قطب‌نمای رونق تولید
عاطفه غلامی * تولید نیروی محرکه اقتصاد هر کشوری است و درصورت رونق بخشیدن آن، رونق اشتغال، افزایش درآمد کشور، توانایی رقابت در بازارهای جهانی، بی‌نیازی به سایر کشورها، خودکفایی و استقلال را در پی دارد. یکی از راهکارهای اساسی برای رونق تولید ، ایجاد انگیزه مردمی برای استفاده از کالاهای تولید داخل و افزایش اعتمادعمومی به تولیدات داخلی است. تحقق این راهکار نیازمند ارائه راهکارهای عملیاتی و کاربردی با توجه به شرایط اقتصادی- اجتماعی جامعه است. اگر این مهم نادیده گرفته شود و از آنجایی که پشتوانه رونق تولید در هر جامعه‌ای اعتماد مردمی است، نه تنها تولید رونق نمی‌یابد بلکه اشتغال کاهش و وابستگی به سایر کشورها افزایش مییابد، از بین رفتن سرمایه انسانی و تعویق در رسیدن به توسعه اتفاق می‌‌افتد و امنیت اقتصادی کشور با خطر مواجه میشود. بنابراین راهکارهایی نظیر تبلیغ کالای داخلی توسط رسانه، استانداردسازی کالاهای داخلی، ارائه خدمات پس از فروش، مبارزه جدی با قاچاق، جلوگیری از واردات کالاهای خارجی با مشابه داخلی، فرهنگ‌سازی، توقف تبلیغ برندهای خارجی، کاهش هزینه تمام‌شده تولید، انجام مطالعات بازاریابی و… برای جلب اعتماد عمومی مردم و ایجاد انگیزه برای مصرف کالاهای تولید داخل پیشنهاد میشود.
نگاه عامه مردم به کالای تولید داخل
اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی مهم‌ترین دارایی‌های هر کشوری در زمینه‌های مختلف همچون مسائل اقتصادی محسوب می‌‌شوند. در مقوله اقتصاد نیز پارامترها و متغیرهای کلان بسیاری وجود دارند که حائزاهمیت هستند. تولید داخل نیز یکی از این چندین هزار پارامتر مهم و سازنده اقتصاد است که در طول زمان با نوسانات و افت و خیزهای بسیاری همراه بوده است. یکی از دلایل ایجادکننده نوسان در چرخه تولید، اعتماد عمومی مردم به کالاهای تولید داخل است. متاسفانه اعتماد بسیاری از مردم به کالای تولید داخل تضعیف شده که عوامل بسیاری منجر به این تضعیف اعتماد و انگیزه تهیه کالای تولید داخل شده‌اند. در شکل شماره ۱ برخی از مهم‌ترین عوامل ذکر شده‌اند.
همان‌طور که در شکل شماره ۱ بیان شده است، بسیاری از کالاهای تولید داخل بدون در نظر گرفتن سطح سلیقه مشتریان تولید می‌‌شوند، تولید کالاها بدون توجه به اصل رقابت با کالاهای خارجی صورت می‌‌گیرد و خلاقیت بالایی در تولیدات در جهت جذب مشتری صورت نمی‌گیرد که این مسائل ناشی از عدم بازاریابی صحیح و شناخت سطح سلایق مردمی است. از دیگر دلایل کاهش اعتماد مردم به محصولات تولید داخل، عدم ثبات قیمت محصولات است، به طوری که در برخی موارد شاهد افزایش روزبه‌روز برخی محصولات هستیم که یکی از دلایل این نوسان قیمت به عدم یکپارچگی اقدامات و بی‌ثباتی برخی سیاست‌های اعمال‌شده بازمی‌گردد. عرضه کالاهای وارداتی و در برخی موارد کالاهای قاچاق که مشابه داخلی دارند، اما با قیمت پایین‌تر به فروش می‌‌رسند از دیگر عوامل موثر در کاهش انگیزه مردم به تهیه کالای داخلی است. وجود تبلیغات جذاب و گسترده برندهای خارجی در مقابل تولیدات داخل و عدم رعایت استاندارهای تولیدی در برخی موارد نیز منجر به جذب مردم به کالاهای خارجی شده است. موارد عنوان شده تنها بخش کوچکی از دلایل عدم اعتماد مردمی به کالای داخلی است و مواردی نظیر عدم وجود خدمات پس از فروش، عدم وجود گارانتی به معنای واقعی و… نیز در جذب نظر مردم به کالای تولید داخل اثرگذار هستند. در ادامه راهکارهای افزایش اعتماد مردمی به کالای داخلی ارائه شده است.
