چین؛ نگرانی‌های امنیتی روسیه و آمریکا
محمود اشرفی *
دیپلماسی نگاهی فراگیر است. این گستردگی حال و آینده را دربر می‌گیرد. اما با توجه به رشد شتابان تکنولوژی و دگرگونی‌هایی که قالب زمانی آن هر روز کوچک‌تر می‌شود، افق دیپلماسی برای ربع قرن بسیار مه‌آلود و ناروشن است. از این رو پیامدهای سند همکاری‌های ۲۵ساله ایران و چین را باید در بازه‌های زمانی کوتاه‌تر و محدود‌تر مورد کنکاش قرار داد، زیرا جهان در دو دهه دیگر بسیار متفاوت از دوران کنونی خواهد بود. هر چند جزئیات سند این همکاری آشکار نشده است، اما در چنین قرارداد‌هایی موضوع منافع حیاتی در میان بوده و طرف قدرتمند‌تر در تکاپوی منافع بیشتری است. چین دیپلماسی پنهان و خزنده‌ای دارد اما چون اخیرا به جرگه کشور‌های خواهان منافع حیاتی فرامرزی پیوسته، ناگزیر به استفاده از راهکارهای این کشورها برای چیرگی است. این راهکارها شامل نفوذ مالی، سرمایه‌گذاری‌هایی در راستای وابستگی، تسلط بر سیستم پولی، استفاده از قابلیت‌های ژئوپلیتیک و ارضی، لنگرگاهی و دریایی است. البته در این میان منابع انرژی جایگاه ویژه‌ای دارد. پیامدهای کوتاه‌مدت و میان‌مدت توسعه و چیرگی چین بر مناطق آسیایی به ویژه منطقه خلیج‌فارس را باید از پنجره رقابت بین قدرت‌های بزرگ دارای منافع حیاتی در این مناطق دید. روسیه بیش از آمریکا نگران چیرگی چین بر منطقه خلیج‌فارس است. آمریکا نسبت به منطقه خاورمیانه و خلیج‌فارس دارای دوری جغرافیایی است، اما این مناطق درست در پایین‌دست کشور‌های تحت سلطه روسیه قرار دارند. نگرانی‌های امنیتی آمریکا نیز از گسترش چین در خلیج‌فارس و آسیای غربی بیشتر از مناقشه اوکراین است. ماجرای اوکراین بیش از اینکه شکل نظامی بگیرد یک رویارویی سیاسی است، اما گسترش آرام و گاه پرشتاب و چیرگی چین به سوی غرب یک تهدید واقعی آشکار و جدی برای روسیه و آمریکا است؛ واقعیتی که می‌تواند در کنار تهدیدات امنیتی چین در حوزه پاسیفیک عاملی برای نزدیکی آمریکا و روسیه برای محدود کردن چین باشد. پیامد نزدیکی ناگزیر و محدود آمریکا برقراری موازنه نوین ژئواستراتژیک در منطقه برای مهار گسترش نفوذ چین خواهد بود.
* روزنامه‌نگار
لینک کوتاه :
