارت موجب رشد تجارت در جهان می‌شود و شعارهای دیگری از این دست داده است. بنابراین اصل بحث هم در تعارض با حقوق دریاهاست و هم در تعارض با آزادی تجارت.

چهارما، آمریکایی‌ها نمی‌توانند قوانین داخلی خود را به قوانین بین‌المللی تبدیل کرده و انتظار داشته باشند که کشورهای دیگر از قوانین داخلی آنان تبعیت کنند به ویژه وقتی که از قوه قهریه استفاده کنند. اگر آمریکا برای مجبور کردن دیگران به تبعیت از قوانین داخلی این کشور از قدرت نظامی استفاده کند، در واقع این امکان را به سایر کشورها می‌دهد که مقابل به مثل کنند یعنی کشورهای دیگر هم این حق را خواهند داشت که کشتی‌های آمریکایی را مصادره کنند و به قول معروف دیگر سنگ روی سنگ بند نمی‌شود.

بنابراین اقدام دادگاه آمریکایی نه‌تنها خلاف قوانین بین‌المللی است بلکه امنیت و صلح را هم به خطر خواهد انداخت. با در نظر گرفتن همه اینها می‌توان گفت که آمریکایی‌ها ریسک بزرگی را انجام می‌دهند و بهانه خوبی را هم پیدا نکرده‌اند. کسی نمی‌تواند بپذیرد که آمریکا چهار کشتی که محموله، مالک و مبدا و مقصد آن مشخص است و قانونی را نقض نکرده است، مصادره کند.

به نظر من، این رویه برای آمریکایی‌ها مشکل‌ساز خواهد شد و امیدواریم چنین خطای بزرگی را مرتکب نشوند زیرا نه‌تنها مشکلی را حل نخواهد کرد که مشکلات جدیدی هم در مسیر کشتیرانی آزاد ایجاد می‌کند و مسائل مختلفی را در پی دارد که نمی‌توان تبعات آن را از حالا پیش‌بینی کرد. به نظر می‌رسد ترامپ به دنبال یک ماجراجویی است تا در صحنه انتخابات آینده از آن استفاده کند و برای این ریسک بزرگی می‌کند. به هر حال امیدواریم دست به چنین اقدامی نزند زیرا می‌تواند تبعات خیلی خطرناکی داشته باشد.

* کارشناس مسائل بین‌الملل