اعتماد عمومی به کالاهای تولید داخل
بهبود معیشت مردم، رهایی کامل از معضل رکود و کاهش نرخ تورم با تکیه بر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که در نهایت توسعه پایدار را در پی خواهد داشت، از ثمراتی است که با حمایت از کالای ایرانی نصیب جامعه میشود. جلب اعتماد مردم نسبت به یک کالا به سادگی به دست نمی‌آید و باید تلاش‌های گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف داشت تا محصولی با اقبال مردمی مواجه شود و در این بین ارتقای کیفیت کالاها می‌‌تواند نقطه اعتمادساز برای حمایت از تولید ملی باشد. در واقع اعتماد عمومی ازجمله مولفه‌های اثرگذار در شکوفایی اقتصادی کشور محسوب میشود و عنصری است که در صورت تامین شایسته آن، حمایت از تولید ملی به نحو سازنده‌ای محقق خواهد شد. در راستای تحقق چنین مولفه مهمی، ضروریاتی همچون مقابله با قاچاق کالا، ارائه تسهیلات ویژه به تولیدکنندگان، افزایش ضریب تولید، کاهش قیمت تمام‌شده کالا و… تعیین‌کننده هستند. در واقع در صورت فقدان اعتماد عمومی به کالاها و محصولات تولیدشده در داخل کشور، تحقق چنین پارامترهایی غیرممکن خواهد بود. از همین رو راهکارهایی جهت افزایش اعتماد عمومی به کالای ملی و تولید داخل ارائه میشود که در شکل شماره ۲ تبیین شده است.
تبلیغ کالاهای داخلی توسط رسانه
اقداماتی که رسانه ملی برای ایجاد حرکتی بنیادی در بین خانواده‌ها برای انتخاب و مصرف کالاهای تولید داخلی به جای کالاهای خارجی انجام می‌‌دهد، می‌‌تواند بیش از هر نوع اقدام دیگری تاثیرگذار باشد، چرا که امروزه نقش انتقال اطلاعات در سازوکارهای تصمیم‌گیری از اهمیت بالایی برخوردار است. رسانه‌ها به عنوان یک ابزار انتقال هنجار فرهنگی و اجتماعی می‌‌توانند برنامه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی که اهداف خاصی را دنبال میکنند به مخاطبین انتقال دهند. رسانه‌ها می‌‌توانند از طریق ساده‌سازی ادراک، زمینه لازم را برای تثبیت فرهنگ فراهم آورده و منجر به تغییر رویه مصرف در بین اقشار خانواده شوند. در این راستا، نقش اصلی رسانه آن است که با استفاده از قالب‌های ادراکی و تحلیلی، در جامعه یکدلی و همبستگی ایجاد کند. رسانه با معرفی تولیدات و محصولات داخلی، تشویق به خرید کالاهای ایرانی، هدایت تقاضاهای داخلی به سمت کالاهای داخلی و اولویت دادن به محصولات داخلی در شرایط مشابه، در جلب اعتماد مردم نسبت به کالاهای داخلی و ملی بسیار اثرگذار است. در واقع ازجمله وظایف خطیر رسانه‌ها، انجام تبلیغات در جهت ترغیب مردم به استفاده از کالاهای داخلی و معرفی کالاهای باکیفیت و اصلاح فرهنگ و الگوی مصرف برای تغییر از کالاهای خارجی به سمت کالاهای تولید داخل است.
استانداردسازی کالاهای داخلی
استانداردسازی کالاها و خدمات از مهم‌ترین ابزارهای کارساز در حمایت از کالاهای ایرانی و افزایش اعتماد مردم به کالاهای تولید داخل است و می‌‌توان اظهار کرد حرکت شتابان در این مسیر قطعا علاوه بر تامین نیازهای داخلی، بستر را برای حضور پُررنگ ایران در فضای رقابتی بازار جهانی فراهم خواهد کرد. یکی از موثرترین راه‌های اصولی و مناسب برای حمایت از خرید کالاهای ایرانی، توجه به استاندارد و رعایت دقیق آن در تمام ابعاد است. در واقع هرچه بخش تولید به سمت و سوی استانداردسازی محصولات تولیدی هدایت شود، تمایل اقشار مردم به خرید کالاهای داخلی بیشتر میشود.
افزایش کیفیت تولیدات
هنگامی مردم از خرید و مصرف کالاهای داخلی استقبالی در حد انتظار خواهند داشت که از کیفیت آن کالاها اطمینان حاصل کنند. امروزه که به دلیل وجود تحریم‌ها، جامعه با یکسری محدودیت‌های اقتصادی مواجه است، ضروری است با همراهی و مشارکت فعالان اقتصادی، نخبگان، پژوهشگران و دستگاه‌های اجرایی، ارتقای کیفیت کالاهای تولید داخل در دستور کار جدی قرار گیرد، چرا که پویایی اقتصاد و جلب اعتماد مردم به تولید داخل، تنها با تکیه بر دولت تحقق نخواهد یافت. در واقع تولید هر محصول بی‌کیفیتی مانند پتکی بر بدنه اقتصاد و نظام تولیدی کشور است و بدون تردید، جاذبه و نخستین پیش‌نیاز برای گرایش و تمایل به خرید هر کالا و محصولی، به کیفیت بالای آن بازمی‌گردد. با وجود اینکه طی سالیان و دهه‌های گذشته، برخی از محصولات بی‌کیفیت تولید و عرضه می‌‌شدند، اما کم نیستند اقلام و محصولات تولید داخلی که کیفیت آنان در ضریب و تراز بالایی قرار دارند تا جایی که قادر به رقابت با تولیدات کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته جهان هستند و به دلیل عقبه ذهنی مخدوشی که از گذشته در برخی از اذهان و افکار عمومی در ارتباط با کالاهای ایرانی وجود دارد، اقلام و محصولات مذکور با برچسب خارجی به فروش می‌‌رسند. از همین رو ابتدا باید با فرهنگ‌سازی این ذهنیت مخدوش را اصلاح، سپس اقدام به تولید کالاهای باکیفیت و عرضه آنها با برچسب تولید داخل کرد.
انجام مطالعات بازاریابی با در نظر گرفتن سلیقه مشتری
به منظور جهش تولید و جلب اعتماد مردم به تولیدات داخلی، شناسایی نیاز بازار از ضروریات است. امروزه منافع و مزایای بازاریابی برای هیچ تولیدکننده و شرکتی پوشیده نیست، به طوری که رهبران شرکت‌های بزرگ در سراسر دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که برای پیشرفت مستمر و حضور پایدار در بازارهای رقابتی و جلب رضایت مشتری، فعالیت‌های بازاریابی جزو اولویت‌ها است. بازاریابی در معنای سنتی خود یعنی فروختن کالا به مشتری، اما در معنای جدید خود عبارت است از: تامین نیازهای واقعی مشتری. امروزه در سراسر دنیا تولیدکنندگان اقدام به بازاریابی میکنند، اما تولیدکننده‌ای پیروز میدان است که بازاریابی مبتنی بر شناسایی سطح سلایق و نیاز مشتری داشته باشد. ازهمین رو جهت جلب اعتماد مردم به تولید داخل و بالا بردن میزان فروش کالای ملی و تولید داخل باید بازاریابی با معنای امروزی آن یعنی مبتنی بر سطح سلیقه مشتریان و نیاز واقعی آنها صورت گیرد.
کنترل و نظارت بر نحوه استفاده از ارز دولتی
متاسفانه برخی از تولیدکنندگان به بهانه وارد کردن مواد اولیه، تکنولوژی مورد نیاز و… اقدام به دریافت ارز دولتی کردند بدون آنکه حتی یک قلم کالا وارد کشور کنند. برخی با ارز دولتی دریافت شده، کالاهای مصرفی وارد کرده و به بازار و تولید داخل ضربه زدند و برخی نیز ارز دولتی را برای منافع شخصی خود از کشور خارج کردند که میزان این ارز و افرادی که در این زمینه دست داشتند نیز دیگر انگشت‌شمار و اندک نیست و به واسطه رسانه و… مردم در جریان چنین فسادهایی هستند.
وقوع چنین رویدادهایی منجر به از دست رفتن اعتماد مردمی به تولیدکنندگان داخلی شده، حتی تولیدکنندگانی که در این‌گونه مفاسد دست نداشتند نیز مورد حمایت مردم نیستند. ازهمین رو یکی از راهکارهای جلب اعتماد مردم به تولید داخل و حمایت از آن، کنترل و نظارت بر نحوه استفاده از ارز دولتی است. در صورتی که مردم شاهد محاکمه افراد فاسد در این زمینه، شاهد تلاش‌های قوه قضاییه، گمرک، وزارت صمت و… برای جلوگیری از سوءاستفاده از ارز دولتی باشند، انگیزه آنان برای خرید کالاهای تولید داخل و حمایت از تولیدکنندگان به پشتوانه تلاش‌های صورت‌گرفته برای مبارزه با مفاسد اقتصادی در این زمینه، افزایش مییابد.
ارائه خدمات پس از فروش
بررسی تجارب جهانی نشان می‌‌دهد که امروزه دوره فروش‌محوری تمام شده است و استراتژی مشتری‌محوری و تجربه‌گرایی می‌‌تواند موجب افزایش و توسعه سهم بازار شود. یکی از مولفه‌های تاثیرگذار و مهم در حوزه مشتری‌مداری، عرضه خدمات پس از فروش است. اگرچه در تبلیغات بسیاری از کالاهای ایرانی حتی به موضوع ارائه خدمات پس از فروش رایگان در بازه زمانی مشخصی اشاره و تأکید میشود، اما در مقام عمل و در مرحله اجرا، برخی شرکت‌های تولیدکننده، با طرح بهانه‌های گوناگون، از ارائه خدمات مناسب و به اصطلاح مطرح‌شده، شانه خالی میکنند و همین امر منجر به کاهش انگیزه مصرف‌کنندگان به تهیه کالاهای ایرانی شده است. به واقع ارائه خدمات پس از فروش یکی از تضامین کیفیت بالای کالاهای خریداری‌شده به شمار میرود و با تکیه بر آن، نظر مصرف‌کننده نسبت به محصول عرضه شده در بازار جلب میشود.
ذکر این نکته حائز اهمیت است که در راستای جلب اعتماد مردم به کالاهای تولید داخل، ارائه خدمات تعهد داده شده در خدمات پس از فروش، تنها می‌‌تواند سطح رضایتمندی مشتریان را در حد استاندارد نگه دارد، اما ارائه خدمات فراتر از انتظار مشتریان (خدماتی که مشتریان انتظار دریافت آن از سازمان را ندارند) موجب شگفتی مشتری شده و دیدگاه آنها به تولیدکنندگان و محصولات تولید داخل را به شدت به سمت مثبت شدن تغییر می‌‌دهد. بنابراین به نظر می‌‌رسد اگر تولیدکنندگان در کنار ارائه خدمات پس از فروش واقعی، مزایای دیگری را برای مشتریان در نظر بگیرند، نه تنها بر افزایش تقاضا اثرگذار هستند، بلکه سطح رضایت مشتریان از کالاهای خریداری‌شده نیز افزایش یافته و تولید داخل تقویت میشود.
توقف واردات کالاهای مصرفی با مشابه تولید داخلی
متاسفانه امروزه به واسطه حضور و عرضه برخی کالاها و محصولات خارجی، اعتماد به کالاهای ایرانی سلب شده است و این در شرایطی است که ممکن است در واقعیت اساسا کیفیت برخی محصولات خارجی بالاتر از محصولات مشابه تولید داخلی نباشد، اما تحت‌تاثیر تبلیغات وسیع و فراگیر، ذهینت منفی درخصوص کالاهای داخلی در میان بخش قابل توجهی از جامعه مصرف‌کنندگان رسوخ کرده است. بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به منظور حمایت از تولیدات داخلیشان و در راستای جلب اعتماد مردم به تولیدات خود، محدودیت‌هایی را برای واردات کالاها از سایر کشورها اعمال کرده‌اند که در این بین آمریکا بیشترین محدودیت‌ها را برای حمایت از تولیدات داخلی خود دارد. طبق آخرین تحقیقات موسسه خدمات مالی فرانسوی و چندملیتی«اویلر هرمس» در بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۹ میلادی آمریکا ۷۹۰ قانون محدودکننده واردات با هدف حمایت از تولید داخلی وضع کرده است که بیش از همه کشورهاست. هند با ۵۶۶ قانون، روسیه با ۴۲۳ قانون، آلمان با ۳۹۰ قانون و انگلستان با ۳۵۷ قانون در رتبه‌های بعدی هستند. نکته جالب در این تحقیق نیز وضع بیش از ۱۲۹۰ محدودیت جدید برای تجارت در کشورهای مختلف جهان در سال ۲۰۱۹ است که این تعداد نسبت به سال ۲۰۰۹ رشد چهار برابری را نشان می‌‌دهد. این در حالی است که در ایران با وجود اینکه قانون ممنوعیت واردات خارجی با مشابه داخلی وجود دارد، در بسیاری از موارد کالاهایی با ارز دولتی وارد کشور می‌‌شوند که مشابه تولید داخلی نیز دارند. بنابراین به منظور جلب تقاضای مصرف‌کنندگان به کالاهای تولید داخل و حمایت از تولید داخل، این موضوع باید مورد بررسی دقیق قرار بگیرد و محدودیت واردات کالاها با جدیت بیشتری دنبال شود و از در نظر گرفتن استثنا برای برخی افراد خاص در واردات کالاها جلوگیری شود.
مبارزه جدی با قاچاق کالاهای ورودی و خروجی
قاچاق کالاها و ورود کالاهای مشابه خارجی که حقوق گمرکی آنها پرداخت نشده و درنتیجه قیمت پایین‌تری نسبت به کالاهای داخلی دارند، رقابت برای صنایع در بازار داخلی را دشوار می‌‌سازد و نه تنها تولیدکنندگان داخلی زیان میکنند بلکه اعتماد مردم نسبت به کالاهای داخلی که قیمت بالاتری نسبت به کالاهای قاچاق دارند از بین میرود. از همین رو مبارزه با قاچاق ازجمله ضروریاتی است که می‌‌تواند در ایجاد و افزایش اعتماد مردمی به کالاهای داخلی موثر واقع شود. جلوگیری از قاچاق منجر به عرضه واقعی کالاهای داخلی در بازار میشود که در صورت نبود کالاهای قاچاق با قیمت پایین‌تر، مصرف‌کنندگان اقدام به تقاضای کالای داخلی میکنند و با گذشت زمان در کنار افزایش کیفیت کالاهای داخلی اعتماد آنان به تولیدات داخل افزایش خواهد یافت.
به حداقل رساندن هزینه تمام‌شده تولید در داخل
ازجمله مواردی که می‌‌تواند مردم را به سمت مصرف کالاهای داخلی سوق دهد، کاهش قیمت کالاهای داخلی است. به منظور کاهش قیمت کالاها باید بتوان هزینه تمام شده آنها را کاهش داد. بخشی از هزینه‌های تولید همچون هزینه‌های تامین مالی، نرخ ارز، مالیات و… از کنترل مدیران واحدهای صنعتی خارج است، اما هزینه‌هایی که به طور مستقیم در فرآیند تولید دخیل هستند و در کنترل مدیران صنعتی قرار دارند را می‌‌توان کاهش داد. مانند کاهش هزینه تهیه مواد اولیه، استفاده از بیشترین ظرفیت تولید، کاهش ضایعات، نزدیکی به محل تامین مواد اولیه، تکمیل زنجیره تامین و تولید مواد اولیه از سوی واحد صنعتی ازجمله راهکارهایی است که می‌‌تواند در کاهش هزینه‌های مواد اولیه موثر باشد. مواردی که با مدیریت صحیح واحدهای صنعتی در کاهش هزینه تمام‌شده کالا می‌‌تواند موثر باشند عبارتند از:
پرداخت حقوق و دستمزد بیشتر در مقابل بهره‌وری بالا به جای پرداخت دستمزد برابر برای تمامی کارکنان، نوسازی ماشین‌آلات و استفاده از فناوری‌های روز، ایجاد سیستم یکپارچه حمل‌ونقل، ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ یا ایجاد شعب فروش برای واحد صنعتی می‌‌تواند محصول را تا ۱۰ درصد کمتر از قیمت بازار به دست مصرف‌کننده برساند.
توقف تبلیغ برندهای خارجی در رسانه‌ها و معابر شهری
از آنجا که تبلیغات تاثیرات بسزایی در شکل‌گیری انتخاب مصرف‌کنندگان دارد، یکی از راهکارهای سوق دادن سلایق مصرفی مردم به سمت کالاهای داخلی، توقف تبلیغات کالاهای خارجی چه از طریق رسانه و چه از طریق معابر شهری است. در این زمینه مسؤلان شهری به ویژه شهرداری باید در بخش تبلیغات خارجی سعی کنند این‌گونه تبلیغات را از سطح شهر جمع‌آوری و درنهایت قوه قضاییه با رانت‌خواران در این بخش برخورد کند.
