تنش‌ها با درخواست عضویت فنلاند و سوئد در ناتو بالا گرفت/سونامی در ژئوپلیتیک جهان
به گزارش جهان صنعت نیوز: مقامات فنلاند چند روز پیش در بیانیه‌ای کوتاه و چندجمله‌ای برای الحاق «بی‌درنگ» به ناتو اعلام تمایل کردند؛ خبری که در بحبوحه جنگ روسیه و اوکراین از تحول قریب‌الوقوع دیگری در جغرافیای سیاسی متاثر از جنگ خبر می‌دهد. این بیانیه که با حمایت ناتو، آمریکا، کانادا و برخی از کشورهای اروپایی چون آلمان، فرانسه، یونان و نروژ مواجه شد، واکنش تند کرملین را در پی داشت و فنلاند را به اتخاذ تدابیر امنیتی و کسب آمادگی دفاعی برای مقابله با پاسخ احتمالی مسکو وا داشت.
در تازه‌ترین اقدام رییس‌جمهوری و نخست‌وزیر فنلاند روز یکشنبه در نشستی خبری درخواست رسمی کشورشان را برای پیوستن به ناتو اعلام و عنوان کردند: «امروز روزی تاریخی است و دوران تازه‌ای آغاز می‌شود.» همزمان با درخواست فنلاند برای پیوستن به ناتو و هشدارهای روسیه، رسانه‌های فنلاند از حرکت کاروان‌های نظامی با پرچم آمریکا در این کشور خبر دادند. به گفته سرهنگ اولیویه باونچف، رییس سابق ستاد نیروی بین‌المللی، تصمیم فنلاند سونامی در جغرافیای سیاسی به راه خواهد انداخت؛ یک سونامی واقعی ژئوپلیتیک که درست برخلاف انتظارات پوتین است. نام فنلاند در مطالعات بین‌المللی، مثالی برای بی‌طرفی تاریخی یک کشور میان دو بلوک شرق و غرب بود.
تغییر توازن استراتژیک در ناتو
به نوشته FortyFive 19، پیوستن فنلاند به ناتو یک تغییر ساختاری در توازن استراتژیک جناح شرقی این اتحاد است، زیرا اکنون روسیه با ناتو مرزی به طول ۸۱۰ مایل (۱۳۰۰ کیلومتر) مشترک خواهد داشت که در حال حاضر مهم‌ترین آن با یکی از اعضای اتحادیه اروپا است. این همچنین به این معنی است که ناتو به زودی در نزدیکی تمرکز شدید ارتش روسیه در کنار سن پترزبورگ قرار خواهد گرفت.
عضویت در ناتو نقطه عطف مهمی در تاریخ فنلاند است زیرا پایانی بر موضع سنتی بی‌طرفی این کشور است. همچنین نشان‌دهنده تغییر دائمی در روابط طولانی و پرتنش فنلاند با روسیه است؛ جایی که اغلب مورد تهاجم همسایه بزرگ‌تر خود قرار گرفته یا تهدید به تجاوز شده است.
فنلاند و سوئد از جنگ دوم جهانی به بعد، بر استقلال سیاسی خود و اصل «عدم تعهد» تاکید داشته‌اند، اما تجاوز نظامی روسیه به اوکراین نگرانی‌ها و هراس بزرگی را برای این دو کشور ایجاد کرد و باعث شد بحث پیوستن به ناتو جدی‌تر از همیشه و حتی به شکلی اضطراری در استکهلم و هلسینکی مطرح شود. طی بیست سال اخیر، نظرسنجی‌ها نشان می‌داد که بین ۲٠ تا ۳٠درصد فنلاندی‌ها و سوئدی‌ها با ورود به سازمان ناتو موافقند. اما بعد از حمله روسیه به اوکراین، ۷٠درصد فنلاندی‌ها و ۵٠ درصد سوئدی‌ها از پیوستن به ناتو حمایت می‌کنند.
فنلاند از روزگاری که بخشی از قلمرو پادشاهی سوئد محسوب می‌شد، مجبور بود اشغال‌های متعدد روسیه را در طول جنگ‌های بین روسیه و سوئد پیش از اینکه به‌عنوان دوک‌نشین بزرگ خودگردان به امپراتوری روسیه در سال ۱۸۰۹ ضمیمه شود، تحمل کند. فنلاند تا سال ۱۹۱۷ با فروپاشی امپراتوری روسیه و اعلام استقلال خود، این وضعیت را داشت.
با این حال، روابط با اتحاد جماهیر شوروی تازه‌تاسیس دوستانه نبود. ارتش سرخ اغلب بخش‌هایی از فنلاند را اشغال می‌کرد و الحاق مجدد آن همچنان یک تهدید بود. این تنش‌ها در جنگ زمستانی (یا اولین جنگ فنلاند و شوروی) در سال ۱۹۳۹، تنها چند ماه قبل از شروع جنگ جهانی دوم، به اوج خود رسید. اگرچه فنلاند برخی از سرزمین‌های خود را واگذار کرد، اما نیروهایش ارتش سرخ را با وجود برتری نظامی در تانک‌ها، هواپیماها و تعداد نیرو، شکست دادند، که نتیجه‌ای کاملا مشابه با تحقیر فعلی روسیه در اوکراین داشت. دولت فنلاند سپس تا آنجا پیش رفت که با نیروهای آلمان نازی برای بیرون راندن نیروهای شوروی از قلمرو خود در طول جنگ ادامه (جنگ دوم فنلاند و شوروی) از ۱۹۴۱-۱۹۴۴ همسو شد.
حتی قبل از اعلام ۱۲ می، چشم‌انداز پیوستن فنلاند به ناتو عمیقا با تاریخ آن با روسیه گره خورده بود. هر بار که این ایده مطرح می‌شد، به‌ویژه از زمانی که روسیه کریمه را در سال ۲۰۱۴ ضمیمه کرد، مسکو تقریبا تهدیدات مشابهی را نسبت به بیانیه‌هایی که اکنون ارائه می‌کند، صادر می‌کرد که معمولا حاوی جزئیاتی در مورد نزدیک‌تر کردن نیروها به مرز فنلاند است.
مرز فنلاند با روسیه در آخرین تهدیدات خود دوباره مورد استفاده قرار گرفت. پسکوف گفت: «گسترش ناتو قاره ما را باثبات‌تر و امن‌تر نمی‌کند» و پاسخ مسکو: «به این بستگی دارد که روند توسعه ناتو چگونه پیش می‌رود و تا چه حد زیرساخت‌های نظامی به مرزهای ما نزدیک‌تر می‌شوند.»
خوشبختانه فنلاند آمادگی بیشتری برای دفاع از مرز طولانی خود با روسیه دارد. پدافند موجود این کشور با بزرگ‌ترین نیروی توپخانه در اروپای غربی تقویت شده است و هلسینکی پیش از حمله روسیه به اوکراین با واشنگتن توافق کرده بود تا جنگنده رادارگریز لاکهید مارتین را خریداری کند و ۶۴ جت را سفارش دهد.
F-35 نقش قطعی در تغییر موقعیت استراتژیک ناتو در شرق اروپا خواهد داشت. قابلیت‌های اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی به آن اجازه می‌دهد تا اطلاعات مربوط به ارتش روسیه را جمع‌آوری کند، در حالی که عملا برای رادار روسیه نامرئی باقی بماند. این جنگنده همچنین یک عامل بازدارنده متقاعدکننده در برابر جنگ آینده ایجاد می‌کند. پیوستن فنلاند به ناتو و حضور این جنگنده در منطقه باعث می‌شود روسیه قبل از حمله به یکی از کشورهای بالتیک بیشتر فکر کند و انزوای نسبی جغرافیایی آنها از اکثر متحدان ناتو را تا حد زیادی کاهش دهد.
پوتین بارها به فنلاند نسبت به پیوستن به ناتو هشدار داده و گفته است که چنین اقدامی روسیه را ملزم می‌کند تا با تقویت مواضع دفاعی خود در منطقه دریای بالتیک، از جمله با استقرار تسلیحات هسته‌ای، تعادل نظامی را به این منطقه بازگرداند.
در گیرودار جنگ اوکراین و ترسی که روسیه در دل کشورهای اطراف انداخته سوئد هم خواستار پیوستن به ناتو شده که البته درخواست آنها باعث امیدواری آمریکا و ناتو است. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، بارها گفته است که از هر دو کشور با آغوش باز استقبال خواهد شد و روند الحاق سریع خواهد بود، هرچند تایید رسمی توسط همه اعضای ناتو ممکن است چندین ماه طول بکشد، چرا که ممکن است اختلاف نظراتی در مورد عضویت این دو کشور وجود داشته باشد.
خط و نشان روسیه برای سوئد و فنلاند
یک روز پس از اعلام رسمی دولت فنلاند مبنی بر پیوستن به ائتلاف نظامی ناتو، روسیه تهدید کرد حضور خود را در مرز با این کشور اسکاندیناوی تقویت می‌کند. ویکتور بونداروف رییس کمیته شورای دفاع و امنیت فدراسیون روسیه اعلام کرد که مسکو حضور نظامی خود را در مرز با فنلاند در صورت پیوستن هلسینکی به ناتو و استقرار تسلیحات تقویت خواهد کرد. بونداروف در تلگرام خود نوشت: ما در صورت استقرار تسلیحات تهاجمی و ضربتی ائتلاف ناتو در فنلاند، مرزها را تقویت می‌کنیم و حضور نیروهایمان را افزایش خواهیم داد.
در پی اعلام تصمیم دولت هلسینکی مبنی بر پیوستن به ناتو، ولادیمیر پوتین رییس‌جمهور روسیه این تصمیم را اشتباه خواند و سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه نیز اعلام کرد که مسکو ناگزیر از اقدامات تلافی‌جویانه است.
در این میان سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه اقدام فنلاند و سوئد را برای پیوستن به ناتو اشتباهی با پیامدهای گسترده دانست. ریابکوف هشدار داد که اگر استکهلم و هلسینکی به عضویت ائتلاف نظامی ناتو درآیند، سطح کلی تنش نظامی افزایش یافته و امکان پیش‌بینی عواقب این اقدام کاهش می‌یابد.
این مقام وزارت امور خارجه روسیه در ادامه اظهارات خود افزود: مایه تاسف است که در این شرایط منطق، قربانی خیال‌پردازی‌ها شود. به گفته وی، تلاش دولت‌های استکهلم و هلسینکی برای پیوستن به ناتو یک اشتباه جدی دیگر با پیامدهای گسترده است.
ریابکوف با بیان اینکه امنیت سوئد و فنلاند در نتیجه الحاق به ناتو تقویت نخواهد شد، تاکید کرد: بدون شک وضعیت با توجه به آنچه که در شمال اروپا اتفاق می‌افتد، به شدت در حال تغییر است. ما تردیدی نداریم که همانند فنلاند، امنیت سوئد نیز در نتیجه این تصمیم افزایش نمی‌یابد.
دیدگاه مخالف ترکیه
ترکیه نسبت به عضویت فنلاند و سوئد ابراز نارضایتی کرده است. وزیر امور خارجه ترکیه دراین‌باره گفت: سوئد و فنلاند باید از حمایت گروه‌های تروریستی در کشورهای خود دست بردارند و تضمین‌های امنیتی روشنی ارائه دهند.
مولود چاووش‌اوغلو پس از نشست وزرای خارجه ناتو در برلین گفت که با همتایان سوئدی و فنلاندی خود دیدار کرده و به دنبال رسیدگی به نگرانی‌های ترکیه است.
دلیل مخالفت ترکیه با عضویت فنلاند و سوئد در ناتو این است که هلسینکی و استکهلم، آشکارا از «پ.ک.ک» حمایت می‌کنند. رجب طیب‌اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه نیز پیش از این، گفته بود که عضویت فنلاند و سوئد در ناتو همان‌قدر اشتباه است که پیوستن یونان بود. البته استولتنبرگ دراین‌باره گفت که ترکیه از پیشنهاد عضویت سوئد و فنلاند جلوگیری نمی‌کند و او مطمئن است که نگرانی‌های آنکارا حل خواهد شد.
حال باید دید التهاب در شرق اروپا با تحولات اخیر تا چه اندازه وخیم و بحرانی‌تر خواهد شد و دامنه آن با توجه به اعلام حمایت نظامی لندن از استکهلم و اسلو در قبال مسکو، تمام اروپا را فرا خواهد گرفت.
لینک کوتاه :
