تلاش برای دفع بلا
به گزارش جهان صنعت نیوز: به منظور دفع بلا در منطقه، ایران چند ماهی است که به صورت علنی به میانجی‌گری عراق، مذاکراتی با عربستان را در بغداد در پیش گرفته است. اگر چه پیش از این ظاهرا گفت‌وگوهای اولیه‌ای نیز در بغداد برگزار شده است، اما از فروردین ۱۴۰۰ طرفین پذیرفتند که گفت وگوهایی میان تهران و ریاض در جریان است. مذاکراتی که برخی آن را بر گفت‌وگوهای برجامی ایران و ۱+۴ در وین بی‌تاثیر نمی‌دانستند. اگر چه حالا مذاکرات برجامی وین که شش دور آن برگزار شده بود متوقف شده و در انتظار اعلام تاریخ جدید ازسرگیری است، اما دور چهارم مذاکرات تهران- ریاض در بغداد برگزار شده و طرفین نسبت به روند آن اظهار خوشبینی کرده‌اند.
البته دویچه‌وله در گزارشی مدعی شده که پس از دور چهارم مذاکرات تهران- ریاض، هیات عربستانی به تهران آمده‌اند؛ اما این خبر را هیچ یک از مقام‌های طرفین تایید یا تکذیب نکرده‌اند.
اظهار خرسندی طرفین از روند مثبت مذاکرات
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان نیز در نشست خبری هفته جاری خود این موضوع را تایید یا رد نکرد و گفت که «گفت‌وگوهای محترمانه‌ای» با عربستان در حال انجام است اما هنوز به نتیجه نرسیده است. سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: «واژه‌ای که می‌توانم در مورد این گفت‌وگوها بگویم این است که این مذاکرات محترمانه و به همان مقدار جدی است و امیدواریم که به نتیجه برسد. باید اجازه بدهیم که این گفت‌وگوها در مسیر و کانال خود ادامه پیدا کند تا به نتیجه برسد.»
خطیب‌زاده همچنین تصریح کرد: «گفت‌وگوها با عربستان در بهترین وضعیت خود در حال پیگیری است. چند دور گفت‌وگو در بغداد در مورد موضوعات منطقه‌ای و دوجانبه انجام شده. هیچ پیش‌شرطی از سوی دو طرف مطرح نیست و تلاش داریم در چارچوب مرضی‌الطرفین به آغاز یک روابط پایدار برسیم.»
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان نیز ۱۶ مهر در کنفرانس خبری‌اش در لبنان تاکید کرد که مذاکرات ایران و عربستان سعودی در «مسیر درستی» قرار دارد، اما از سرگیری روابط دو کشور به زمان بیشتری نیاز دارد و دو طرف «نیازمند» گفت‌وگوهای بیشتری هستند. این دیپلمات ارشد کشورمان در عین حال خبر داده است که در دور جدید گفت‌وگوها که طی روزهای آینده برگزار می‌شود، آخرین جزئیات توافق را نهایی خواهند کرد.
او اضافه کرد: «آنها (ایران و عربستان)، به توافق اولیه برای بازگشایی کنسولگری‌ها دست‌یافته‌اند و فکر می‌کنم عادی‌سازی روابط [میان دو طرف] ممکن است طی چند هفته آتی اتفاق بیفتد.» امیرعبداللهیان در بیروت تاکید کرد: «تا این مرحله به نتایجی رسیده‌ایم و نسبت به اجرای توافقات در زمان مناسب اقدام و اطلاع‌رسانی خواهیم کرد.»
وزیر خارجه عربستان سعودی: در خصوص مذاکرات با ایران جدی هستیم
از طرفی فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان نیز در مصاحبه با روزنامه انگلیسی «فایننشال تایمز» گفت که ریاض در خصوص مذاکرات با تهران جدیت دارد که به تحلیل این نشریه نشان‌‌دهنده تمایل عربستان سعودی برای ترمیم روابط با جمهوری اسلامی ایران است. او همچنین ابراز امیدواری کرد که این گفت‌وگوها بتوانند زمینه حل و فصل مسائل میان دو کشور شود. وزیر خارجه عربستان در ادامه، مذاکرات با ایران را «صمیمانه» و در عین حال «اکتشافی» توصیف کرد.
به دنبال پیشرفت در روند مذاکرات تهران- ریاض، خبرگزاری فرانسه اعلام کرده است که رسانه‌های سعودی نیز در هفته‌های گذشته لحن خودشان را نسبت به تهران تعدیل کرده‌اند. شبکه تلویزیونی الاخباریه که یک رسانه دولتی است هفته گذشته گفت‌وگوهای میان دو کشور را مذاکراتی «مستقیم و صادقانه» توصیف کرد که «به ایجاد ثبات در منطقه منجر خواهد شد.»
