عزم ناتو برای تسلط بر خاورمیانه
به گزارش جهان صنعت نیوز: به باور کارشناسان دلیل اصلی برگزاری پیش از موعد این نشست، شتاب اعضای ناتو برای دیدار با دولت جدید آمریکا و پشت سر گذاشتن روزهای تیره ناتو با ترامپ است. این نخستین نشست اعضای ناتو با دولت جدید ایالات متحده نیز محسوب می‌شود و قرار است در چارچوب آن ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو مجموعه پیشنهاداتی را برای تقویت دوباره حضور ناتو در عراق و افغانستان، آن هم پس از چهار سال روابط غیرمنسجم با دولت ترامپ، ارائه دهد.
در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، روابط بین آمریکا و ناتو به سردی گرایید و حتی سخن از خروج آمریکا از این پیمان شنیده می‌شد. ناتو با میزبانی انگلیس در سال ۲۰۱۹ و امید به استفاده از روابط ویژه انگلیس با آمریکا و کمی هم چاشنی تشریفات سلطنتی برای دلخوشی ترامپ، سعی کرد از سردی روابط بکاهد اما همین نشست هم برای اعضای ناتو مایوس‌کننده بود.
دونالد ترامپ از عدم توانایی اعضای ناتو در پیشگیری از حملات تروریستی انتقاد کرد و از اینکه رفتار ناتو، به ویژه در تحمیل کردن هزینه‌ها بر آمریکا، نامنصفانه است. ترامپ به وضوح روسیه و شخص ولادیمیر پوتین را تهدید اصلی نمی‌دید و به این ترتیب ناتو به عنوان پیمان آتلانتیک شمالی و با هدف اصلی مهار اتحاد جماهیر شوروی سابق، فلسفه وجودی خاصی برای او نداشت. او بیشتر از بابت چین نگران بود. کار به جایی رسید که ترامپ به صراحت ناتو را یک سازمان «منسوخ‌شده» نامید که عمر آن سر آمده است.
در مقابل بایدن از زمان مبارزات انتخاباتی همواره از اهمیت ناتو و از اهمیت حفظ اتحاد بین آمریکا و هم‌پیمانان اروپایی (به اضافه کانادا) حمایت کرده است. وی پیش‌تر هشدار داده بود با انتخاب مجدد ترامپ، ناتو در معرض فروپاشی قرار خواهد گرفت.
با عضویت مقدونیه شمالی در مارس ۲۰۲۰ که همزمان بایدن در توئیتی از آن حمایت کرد، ناتو تلاش دارد با گسترش بیشتر به سمت شرق و گرفتن اعضای جدید از کشورهای غرب بالکان به ماموریت خود معنا و مفهوم بیشتری داده و دولت آمریکا را نسبت به اهمیت وجودی خود قانع کند.
افغانستان
نشست‌های ناتو معمولا پشت درهای بسته برگزار شده و نتایج گفت‌وگوها محرمانه باقی می‌ماند. با این حال به گفته دبیرکل ناتو، این سازمان برای حضور طولانی‌تر در افغانستان تصمیم‌گیری می‌کند. قبلا تاریخ اول می برای خروج نیروهای ناتو از افغانستان اعلام شده بود. تاریخ ذکر شده در نتیجه گفت‌وگوهای صلح بین طالبان و دولت ترامپ تعیین شده بود و می‌توان توقع داشت که اکنون طالبان از این موضوع خشمگین باشند. ضمن اینکه برخلاف ظاهر دموکرات دولت بایدن، می‌توان با همین نمونه، نشانه‌های گسترش بازوهای نظامی آمریکا در دوره وی را مورد توجه قرار داد.
آمریکا و اعضای ناتو مجموعا حدود ۱۰ هزار نیروی مستقر در افغانستان دارند. تا قبل از پیروزی بایدن و در خلال اختلاف با دونالد ترامپ، اعضای اروپایی ناتو اعلام کرده بودند در زمینه باقی ماندن نیروهای این سازمان در افغانستان رای اصلی را خواهند داشت. خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان همواره مورد انتقاد ناتو بوده است. اما اکنون با بازگشت آمریکا به وضع قبلی و با پیروزی بایدن، به نظر می‌رسد آمریکا دوباره سکان هدایت ناتو را به دست خواهد گرفت.
آشتی با متحدان
دولت بایدن در این نشست تلاش خواهد کرد حمایت متحدان دلسردشده آمریکا در دوره ترامپ را دوباره به دست آورد و به آنها دلگرمی دهد. بایدن همواره بازسازی روابط با متحدان آمریکا را به عنوان یکی از سیاست‌های اصلی این کشور معرفی کرده است. اکنون برای آمریکا رقابت با چین به موضوع اصلی تبدیل شده و دولت بایدن تلاش خواهد کرد برخلاف ترامپ که به تنهایی کارزاری علیه چین به راه انداخته بود، این کار را با همکاری متحدان خود به انجام رساند و از جمله از طریق اعضای ناتو چین را تحت فشار قرار دهد.
چین
بایدن نیز مانند ترامپ معتقد به رفتار نامنصفانه و سوء‌استفاده‌های اقتصادی چین بوده و در سخنرانی خود در وزارت خارجه، چین را جدی‌ترین رقیب آمریکا معرفی کرده است. او البته راه دیپلماسی را باز گذاشته و تاکید کرده که آماده همکاری با چین در زمینه‌هایی است که منافع آمریکا را تامین می‌کند. کی هاچیسون نماینده آمریکا در ناتو، بر این باور است که پروژه جاده ابریشم، سرکوب‌ها در هنگ‌کنگ و عدم شفافیت در موضوع کووید ۱۹، چین را در مرکز توجه ناتو قرار داده است. از بین سه مورد فوق به نظر می‌رسد اصلی‌ترین نکته همان تلاش چین برای احیای پروژه جاده ابریشم باشد که می‌تواند بالقوه به رقیبی برای تجارت دریایی و تهدیدی برای سالار بلامنازع راه‌های تجاری دریایی یعنی آمریکا به حساب آید.
اینجاست که می‌توان به فلسفه ادامه حضور در افغانستان آگاه شد. افغانستان به عنوان منطقه‌ای در همسایگی چین، روسیه و ایران، منطقه حائزاهمیتی برای ناتو بوده و این سازمان تلاش خواهد کرد به هر قیمت این پایگاه را برای خود حفظ کند. همچنین دور از توقع نیست که ناتو از این حضور برای تزریق ناامنی به کشورهای واقع‌شده در مسیر جاده ابریشم نوین چین استفاده و این پروژه را با دردسر و تاخیر مواجه کند و صرفه اقتصادی آن را تقلیل دهد.
زیر پا گذاشتن قرارداد با طالبان و خشمگین کردن عمدی آنها را نیز می‌توان از همین زاویه مورد توجه قرار داد. ادامه حضور نظامی و ناامن نگه داشتن افغانستان می‌تواند یکی از ابزارهای کنترل چین باشد.
روسیه
بایدن همچنین موضع سرسخت‌تری نسبت به روسیه و شخص پوتین گرفته و آن کشور را به دست داشتن در حملات سایبری و دخالت در انتخابات آمریکا متهم می‌کند. بایدن گفته است: «با همکاری با متحدان‌مان، موضع کارآمد‌تری در برابر روسیه خواهیم داشت.» از سوی دیگر ناتو که فلسفه وجودی خود را مدیون قالب‌بندی‌های دوره جنگ سرد و رقابت با روسیه می‌بیند، برای حفظ موجودیت خود چاره‌ای جز افزایش تنش با روسیه نخواهد داشت.
ترکیه
نماینده دائم آمریکا در ناتو در گفت‌وگوی خود با سی‌ان‌ان اظهار کرد ناتو باید موضوع تجارت چند میلیارد دلاری تسلیحاتی ترکیه با روسیه که موجب تحریم این عضو ناتو از سوی آمریکا شد را به بحث بگذارد. در سال ۲۰۱۵ رجب طیب اردوغان رییس‌جمهور ترکیه قراردادی به ارزش ۵/۲ میلیارد دلار با روسیه برای خرید سامانه موشکی اس-۴۰۰ امضا کرد. از این سامانه به عنوان خطری برای ناتو و به ویژه جنگنده‌های اف- ۳۵ آمریکایی نام برده می‌شود. ترکیه با وجود تهدید‌های ناتو و آمریکا، اولین محموله از این موشک‌ها را در ژوئیه ۲۰۱۹ وارد کرد که باعث شد در دسامبر همان سال آمریکا در تلافی، تحریم‌هایی علیه آن کشور وضع کند.
همکاری‌ها در بخش فناوری
همان‌طور که لوید آستین وزیر دفاع جدید آمریکا در جلسه معارفه خود به سنای این کشور یادآور شد، آمریکا و شرکای غربی آن به سرعت در حال از دست دادن برتری فنی در عرصه‌های نظامی بوده و چین به سرعت در حال پر کردن این شکاف است. آمریکا و ناتو با توجه به این موضوع درصدد سرمایه‌گذاری روی فناوری‌های جدید نظامی هستند. با توجه به هزینه بالای این‌گونه تحقیقات، ناتو توقع دارد بخش اصلی این هزینه‌ها را اکنون که ترامپ کنار رفته است، بر دوش آمریکا بگذارد.
افزایش حضور نظامیان ناتو در افغانستان و عراق
وزرای دفاع کشورهای عضو ناتو قصد دارند ماموریت‌های آموزشی خود را در عراق و افغانستان تمدید کنند؛ اقدامی که باعث تقویت حضور نظامی این اتحاد نظامی در منطقه خاورمیانه می‌شود.
به گفته دیپلمات‌های آگاه، با تصویب این طرح شمار نیروهای ناتو در عراق از ۵۰۰ نفر تا حدود پنج هزار نفر افزایش خواهد یافت و حضور نظامی ناتو در افغانستان نیز حتی پس از اجرای احتمالی توافق آمریکا- طالبان برای خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان تا می ۲۰۲۱ میلادی، تقویت خواهد شد. آلمان از هم‌اکنون اعلام کرده مایل به تمدید ماموریت خود در افغانستان پس از می ۲۰۲۱ است. دبیرکل ناتو پیش از این ابراز امیدواری کرده بود که وزرای دفاع با این طرح موافقت کنند و نیروهای بیشتری را برای تامین امنیت منطقه به عراق بفرستند. او تاکید کرده بود که این ماموریت به تدریج و متناسب با شرایط، گسترش خواهد یافت.
دولت عراق حامی توسعه فعالیت‌های ناتو
سازمان پیمان آتلانتیک شمالی موسوم به «ناتو» از سال ۲۰۱۸ میلادی دارای ماموریتی غیررزمی و صرفا آموزشی- مشاوره‌ای در عراق است و در یک سال اخیر نیز هر گونه برنامه برای توسعه فعالیت‌های خود را به دلایلی همچون شیوع ویروس کرونا به تاخیر انداخته است. تا‌کنون هرگونه تصمیم برای توسعه فعالیت‌های ناتو در عراق عمدتا بر اساس تقاضای ایالات متحده گرفته می‌شد، اما این بار مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر عراق مشتاق تقویت حضور ناتو در این کشور با توجه به افزایش سطح ناامنی‌هاست.
نشست ناتو در حالی برگزار می‌شود که تنها دو روز پیش از این در پی حملات موشکی به نزدیکی پایگاه نیروهای آمریکایی در اربیل، دست‌کم یک نفر کشته و پنج نفر زخمی شدند. احتمال می‌رود ناتو بخشی از فعالیت‌های آموزشی که تا‌کنون توسط ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا علیه داعش انجام می‌شد را نیز برعهده بگیرد و در این چارچوب، کشورهایی از جمله بریتانیا، ترکیه و دانمارک نقش بیشتری در مقایسه با گذشته در اجرای طرح‌های جدید داشته باشند. در حال حاضر ناتو تنها اعضای نهادهای امنیتی عراق و نیروهایی که تحت کنترل مستقیم دولت عراق هستند را آموزش می‌دهد.
احتمال تقویت نقش ترکیه در چارچوب ماموریت ناتو
دو روز پیش از این نیز آنتونی بلینکن وزیر خارجه ایالات متحده با مولود چاووش اوغلو، همتای ترک خود به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد. او در جریان این مکالمه، بر اهمیت روابط طولانی‌مدت واشنگتن و آنکارا همچنین منافع مشترک دو کشور در مقابله با تروریسم تاکید کرد. هر دو طرف متعهد شدند که همکاری‌های مشترک را برای حل‌و‌فصل سیاسی درگیری‌ها در منطقه تقویت کنند.
ترکیه علاوه بر حضور نظامی در سوریه، بارها نیز اقدام به اجرای عملیات زمینی و هوایی علیه نیروهای کرد مستقر در شمال عراق کرده است. او مدعی است که این عملیات را علیه اعضای حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) که در شمال عراق پنهان شده‌اند انجام می‌دهد زیرا نه دولت مرکزی عراق و نه دولت منطقه‌ای در اقلیم کردستان عراق برای حذف آنها تلاشی نمی‌کنند.
پیش از این تنها در ژوئن سال ۲۰۲۰ میلادی وزیر دفاع ترکیه اعلام کرده بود که در چارچوب عملیاتی در شمال عراق از جمله در منطقه سنجار، ۱۵۰ موقعیت مشکوک به حضور نیروهای پ‌ک‌ک هدف قرار گرفته و در جریان آن علاوه بر حمله توپخانه، از هواپیماهای جنگنده اف-۱۶، هواپیماهای بدون سرنشین و هلی‌کوپترهای تهاجمی نیز استفاده شده است.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :
