افت صادرات به امارات و افغانستان

به گزارش جهان صنعت نیوز: مقایسه آمارهای صادراتی ۱۰ ماه امسال و ۱۰ ماه سال گذشته نشان می‌دهد که چین با وجود اینکه همسایه ایران نیست اما همچنان مهمترین و بزرگترین شریک تجاری ایران است به طوری که صادرات ایران به این کشور در ده ماهه اول سال جاری نسبت به سال گذشته با افزایش حدود ۸۰۰ میلیون دلاری روبرو شده است که البته با توجه به روابط خوب سیاسی و تجاری دو کشور، افزایش قابل توجهی در طول یک سال نبوده است.

نکته قابل تامل اینکه با شیوع ویروس کرونا در این کشور، این نگرانی وجود دارد که روابط تجاری ایران با اولین شریک تجاری خود دچار تحول شود و کاهش مبادلات تجاری را به دنبال داشته باشد.

اگر چه رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین معتقد است که شیوع ویروس کرونا نمی‌تواند تاثیری بر روابط تجاری ایران و این کشور در بلندمدت داشته باشد. به گفته مجیدرضا حریری، مبادلات ایران با چین به شکل مشخص کالاهای مصرفی نیست و از ایران مواد اولیه و مواد معدنی خام و پتروشیمی به این کشور صادر می شود. بنابراین شاید در کوتاه مدت تقاضای پتروشیمی و مواد اولیه از سوی چین کم شود، اما بر روابط بلندمدت تاثیری نخواهد داشت.

تجارت متغیر با عراق

از طرفی عراق نیز همچنان در این مدت شریک دوم تجاری ایران است به طوری که صادرات ایران به این کشور در ده ماهه اول امسال نسبت به ده ماهه ۹۷ با افزایش حدود ۵۰۰ میلیون دلاری روبرو شده است که با توجه به پتانسیل بازار عراق برای واردات کالاهای ایرانی و همچنین ظرفیت بالای این کشور در حوزه دریافت خدمات فنی مهندسی، رقم بسیار پایینی است.

البته نباید فراموش کرد که روابط تجاری ایران و عراق در اوایل سال جاری به شدت دچار تغییر و تحول شد تا جایی که حتی این نگرانی وجود داشت که مبادلات تجاری دو کشور نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کند.

کاهش قیمت ارز، گرمای هوا، فشار دولت به صادرکنندگان برای بازگشت ارز صادراتی و همچنین شرایط بی ثبات سیاسی در این کشور از جمله عواملی بود که باعث شد روند صادرات ایران به عراق در تیرماه چندان رضایت بخش نباشد. آماری که از مرزها و خروج کامیون‌ها به صورت روزانه منتشر شد نشان داد که در مرداد ماه  امسال روند صادرات در این ماه نسبت به ماه گذشته کند‌تر بود. همچنین در آبان ماه امسال با کاهش ۳۰ درصدی صادرات ایران به عراق در پی ناآرامی‌های سیاسی این کشور روبرو شدیم.

اگرچه به نظر می رسد با صادرات انرژی اعم از برق و گاز و همچنین رونق تجارت با اقلیم کردستان، آن وجه از صادرات ایران به عراق که به سبب وقایع اخیر دچار آسیب شد، تا حدودی جبران شده است. بنابراین عراق که به‌ویژه در دوران تحریم به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورها در منظومه تجارت خارجی ایران به حساب می آید، در حال حاضر همچون سال گذشته رتبه دوم مقاصد صادراتی ایران را به خود اختصاص داده است.

افزایش صادرات به ترکیه

مقایسه آمارهای صادراتی ۱۰ ماهه امسال و ۱۰ ماهه سال گذشته همچنین نشان می دهد که ترکیه به عنوان پنجمین مقصد صادراتی ایران در سال ۹۷ به رتبه سوم ارتقا پیدا کرده است. به طوری که واردات ترکیه از ایران به نسبت سال گذشته با افزایش حدود دو میلیارد دلاری روبرو شده است.

بر این اساس در حالی که صادرکنندگان توانسته‌ بودند از ابتدای سال ۹۷ تا انتهای دی ماه همان سال، ۶ میلیون و ۲۰۴ هزار تن کالا را که ۲ میلیارد و ۲۶ میلیون دلار ارزش داشته، به این کشور بفروشند، در سال جاری موفق شدند کالاهایی با ارزش حدود ۴ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار را به ترکیه صادر کنند که رقمی قابل توجه است و به نظر می رسد به دنبال افزایش رفت و آمدهای سیاسی و تجاری میان مقامات دو کشور اتفاق افتاده است.

به هر حال در سال جاری با توجه به تشدید تحریم ها، چندان عجیب نیست که رابطه تجاری ایران با کشور همسایه خود یعنی ترکیه بهبود پیدا کند.

کاهش واردات امارات از ایران

در این میان شاهد این هستیم که روابط تجاری ایران و امارات با کاهش قابل توجهی در مدت یاد شده روبرو شده است. بر این اساس در حالی که در ۱۰ ماهه سال گذشته امارات با واردات ۳/۵ میلیارد دلاری رتبه سوم مقاصد صادراتی ایران را از آن خود کرده بود، در سال جاری با کاهش حدود یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلاری واردات از ایران، در میان کشورهای مقاصد صادراتی ایران با یک رتبه تنزل روبرو شد و در مقام چهارم قرار گرفت.

این در حالی است که برخی از کارشناسان طی ماه های اخیر اعلام کردند رفتار امارات با تجار و بازرگانان ایرانی نسبت به ماه‌های بهمن و اسفند سال ۹۷ تغییر کرده و حرکت به سمت احیای روابط آغاز شده است. اما با وجود اینکه  اماراتی‌ها بعد از کمرنگ کردن روابط خود با ایران به این نتیجه رسیدند که روابط‌ شان را ترمیم کنند، هنوز تغییر مثبتی در این زمینه حاصل نشده است.

کاهش ارزش ریال 

در واقع  در سال ۹۶ بود که امارات رویه خود را با تجار ایرانی تغییر داد. جلوی فعالیت بازرگانان ایرانی را گرفت، صرافی‌هایی که با ایران همکاری می‌کردند را تعطیل کرد و بانک‌های خود را برای همکاری با ایران منع کرد. بر این اساس بلومبرگ طی گزارشی عنوان کرد که بر اساس آمار تقریباً ۸۰ درصد ایرانی‌هایی که تاکنون فعالیت تجاری با امارات داشته‌اند، به‌دلیل محدودیت‌ها و بلوکه شدن حساب‌ها و کاهش ارزش ریال مجبور شده‌اند که روابط خود با امارات را متوقف کنند و تعداد زیادی از این افراد، عمان، قطر، ترکیه و گرجستان را به جای امارات انتخاب کرده‌اند.

در این خصوص همچنین دبیر کل خانه اقتصاد ایران با اشاره به کاهش حجم مبادلات تجاری ایران با امارات نسبت به قبل از تحریم‌ها پیش‌بینی کرد که با فراهم شدن بسترهای لازم حجم تجارت ایران و امارات به ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار برسد. از سوی دیگر از سرگیری مذاکرات میان ایران و امارات نشان از این دارد که احتمال بهبود روابط میان این دو کشور وجود دارد.

افغانستان در جایگاه پنجم

از سوی دیگر نگاهی به جزئیات تجارت خارجی در ده ماهه سال ۹۷ و ۹۸ نشان می دهد که افغانستان به عنوان چهارمین مقصد صادراتی ایران در سال ۹۷ به پنجمین مقصد صادراتی کالاهای ایرانی در سال جاری تبدیل شده که به دنبال آن ارزش صادرات ایران به این کشور با کاهش حدود ۶۰۰ میلیون دلاری روبرو شده است که به نظر می رسد به مشکلات ناشی از نحوه برگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی و ابهام در زمینه مبادلات ریالی با افغانستان ارتباط دارد.

این در حالی است که ممنوعیت صادرات برخی کالاهای اساسی نظیر صادرات خوراک طیور – مرغ و تخم مرغ و … به این کشور به جهت اولویت تامین نیاز داخل در این زمینه تاثیرگذار بوده است.