ترکیه باید دیپلماسی را جایگزین نمایش نظامی کند
سیدجلال ابراهیمی * خانم زینب گورکانلی گوشه‌نویس اقتصادی ترک می‌گوید: در تصویر قابل ملاحظه و مشاهده تنش در قفقاز در ظاهر قضیه «بحران تجاری» است ولی این منطقه در چهارضلعی ایران، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان قرار دارد که با یک نبرد قدرتی رو‌به‌رو است و سایه اسراییل با توجه به شرایط بحران از یک سر این درگیری بیرون آمده و کاملا مشهود است.
از دیدگاه تجاری جاده‌ای که از آذربایجان به ارمنستان می‌گذرد بعد از جنگ نوامبر ۲۰۲۰ در اختیار آذربایجان است و در این جاده که طول آن در حوزه قاپان و گیرسن فاصله بسیار کوتاهی را از خاک آذربایجان دارد علاوه بر کامیون‌های ایرانی که حامل محموله‌های تجاری هستند تریلرهایی که از اروپا عازم ارمنستان هستند نیز عبور می‌کنند و جمهوری آذربایجان در یک اقدام غیرمنتظره دست به اخذ عوارض سرزمینی زده و حتی با بهانه واهی حمل بار غیرقانونی اقدام به بازداشت رانندگان کرد.
در پس‌زمینه صدور قبوض عوارضی و متوقف کردن کامیون‌ها، ایجاد بحران در امر لجستیک رزمایش آذربایجان ترکیه و سپس رزمایش نظامی آذربایجان، پاکستان، ترکیه تحت عنوان سه برادر که یکی از برادرها در جنوب‌شرقی‌ترین قسمت ایران از حوزه دریای عمان شرکت کرد که حضورش غیرمنتظره نبود چون درست یک ماه قبل از آن رییس ستاد ارتش ترکیه با ژنرال‌های پاکستان دیدار حضوری داشت و موافقت‌نامه همکاری امضا کرده بودند در این قدرت‌نمایی‌های و نظامی از سوی سه کشور منطقه، ایران نیز رزمایش بزرگ خود را به تنهایی در مرزهای شمالی خود انجام داد.
رزمایش‌های نظامی و بحران تجاری نگاه‌های نظامی- تجاری جهان را به این حوزه جلب کرد و باعث فعال شدن منطقه شد و ایران حریم هوایی خود را روی هواپیماهای غیرتجاری آذربایجان بست.
ایران مدعی است که نیروهای نظامی اسراییل در خاک آذربایجان مستقر هستند. با توجه به همکاری‌های دیرینه اسراییل و آذربایجان به ویژه در زمینه هواپیماهای بدون سرنشین و کمک‌های اطلاعاتی اسراییل در جنگ قره‌باغ و حضور پهبادها در این جنگ مدت‌هاست که حضور اسراییل در آذربایجان برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد ایران از طریق آذربایجان و کشورهای حوزه قفقاز در رسانه‌های گروهی، در روزنامه‌ها و رسانه‌های تصویری جهان مطرح است.
به دنبال فعال شدن حرکت‌های نظامی، آمدوشدهای دیپلماسی هم شدت گرفت و آقای دکتر عبداللهیان علاوه بر دیدار با وزیر امور خارجه ارمنستان از روسیه و ارمنستان دیدار فوری داشت.
اسراییل که حضور خود را در آذربایجان نفی می‌کند در هفته گذشته تلفنی با ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه مذاکره کرد و قرار شد که در اواخر ماه جاری، نخست‌وزیر اسراییل (بنت) با آقای پوتین در مسکو دیدار داشته باشند.
حرکت‌های دولت اسراییل نشان‌دهنده این است که عملیات احتیاطی را علیه جبهه ایران در حوزه قفقاز اجرایی می‌کند.
* آیا ترکیه می‌تواند دیپلماسی را جایگزین نمایش‌های نظامی و خود‌بزرگ‌بینی کند؟
* آیا پروژه راه‌آهن آنکارا به آذربایجان که اجرای آن جزو آرزوهای حزب عدالت به رهبری اردوغان است مسکوت می‌ماند؟
ایران اجازه نخواهد داد که ترکیه از نخجوان به عنوان گذرگاه تجاری دائمی برای ترکیه به آذربایجان و حضور در آسیای‌میانه استفاده کند.
ترکیه نباید برای گسترش نفوذ تجاری و سیاسی خود در قفقاز و آسیای‌میانه خود را در سایه حرکت‌های نظامی قرار دهد.
ایران و ترکیه دروازه‌های متقابل غرب و شرق برای همدیگر هستند و دولت ترکیه باید به قراردادها و تفاهم‌نامه‌های فی‌مابین و به دوستی ملت‌های دو کشور و سوابق تجاری وفادار باشد و احترام بگذارد.
* مدیر مرکز پژوهش و تحقیقات ایران و ترکیه
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :
