مذاکرات ایرانی- سعودی هم متوقف شد؟
به گزارش جهان صنعت نیوز: به نقل از این رسانه ،ایران به صورت یک طرفه این گفت‌وگوها را موقتا تعلیق کرده است! آن هم درحالی که «فؤاد حسین» وزیر خارجه عراق در حاشیه کنفرانس آنتالیا گفته بود که دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و عربستان‌سعودی روز چهارشنبه در بغداد برگزار خواهد شد. «فیصل بن‌فرحان» وزیر امور خارجه عربستان‌سعودی هم همین چند روز پیش از احتمال برگزاری دور پنجم مذاکرات با جمهوری اسلامی ایران خبر داده بود.
ایران این حرف‌ها را تایید نکرده اما تکذیب هم نکرده بود، بر این اساس انتظار نمی‌رفت که یکباره کار به تعویق یک‌طرفه مذاکرات برسد. آن هم در شرایطی که به نظر می‌رسید گفت‌وگوهای مذکور اگرچه کند پیش می‌رود اما رو به جلو و سازنده است. نشانه‌اش آنکه محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در اظهاراتی با اشاره به مذاکرات انجام‌شده، گفته بود: ایران همسایه ماست و تا ابد همسایه باقی خواهد ماند، نه ما توان رهایی از ایران را داریم و نه ایران توان رهایی از ما را دارد. بهتر است که اختلافات با ایران را حل کنیم و باید راه‌هایی پیدا کنیم که توان همزیستی داشته باشیم.
قبل از او هم امیر عبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان در مورد روابط با عربستان‌سعودی گفته بود: ما از بازگشت روابط دو کشور به حالت طبیعی استقبال می‌کنیم. در گذشته سه دیپلمات ما در جدّه نزد اوآی‌سی مستقر شدند، به نظرم این اقدام که در نتیجه چهار دور مذاکره با عربستان در بغداد حاصل شده نشان می‌دهد که حرکتی روبه‌جلو وجود دارد.
سایه سنگین اعدام
کارشناسان و تحلیلگران معتقدند با وجود توفیقات مذاکرات مورد بحث، در روزهای گذشته نشانه‌هایی بروز کرده که بر اساس آن تصمیم اخیر ایران قابل درک است. یکی از این نشانه‌ها اعدام‌های اخیر در عربستان است. قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین وزارت خارجه در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» با اشاره به اینکه دلیل تعلیق مذاکرات بین ایران و عربستان هنوز روشن نیست از احتمال ارتباط آن با اعدام شیعیان در عربستان سخن می‌گوید. او معتقد است که «شاید این موضوع به اعدام این ۸۱ نفر ربط داشته باشد اما هنوز معلوم نیست. چون ایران رسما تعلیق مذاکرات را اعلام نکرده است، نمی‌توان خیلی تحلیل دقیقی ارائه کرد.»
نظر مشابهی هم حسن هانی‌‌زاده دارد. این تحلیلگر مسائل بین‌المللی به «انتخاب» گفته: «مهم‌ترین چالشی که در روند مذاکرات وجود دارد، پرونده یمن است. در حالی که عربستان همچنان به کشتار مردم یمن ادامه می‌دهد و هر روز دست به جنایت زیادی علیه مردم یمن می‌زند و گویا مایل نیست جنگ را به پایان ببرد. از سوی دیگر ایران معتقد است که این جنگ، جنگ بیهوده‌ای است و منجر به فرسایشی شدن دو کشور عربستان و یمن خواهد شد که در نهایت هم قربانیان آن مردم بی‌دفاع یمن هستند. بنابراین باید هرچه زودتر این جنگ پایان یابد و عربستان پس از آتش‌بس وارد مذاکره با همه طیف‌های سیاسی در یمن شود. اما عربستان تمایلی ندارد که در آینده ساختار قدرت با مشارکت همه طیف‌ها در یمن شکل گیرد و حوثی‌ها نباید در ساختار قدرت آینده یمن حضور داشته باشند. لذا این مساله پیچیده باعث شده مذاکرات به نقطه خروجی قابل قبولی نرسد.»
این کارشناس مسائل خاورمیانه افزود: «از سوی دیگر اعدام ۸۱ نفر از جوانان سعودی و یمنی، به بهانه تشیع و گرایش به یک مذهب مشخصی، برای ایران بسیار دردناک است. کشتار مظلومانه مردم شیعه شرق عربستان که در طول سال‌های گذشته همواره مورد قتل‌عام و کشتار رژیم عربستان‌سعودی قرار داشتند و دارند منجر به این شده است که مذاکرات چندان موفقیت‌آمیز نباشد.»
محمدعلی ابطحی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز ماجرای اعدام‌های اخیر را در اوضاع فعلی مذاکرات ایرانی- سعودی بی‌اثر نمی‌داند. او در توئیتر خود نوشته بود: «درست در آستانه بهبود روابط ایران و عربستان، اعدام ۸۱ نفر که بیشترشان شیعه هستند پلنی است که آمریکایی‌ها و رژیم صهیونیستی در منطقه اجرا می‌کنند تا کشورهای منطقه نتوانند با هم باشند.»
از بیانیه اتحادیه عرب تا وابستگی عربستان
محمدجواد جمالی‌نوبندگانی، عضو سابق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با این تحلیل مخالف نیست اما عوامل دیگری را هم دخیل می‌داند، از جمله تاثیرپذیری عربستان از بازیگران خارج از منطقه. این تحلیلگر مسائل بین‌المللی در گفت‌وگو با «جهان صنعت» گفت: «بر اساس سیاست جمهوری اسلامی که هم در دولت قبل اعلام می‌شود و هم در این دولت، همکاری با کشورهای همسایه در اولویت قرار داد. به خصوص کشورهایی که با آنها مرز مشترک، دین و فرهنگ مشترک داریم. همچنین در برخی مسائل به گاز و نفت و انرژی منافع مشترک داریم. عربستان نیز عبادتگاه مسلمانان است و ارتباط حسنه با آنها همیشه مورد تاکید بوده است. حتی آقای ظریف می‌گفت که اگر عربستان تصمیم بگیرد من همین فردا به آنجا سفر می‌کنم و سفارت را باز می‌کنیم، یعنی این اشتیاق در جمهوری اسلامی وجود داشته است. اما علی‌رغم همه مواضع مثبتی که جمهوری اسلامی در ارتباط با عربستان داشت در چند روز گذشته چند اتفاق ناسازگار با حسن همجواری رخ داد و صحبت‌هایی شد که در جهت ارتقای همکاری‌ها نبود.»
وی توضیح داد: «اول اینکه در کمیته چهارجانبه اتحادیه عرب- متشکل از عربستان، امارات، بحرین و مصر- یک بیانیه صادر کردند و اتهامات بسیاری را به جمهوری اسلامی وارد کردند، همچنین درباره جزایر ایرانی سخن‌پراکنی کردند که در آستانه دور جدید مذاکرات سازنده نبود.»
این نماینده پیشین مجلس افزود: «مساله دوم بمباران شدید یمن و تشدید عملیات علیه مردم یمن بود که این هم در آستانه مذاکرات صورت گرفت و یمنی‌ها مجبور شدند برخی پالایشگاه‌های سعودی را بزنند که واکنش به تحریم سوخت و انرژی مردم یمن بود.»
جمالی‌نوبندگانی همچنین گفت: «بحث سوم به رویکرد سعودی‌ها در مذاکرات وین بود که در آنجا هم ایران را متهم به حرکت در مسیر دستیابی به سلاح اتمی کردند. در مجموع به نظر می‌رسد که سعودی‌ها به خاطر وابستگی شدید به غرب نمی‌توانند سیاست‌های مستقلی داشته باشند و مواضع آنها متاثر از مواضع آمریکا و انگلیس است. اخیرا هم که رفت و آمد مقامات سعودی به آنجا زیاد شده و پیشنهاد تشکیل ناتو عربی را به آنها داده‌اند.»
وی با اشاره به اینکه «الان توپ در زمین سعودی‌ها است اما متاسفانه نمی‌توانند تصمیم درستی بگیرند» گفت: «باید بتوانند درک صحیحی از وضعیت منطقه داشته باشند و بدانند که در حسن همجواری منافع زیادی برای همگان از جمله آنها وجود دارد و تکیه بر دیگران سودبخش نیست. این اتفاقاتی که اخیرا در افغانستان، سوریه، و اوکراین می‌افتد نشان می‌دهد که غرب فقط به قول ترامپ دنبال دوشیدن گاو شیرده آنها است. اما جمهوری اسلامی در مواجهه با قطر نشان داده که به رغم اینکه آنها گاهی مواضعی علیه ما اتخاذ کرده‌اند، ما در مواقع سختی و تحریم از آنها حمایت کرده‌ایم لذا مثال قطر به آنها نشان می‌دهد که به یک همسایه قوی و قدرتمند بهتر از دیگران می‌توان اتکا کرد.»
مشغله اصلی ایران
سیدجلال ساداتیان، تحلیلگر مسائل بین‌الملل نظر دیگری دارد. او تعلیق مذاکرات با عربستان را بیش از آنکه ناشی از تحولات منطقه و اقدامات عربستان بداند، ناشی از میل ایران به تمرکز بر پرونده و مذاکرات هسته‌ای که به مرحله‌ای پیچیده‌تر از قبل رسیده، می‌داند.
او در گفت‌وگو با «جهان صنعت» گفت: «برای تحلیل این موضوع باید شرایطی که در آن قرار گرفته‌ایم را مورد نظر قرار دهیم. اکنون مذاکرات برجامی در وین متوقف شده و هیات مذاکره‌کننده به ایران برگشته لذا برای ایران مساله اصلی و دارای اولویت برجام است و بعد از آن می‌تواند به پیگیری سایر موارد رسیدگی کند. این به معنی منتفی شدن مذاکرات با عربستان نیست بلکه نشان از تعویق آن دارد تا در فرصت مقتضی بتوانند با هم صحبت کنند. این فرصت مقتضی می‌تواند، هفته دیگر، ۱۰ روز دیگر یا زمان دیگری باشد.»
وی توضیح داد: «با توجه به شرایطی که حمله روسیه به اوکراین ایجاد کرد، ایران در موقعیتی قرار گرفته که بدون روسیه توافق با اعضای برجامی ممکن نیست. نه به خاطر نقشی که روسیه در روند مذاکرات داشت، بلکه به خاطر جایگاهی که در شورای امنیت دارد. در این وضعیت عجیب نیست که سیاست منطقه‌ای ما هم تا حد زیادی تحت تاثیر برجام قرار بگیرد.»
وی ادامه داد: «در روابط بین‌الملل همه چیز به هم مربوط است. در این مورد نیز از نقش آمریکا تا تعادل منطقه‌ای، آنچه می‌دهیم و می‌گیریم و… همه به هم ربط دارد و نمی‌توان آنها را از هم تفکیک کرد. هیات مذاکره‌کننده ایرانی اکنون درگیر برجام است و باید مسائل خود را با آمریکا و حتی روسیه که وضعیت را پیچیده‌تر کرده، حل کند. بر این اساس طبیعی است که در این اوضاع مذاکره با عربستان را عقب اندازند.»
اگر این‌طور باشد که ساداتیان می‌گوید، باید منتظر ماند و دید که مشغله اصلی تیم دیپلماسی ایران یعنی برجام چطور پیش می‌رود و کی زمان مناسبی برای مذاکره با سعودی‌ها می‌رسد. آن زمان است که باید یک بار دیگر تحولات منطقه و مواضع عربستان و سایر موارد را بررسی کرد و دید که مسیر این مذاکرات هموار است یا نه.
اخبار برگزیدهپیشنهاد ویژهسیاسیلینک کوتاه :