فرهنگ‌سازی در جهت ترغیب مردم به مصرف اجناس داخلی
تبدیل مصرف کالاهای داخلی در میان مردم به یک عادت، نیازمند فرهنگ‌سازی ریشه‌ای است. فرهنگ‌سازی در این زمینه امر خطیری است که مطالعه و بررسی دقیق جوانب آن، نیازمند همکاری و همیاری جمعی مردم، دولت، تولیدکنندگان و طراحان و برنامه‌ریزان است. این نکته حائز اهمیت است که فرهنگ‌سازی در مورد موضوعی خاص در میان آحاد جامعه کاری است که نیازمند تلاش بسیار زیاد و خستگی‌ناپذیر بوده و نباید انتظار داشت که چنین امری به سرعت اتفاق بیفتد، بلکه تمام تلاش باید بر این مبتنی باشد که نوع چینش پایه‌های این فرهنگ‌سازی درست و دقیق صورت بگیرد تا نتایج آن در بلندمدت ماندگار باشد. فرهنگ‌سازی در جهت تشویق مردم به خرید کالاهای تولید داخل باید در دستور کار جدی قرار گیرد و این مهم نیازمند برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت است.
ملاحظات امنیت اقتصادی رونق تولید، موتور محرکه رشد و توسعه اقتصاد کشور است و تقویت تولید از جهات مختلفی منجر به تقویت اقتصاد کشور میشود. عدم اعتماد مردم به تولیدات داخلی این موتور محرکه اقتصاد را به خاموشی کشانده و تبعات بسیاری برای اقتصاد و امنیت اقتصادی کشور دارد که در شکل شماره ۳ ارائه شده‌اند.
عدم اعتماد مردم به تولید داخل و نبود انگیزه برای مصرف کالاهای ملی منجر به کاهش سرمایه‌گذاری اعم از سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در بخش تولید میشود. در واقع نبود انگیزه مصرف کالاهای تولید داخل، منجر به افزایش هزینه‌های تولید اعم از هزینه‌های تهیه مواد اولیه، هزینه‌های کارگری و… و از طرفی منجر به عدم قیمت تضمیمی متناسب با هزینه‌های موجود میشود. با افزایش هزینه‌های تولید و گسترش نااطمینانی در بازارهای داخلی، تولید کاهش مییابد و مخارج دولت برای تامین کالاهای اساسی بالا رفته و به موجب آن فقر و نابرابری در جامعه گسترش مییابد و در صورت عدم تامین کالاها در داخل کشور، وابستگی به تولیدات سایر کشورها شکل می‌‌گیرد و افزایش قیمت‌ها را به دنبال دارد. ایجاد کسب و کار جدید در چنین شرایطی بسیار مشکل خواهد بود، چرا که در صورت نبود بازار مصرفی، هر تولیدی بی‌فایده خواهد بود و تنها هزینه محسوب میشود.
بنابراین انگیزه سرمایه‌داران، کارآفرینان و افراد با مهارت برای ایجاد کسب و کار جدید که به نوعی رونق اشتغال هم محسوب میشود، کاهش مییابد. در چنین جامعه‌ای افکار نوآورانه که میدان مانور برای آنان بسته شده است به مرور به فراموشی سپرده می‌‌شوند و آن میزان تولیدات هم که مشتری داشتند به دلیل وارد شدن کالاهای متنوع خارجی، مشتری خود را از دست خواهند داد. با وجود چنین شرایطی در بلندمدت صنعت تولیدی کشور از بین خواهد رفت و وابستگی برای تهیه ساده‌ترین اقلام مورد نیاز مصرفی به سایرین به وجود خواهد آمد. با ایجاد وابستگی به سایر کشورها برای تهیه کالاهای ضروری و مورد نیاز مردم، با گذشت زمان بیگانگان این فرصت را غنیمت شمرده و در جهت کسب منافع خود با هر روشی از کشور سوءاستفاده خواهد کرد و امنیت اقتصادی- اجتماعی مردم به خطر خواهد افتاد.
* پژوهشگر اقتصادی
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :
