معدن اولویت دولت نیست

به گزارش جهان صنعت نیوز: در حالی که توجه به توانمندی‌ها و بازنگری در سیاست‌ها می‌توانست کمک کند که معادن بیشتری را کشف کنیم اما موانعی باعث شده که ما تولیدکننده بیستم دنیا بمانیم و نتوانیم آن‌طور که باید در این عرصه خودی نشان دهیم.به باور کارشناسان اگر ایران جایگاه لازم را در معادن مس دنیا ندارد، نه به دلیل ضعف منابع بلکه به دلیل ضعف سیاستگذاری‌هاست. عمده مشکل معادن مس کشور کمبود زیرساخت‌ها از جمله ‌برق، آب و گاز، عملکرد غیراصولی در بخش اکتشاف و ضعف توجه به این حوزه است. گفته شده با اینکه در ۱۰ ‌سال گذشته باید سه پروژه ملی مس را در استان کرمان اجرایی می‌کردیم اما شاهد اجرای تنها یک مورد بودیم. با اینکه در طول ۱۰ سال اخیر تولید سنگ‌آهن در استان کرمان از یک میلیون تن به ۲۴ میلیون تن، گندله از دو میلیون تن به ۱۸ میلیون تن و فولاد از صفر به ۸ میلیون تن در استان کرمان رسیده ‌است اما وضعیت مس تغییر چشمگیری نداشته است.

اینها در شرایطی مهم است که در افق ۱۴۰۴ تولید ۸۰۰ هزار تن کاتد مس هدفگذاری شده درحالی که امروز کمتر از ۳۰۰ هزار تن تولید شده است. انتقادها ناشی از این است که به دلیل ضعف سیاستگذاری در عرصه مس نتوانسته‌ایم هماهنگ با نرم جهانی حرکت کرده و به نحو شایسته‌ای از ذخایر معدنی بهره ببریم.

گفته می‌شود ایران هم مثل شیلی معادن غنی‌ای دارد اما تفاوت بزرگ بر سر نحوه سیاستگذاری‌هاست. کارشناسان باور دارند دولت شیلی از معدنکاران حمایت کرده و در کنار آنها قرار دارد در حالی که در ایران شرایط به این صورت نیست. به طور مثال در حالی که معدنکاران ما مشکل تامین ماشین‌آلات نو دارند معدنکاران کشور شیلی دغدغه‌ای در این حوزه ندارند.

شیلی دولتی معدن‌محور است

در این خصوص بهزاد نظیری‌راد کارشناس معدن با بیان اینکه شیلی یک دولت معدن‌محور است به سیاست‌های این کشور اشاره و بیان کرد: از یک طرف معادن بزرگی در این کشور وجود دارد اما از طرف دیگر دولت شیلی معادن خود را حمایت کرده است. او با اشاره به تفاوت شیلی نسبت به ایران گفت: آنها از ماشین‌آلات روز دنیا استفاده می‌کنند در حالی که ایران از این نعمت محروم است.

این کارشناس معدن در رابطه با مشکل تامین ماشین‌آلات معدنی گفت: امروز بسیاری از معادن بزرگ مس کشور ما با کمبود ماشین‌آلات روبه‌رو هستند. متاسفانه مدت‌هاست که دولت اجازه ورود ماشین‌آلات معدنی جدید نمی‌دهد. شرایط در طول این سال‌ها به قدری نامساعد بوده که تا دو سال پیش حتی تجهیزات حفاری اکتشافی که برای عمق بیشتر از ۵۰۰ متر نداشتیم.

نظیری‌راد ادامه داد: اکثرا ماشین‌آلات فرسوده هستند که این امر هزینه تولید را به شدت بالا برده است و متاسفانه در این زمینه دولت هیچ همکاری‌ای نداشته است.  مدت‌هاست که لودر بولدوزر بیل مکانیکی به درستی وارد کشور نشده است.

او با ابراز تاسف ادامه داد: در حالی که شیلی از سرمایه شرکت‌های بزرگ دنیا بهره می‌برد اما ایران از این امتیازات محروم است. درنتیجه سیاست‌های متفاوت و متناقض باعث شده که ما نتوانیم به جایگاه واقعی باوجود داشتن منابع غنی دست یابیم.

این کارشناس معدن تصریح کرد: کشورهایی می‌توانند موفق باشند که هر سال بتوانند از ذخایر اثبات‌شده‌شان بهره‌برداری کنند در حالی که ما چنین شرایطی نداریم. متاسفانه ایران در حوزه  استخراج و ‌اکتشاف در حد استاندارد جهانی نیست. به این ترتیب در بحث معدنکاری با دنیا فاصله زیادی داریم.

او درباره وضعیت معادن زیرزمینی نیز گفت: به جز معادن زغال مابقی معادن در سطح بدوی و ابتدایی هستند و هنوز روش ۵۰ سال پیش را عملیاتی می‌کنند. این مساله  متاسفانه هزینه تولید را بالا برده و  میزان تولید  و ارزش‌افزوده را کاهش داده است.

تولید ۳۰ درصد از مس دنیا

شیلی بزرگ‌ترین بازیگر تولید‌کننده مس در دنیاست و اقتصاد این کشور بر اساس این ماده معدنی می‌چرخد. شیلی ۳۰ درصد از مس دنیا را تولید می‌کند، تا جایی که هر ساله این کشور حدود ۶ میلیون تن تولید کاتد دارد.

از لحاظ اقتصادی، کل تجارت شیلی به صادرات مس این کشور وابسته است و افزایش قیمت‌های مس تجارت شیلی را تقویت می‌کند.

البته طی آخرین اخبار از معادن مس این کشور بر اساس گزارش موسسه ملی آمار شیلی، شاخص تولید صنعتی این کشور (IPI) در فوریه ۲۰۲۲ به دلیل کاهش در دو بخش از سه بخش تشکیل‌دهنده آن، سه درصد کاهش یافت.

موسسه ملی آمار شیلی عنوان کرد که شاخص تولید معدنی، بیشترین تاثیر را بر نتیجه منفی داشته است، به طوری که ۷/۵ درصد کاهش یافته و منفی ۳/۲ درصد در تغییر شاخص تولید صنعتی این کشور نقش داشته است. این کاهش به دلیل کاهش فعالیت ثبت‌شده در بخش معدن فلزات داخلی است که به دلیل کاهش استخراج و فرآوری مس، ۹/۶ درصد کاهش یافته است.

بر اساس این گزارش، شیلی، بزرگ‌ترین تولیدکننده مس جهان، ۳۹۹ هزار و ۸۱۷ تن از این فلز را در فوریه ۲۰۲۲ استخراج کرد که ۳/۶ درصد کمتر از ۴۲۶ هزار و ۵۰۰ تن استخراج‌شده در فوریه ۲۰۲۱ است.

در همین حال، شاخص تولید صنعتی در فوریه ۲۰۲۲ نسبت به ماه مشابه سال قبل ۲/۲ درصد کاهش داشت که عمدتا به دلیل کاهش ۹ درصدی تولید مواد و محصولات شیمیایی نسبت به سال قبل بود.

منابع غنی  مس در افغانستان

این کارشناس معدن در ادامه با اشاره به منابع غنی معدنی در کشور افغانستان گفت: با توجه به مشابهت زمین‌شناسی این کشور با ایران باید گفت که افغانستان همچون ایران معادن مس خوبی دارد. معدن مس عینک بزرگ‌ترین ذخیره مس شناخته‌شده در این کشور است. پیشتر قرار بود چینی‌ها در آن کار کنند اما طالبان کارشکنی کرد و در نهایت کار تعطیل شد اما حالا که حکومت دست خودشان است به دنبال این هستند که معدن را فعال کنند.

نظیری‌راد با اشاره به اینکه افغانستان کشوری بکر از لحاظ مواد معدنی است، تصریح کرد: جای کار در این کشور زیاد است اما متاسفانه دو مشکل اساسی وجود دارد که شامل ضعف زیرساخت‌ها، امنیت و قوانین است.

او در ادامه با اشاره به توانمندی‌های ایران گفت: معدن مس جانجا حدود ۶۰۰ میلیون تن ذخیره با عیار ۲۵/۰ درصد دارد. البته آماده‌سازی اولیه آن چندین سال طول خواهد کشید و  به ۱۰ هزار میلیارد تومان سرمایه نیاز دارد.

این کارشناس معدن همچنین تصریح کرد: در بین استان‌های کشور می‌توان گفت که سیستان و بلوچستان پتانسیل معدنی بسیار خوبی دارد چراکه بکر بوده و کمتر شناخته شده است. هرچند حدود ۱۰ سال است که فعالیت معدنی در این قسمت از کشور انجام می‌شود اما انتظار می‌رود که دولت به سیستان و بلوچستان اهمیت بیشتری دهد؛ چراکه  در غیر این صورت روند توسعه کند پیش خواهد رفت.

صادرات مس باید به ۲ میلیارد دلار برسد

پیشتر بهرام شکوری رییس انجمن مس ایران گفته بود: در حال حاضر که صادرات مس کمتر از ۲ میلیارد دلار است باید آن را به ۱۰ میلیارد دلار برسانیم، زیرا پتانسیل این میزان صادرات در کشور وجود دارد.

او در خصوص ظرفیت تولید مس در کشور، گفت: مهم‌ترین عناصر و مواد معدنی که در دنیا وجود دارد در ایران نیز موجود است، به طوری که در حال حاضر ۱۲ و نیم درصد از معادن ایران بر روی کمربند آلپ هیمالیا قرار گرفته و یکی از مهم‌ترین عناصر و مواد معدنی ایران مس است.

وی افزود: مس یکی از مواد معدنی بوده که بیشترین کاربرد را در تکنولوژی‌های نوین دارد بنابراین تولید مس باید ۴ برابر شود و این تولید نیاز به سرمایه‌گذاری عظیم در اکتشافات دارد.

رییس انجمن مس ایران بیان کرد: در حال حاضر که صادرات مس کمتر از ۲ میلیارد دلار است باید این صادرات را به ۱۰ میلیارد دلار برسانیم، زیرا پتانسیل این میزان صادرات در کشور وجود دارد.

وی در ادامه عنوان کرد: اگر دولت حمایت جدی از بخش معدن و مواد معدنی ارزشمند داشته باشد، بخش معدن می‌تواند جایگزین نفت شود و چندین برابر درآمد‌های نفتی را برای کشور ایجاد کند.

رییس انجمن مس ایران عنوان کرد: باید به تولید اهمیت بیشتری داده شود و حمایت‌های مالیاتی از تولید بیشتر صورت بگیرد. همچنین بانک‌ها نظام بانکی را متحول کنند تا تسهیلات لازم را در اختیار فعالین معدنی قرار دهند.

شکوری در ادامه بیان کرد: با تمام این حمایت‌ها بخش معدن آینده روشنی را برای تولید، اشتغال و ارزآوری کشور می‌تواند ایفا کند.

پیش‌بینی تولید ۸۰۰ هزار تن مس در افق ۱۴۰۴

شکوری با انتقاد از روند فعلی تولید مس در کشور گفت: در حال حاضر کمتر از ۳۰۰ هزار تن مس در کشور تولید می‌شود که اگر این روند ادامه یابد هدف‌گذاری ۱۴۰۴ محقق نمی‌شود.

رییس انجمن مس ایران با اشاره به هدف‌گذاری جهانی تولید مس گفت: براساس پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته، تولید مس در دنیا تا سال ۲۰۵۰ باید به چهار برابر میزان فعلی یعنی به یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن کنسانتره برسد و کشور ما نیز به دلیل قرار گرفتن در کمربند آلپ- هیمالیا، باید سهمی از ۴ برابر شدن تولید جهانی مس داشته باشد.

وی با اشاره به ضرورت برنامه‌ریزی برای سهیم شدن ایران در تولید جهانی مس افزود: برای سهم بردن از میزان تولید جهانی مس در افق ۲۰۵۰ باید هم اکتشاف و هم استخراج را توسعه دهیم و هم ذخایر و معادن جدید را در کلاس جهانی کشف کنیم. در حال حاضر کشف معادن جدید توسط انجمن ملی مس و بخش خصوصی، در حال انجام است و معادن مسی که اخیرا در سیستان و بلوچستان کشف شده در این راستا است.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدن