از راه صاف اردوغان گرانی را مهار کنیم

محمدصادق جنان‌صفت *

نرخ تورم در ترکیه در ماه‌های تازه‌سپری‌شده با شتاب فزاینده‌ای به بالاترین رقم‌ها در دهه‌های گذشته رسیده است. در ایران هم در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۰ بیشترین نرخ تورم پی‌در‌پی اتفاق افتاده است. در حالی که ایران برای جلوگیری از گرانفروشی- نه مهار تورم- راه پرپیچ و خم نصب قیمت تولید‌کننده روی کالاهای کارخانه‌ها را برای نخستین بار ابداع کرده است که با ناراحتی کارخانه‌داران روبه‌رو شده و آنها در حضور رییس سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان که گویا آفریننده این طرح است گلایه‌های خود را بر زبان آورده‌اند اما اردوغان و اقتصاددانان همراهش برای جلوگیری از گرانفروشی و کاهش قیمت کالاهای اساسی شهروندان یک راه صاف و ساده را برگزیده است. اردوغان برای کاهش قیمت‌ها دستور داده است نرخ ارزش‌افزوده بر کالاهای اساسی از هفت درصد به یک درصد کاهش یابد. به این ترتیب در یک گام ساده و با گذشتن از درآمدهای دولتی و از جیب دولت می‌خواهد به کاهش قیمت کالاهای اساسی شهروندانش کمک کند. در ایران اما دولت و مجلس نه تنها حاضر نیستند از درآمدهای دولت صرف‌نظر کنند و برای یک دوره کوتاه میزان مالیات بر ارزش‌افزوده را کاهش دهند بلکه بر این رقم می‌افزایند. شاید گفته شود اردوغان از کدام محل می‌تواند درآمد از دست رفته را جبران کند؟ آن‌طور که اطلاعات نشان می‌دهد افزایش چشمگیر صادرات ترکیه در سال گذشته و در سال تازه یک محل مناسب برای درآمد بیشتر برای دولت است و از این مسیر می‌تواند مالیات از دست داده را جبران کند.

واقعیت این است که دولت سیزدهم برای جلوگیری از گرانفروشی درباره کالاهای اساسی راه نادرستی را در پیش گرفته و یک آزمون و خطای دیگر را در حال تجربه دارد و این راه به جایی نمی‌رسد. اقتصاد ایران در شرایطی نیست که بخواهد در برابر آزمایش و خطاهای مدیران تازه از راه رسیده تاب بیاورد و با این دست تصمیم‌های عجیب از پای در می‌آید. راه ساده اردوغان برای جلوگیری از گرانی را برای کالاهای اساسی برای یک دوره کوتاه و تا عادی شدن شرایط تورمی که با این وضعیت شهروندان را آزار می‌دهد می‌توان در یک تصمیم انقلابی اتخاذ کرد و از بگیروببندها دست کشید. حالا که مثل پارسال و سال پیش نیست که بگوییم درآمد نفت بسیار کاهش یافته است‌. آن‌طور که مدیران ارشد دولت می‌گویند میزان صادرات نفت خام رشد خیره‌کننده‌ای داشته است و روزانه بیش از یک میلیون بشکه صادر می‌شود و پول آن نیز برمی‌گردد.