الاخباریه، علاوه بر این به گفت‌وگوهای محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان اشاره کرده است که گفته ریاض خواستار «روابط خوب و خاص» با تهران است.
تصمیم جدی نظام برای رابطه با عربستان
با توجه به اینکه دیپلمات‌های ارشد هر دو کشور نسبت به ادامه روند مذاکرات خوشبین هستند و اظهارنظرات مثبتی در این باره دارند؛ موضعگیری برخی شخصیت‌ها و سیاسیون برجسته کشورمان از جمله استقبال احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان از مذاکرات ایران و عربستان به عنوان دو کشور مسلمان منطقه که آن را «اقدامی مهم» دانست یا توئیت مثبت علی مطهری نماینده چند دوره مردم تهران درمجلس نسبت به مذاکرات که آن را «در هفته وحدت»، «نویدبخش جهان اسلام» خواند، نشان از تصمیم جدی حاکمیت بر ایجاد رابطه‌ای مستحکم و جدی با عربستان دارد.
گفتنی است، روابط رسمی تهران و ریاض در سال ۹۴ به دنبال حمله به سفارت عربستان‌سعودی در تهران که در واکنش به اعدام شیخ نمر، روحانی شیعه توسط حکومت عربستان سعودی اتفاق افتاد، قطع شد. پس از آن دو کشور علاوه بر حمایت از گروه‌های رقیب در جنگ یمن در عرصه‌های دیگری نظیر سیاست داخلی لبنان و جنگ داخلی سوریه نیز در برابر یکدیگر قرار دارند.
از این‌رو گفته می‌شود حالا که اسراییل با کمک آمریکا در منطقه جولان می‌دهد و به واسطه ایجاد رابطه با کشورهای عربی منطقه توانسته کمربند تهدیدی به دور ایران ایجاد کند و اعلام کرده که بیش از یک میلیارد و نیم دلار بودجه برای حمله احتمالی به تاسیسات هسته‌ای ایران درنظر گرفته است، و از طرفی عربستان که به دلیل تیره‌شدن روابطش با دولت جوبایدن از سوی آمریکا حمایت پیشین را ندارد و همچنین خواستار به پایان رساندن جنگ خود با یمن است؛ هر دو کشور به منظور رسیدن به اهداف مدنظر خود به یکدیگر نزدیک شده‌اند و با ادامه مذاکرات و گفت‌وگوها خواستار ایجاد ثبات در منطقه هستند.
تشریح اهداف تهران- ریاض برای از سرگیری روابط دوجانبه
حسن هانی‌زاده، کارشناس و تحلیلگر مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» درباره روند مذاکرات ایران و عربستان گفت: «مذاکرات ایران و عربستان از شش ماه گذشته به صورت چراغ خاموش در بغداد و وساطت دولت عراق انجام شد و مراحل مختلف و پرونده‌های متعددی از جمله مسائل عراق، سوریه، یمن، لبنان و روابط تهران- ریاض، بازگشایی و افتتاح سفارتخانه‌های دو کشور، مساله افغانستان و آسیای میانه، جنوب قفقاز و روابط ایران و شورای همکاری خلیج‌فارس و در نهایت جنگ عربستان و یمن را تا امروز در این مذاکرات بررسی کرده‌اند.»
این کارشناس سیاست خارجی مهم‌ترین و چالش برانگیزترین پرونده مذاکرات را مساله «جنگ عربستان علیه یمن» دانست.
هانی‌زاده با نگاهی به پرونده فعالیت سال‌های اخیر عربستان، تصریح کرد: «عربستان بعد از ۱۰ سال نقش تخریبی در سوریه و هزینه‌های سنگینی که برای گروهک‌های تروریستی به منظور سرنگونی دولت بشار اسد داشته است که البته بی‌نتیجه بوده‌اند، در نهایت به این نتیجه رسید که باید با دولت بشار اسد تعامل مثبت داشته باشد.»
او افزود: «فرآیند گزارشات نشان می‌دهد که طی ۱۰ سال گذشته عربستان ۸۰ میلیارد دلار در اختیار گروهک‌های تروریستی در سوریه قرار داده است. درباره عراق هم نقش تخریبی برای تقابل طیف‌های مذهبی و سیاسی داشته و انتقال داعش از سوریه به عراق و تلاش برای چندقطبی کردن جامعه عراق و همچنین تلاش برای ایجاد جنگ داخلی در عراق که البته با هوشیاری مراجع تقلید و جریان‌های سیاسی ناکام ماند از جمله شیطنت‌های منطقه‌ای عربستان است.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل به بررسی دلایل و اهداف عربستان برای از سرگیری روابط با ایران پرداخت و گفت: «از آنجایی که عربستان با دولت جو بایدن مشکل پیدا کرده و آمریکا بررسی پرونده قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار معروف عربستانی را در دستور کار خود قرار داده، عربستان به شدت دچار وحشت شده است.»
او تصریح کرد: «با این وضعیت و کاهش چتر حمایتی آمریکا از عربستان، آنها احساس ضعف و انزوا می‌کند و با سیگنال‌های مثبتی که برای ایران فرستاده سعی دارد حاشیه‌ای امن برای خود در منطقه ایجاد کند.»
هانی‌زاده دلیل دیگر این موضوع را جنگ یمن دانست و افزود: «جنگ عربستان با یمن موضوع مهم دیگری است که در مذاکره با ایران هنوز به نتیجه مطلوبی نرسیده است. عربستان تمایل دارد که جنگ یمن را با شرط اینکه انصارالله در چرخه قدرت یمن نقشی نداشته باشد به پایان ببرد، در حالی که ایران اعلام کرده در پایان این جنگ، یک انتخابات آزاد در یمن برگزار شود و همه طیف‌های سیاسی در آن شرکت کنند تا یک دولت و رییس جمهور و پارلمان مردمی داشته باشند، اما عربستان تمایل ندارد انصارالله و حوثی‌ها در ساختار قدرت دولت آینده یمن نقش داشته باشند و این نقطه اختلاف شدید ایران و عربستان در مذاکرات بغداد است.»
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی دلیل ایران برای از سرگیری روابط با عربستان را نیز اینگونه ارزیابی کرد و گفت: «دولت سیزدهم در ابتدای کار گفت که برخلاف دولت قبل که رویکرد مثبتی به غرب داشت، آماده است تا روابط خود را با کشورهای منطقه و اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس بهبود ببخشد تا نفوذ اسراییل را کمرنگ کند، اما متاسفانه به موازات گفت‌وگوهای ایران و عربستان، ریاض در حال مذاکره پشت‌پرده با رژیم صهیونیستی است تا روابط اقتصادی با آنها داشته باشد و این در تناقض با رفتار آنها است.»
هانی‌زاده تاکید کرد: «تجربه نشان می‌دهد عربستان هرگاه دچار انزوای سیاسی شده به طرف ایران سیگنال‌های مثبت ارسال می‌کند و هرگاه از انزوا خارج می‌شود نقش تخریبی و تهاجمی علیه ما را از سر می‌گیرد.»
او افزود: «هدف ایران هم از این نزدیک شدن به عربستان و از سرگیری روابط با ریاض این است که نفوذ اسراییل را کاهش دهد، چراکه در همه منطقه از جمله جنوب قفقاز، جنوب خلیج‌فارس و در اقلیم کردستان حضور دارد و یک کمربند بحران علیه ایران در منطقه ایجاد می‌کند و حضورش با کمک آمریکا در همه منطقه پیرامونی ایران مشهود است، اما ایران هم سازوکارهای خودش را دارد.»
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه درباره احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات ایران و عربستان گفت: «اینکه ایران و عربستان در آینده روابط خود را بهبود خواهند بخشید یک خروجی مثبت وجود دارد. به زودی سفارتخانه‌های هر دو کشور در پایتخت‌های متقابل افتتاح خواهد شد. همچنین ایران صادرات اقتصادی و کالاهای خود را به عربستان از سرگرفته است و این نشان می‌دهد گام‌های خوبی برای حل مشکلات ایران و عربستان برداشته شده است، اما پیچیدگی‌هایی در این روابط است که باید از رهگذر مذاکرات این مشکلات را رفع کرد.»
این کارشناس در عین حال معتقد است که عربستان هم برای اینکه با ایران به نتیجه برسد، نباید در مسائل طایفه‌ای و قبیله‌ای و قومیتی منطقه خصوصا در عراق و سوریه و لبنان نقش تخریبی داشته باشد. عربستان در افغانستان هم روابط تنگاتنگی دارد، پس ایران سعی دارد طالبان را مهار کند و از افتادن کامل طالبان در دامان عربستان جلوگیری کند.
اخبار برگزیدهسیاسیصنعت و معدنلینک کوتاه :
