زغال‌سنگ ایران سهمی در تولید برق ندارد!
به گزارش جهان صنعت نیوز: ایران از جمله کشورهایی است که از نظر تنوع در انرژی شرایط مساعدی دارد. به طور مثال ما دارای ذخایر ارزشمند زغال‌سنگ در جهان هستیم به طوری که ذخایر زمین‌شناسی حدود ۱۴ میلیارد تن برآورد شده، اما سراغ دیگر منابع رفته و به سرمایه‌گذاری در عرصه زغال‌سنگ، توجه چندانی نمی‌شود. اهمیت استفاده از زغال به عنوان منبع انرژی از آن رو مهم است که این مهم می‌تواند جایگزین ارزان و مناسبی برای جبران کمبود گاز باشد. با توجه به اینکه پیش‌بینی می‌شود بعد از ۲۰۶۰ دیگر زغال مصرف آنچنانی در دنیا ندارد؛ لذا این ذخایر باید مورد بهره‌برداری قرار گیرند.
هرچند ایران در حوزه گاز توانمند است اما با توجه به اینکه تمام تمرکز روی گاز و مشتقات نفتی است، این مهم باعث شده که صنایع و معادن با مشکلاتی از قبیل کمبود گاز مواجه شوند؛ مشکلی که با روی آوردن به سمت زغال می‌تواند تا حدودی حل شود.
در این رابطه دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران به «جهان‌صنعت» گفت: در دنیای جدید تمرکز بر تنوع در انرژی نقش تعیین‌کننده‌ای در زندگی بشر دارد، طوری که به اندازه غذا و آب مهم است و زندگی بدون آن امکانپذیر نیست. به طور مثال در حمله روسیه به اوکراین مشاهده می‌شود که اروپایی‌ها متوجه شده‌اند که نباید خود را از نظر انرژی به صورت کامل به روسیه وابسته می‌کردند و حالا به دنبال جایگزین‌هایی هستند.
۴۰ سال است که خطا رفته‌ایم
سعید صمدی با اشاره به اهمیت تنوع انرژی ادامه داد: توجه به تامین انرژی از زوایای مختلف از آن جهت مهم است که اگر در هر منبعی مشکلی پیش آمد، کل کشور دچار بحران نشود و سریع بتوان جایگزینی برای آن پیدا کرد. این در حالی است که کشور ما راه خطا رفته و تقریبا کل منبع انرژی را روی سبد گاز و مشتقات نفتی خود گذاشته است.
دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران با اشاره به مشکلاتی که تمرکز بر یک منبع انرژی می‌تواند برای کشور به وجود بیاورد، گفت: به جرات می‌توان گفت که نزدیک به ۱۰۰ درصد منابع تامین انرژی در ایران روی همین دو مورد می‌چرخد. به همین دلیل است که در زمستان با وجود اینکه ما دومین ذخیره گاز دنیا را در اختیار داریم اما با مشکل کمبود مواجه می‌شویم.
زغال تامین‌کننده۶۰ درصد نیاز برق اروپا
صمدی با اشاره به اهمیت زغال‌سنگ در کشورهای دیگر تصریح کرد: بحث زغال‌سنگ به عنوان یک منبع انرژی کلیدی است. این ماده معدنی در اروپا بیش از ۶۰ درصد تولید برق را تامین می‌کند. ضمن اینکه یک منبع انرژی ارزان‌تر نسبت به گاز هم است. به این ترتیب این مساله برای ایران هم می‌تواند الگو باشد. منطق حکم می‌کند کشورهایی که گاز دارند، این منبع را صادر کرده و بخشی از انرژی مورد نیاز خود را از طریق زغال تامین کنند که قیمت آن پایین‌تر هم است.
دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران با اشاره به شرایط ایران گفت: بعد از انقلاب متاسفانه عمده تولید فولاد کشور روی منابع گازی سوق می‌خورد، در حالی که در دنیا بیش از ۸۵ درصد تولید فولاد از زغال استفاده می‌شود. با توجه به اینکه مصرف زغال از گاز اقتصادی‌تر است لذا پیشنهاد می‌شود که دولت تغییراتی در برنامه خود ایجاد کند.
تا ۳۰ سال دیگر زغال داریم
هم اکنون میزان تولید سالانه زغال‌سنگ خام در ایران سه میلیون و ۳۰۰ هزار تن، زغال‌سنگ کنستانتره یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن و زغال‌سنگ حرارتی ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تن است که با توجه به ذخایر قطعی زغال‌سنگ کشور، پتانسیل میزان تولید داخلی کنسانتره زغال‌سنگ بیش از ظرفیت فعلی است.
صمدی با بیان اینکه در کشور زغال‌خیزی قرار داریم که باید قدرش را بدانیم، ادامه داد: ۱۴ میلیارد تن ذخیره زمین‌شناسی زغال داریم که رقم قابل‌توجهی است. البته اکتشافات کاملی در این حوزه کامل انجام نشده است اما تاکنون یک میلیارد و دویست هزار تن ذخیره قطعی زغال داریم که عدد زیادی است. بر این اساس اگر سالی ۵۰ میلیون تن زغال مصرف کنیم تا ۳۰ سال دیگر هم زغال داریم. بنابراین به راحتی می‌توان از زغال به عنوان یک منبع جدید انرژی استفاده کرد.
دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران با اشاره به اینکه باید به روز باشیم، خاطرنشان کرد: پیش‌بینی می‌شود که بعد از ۲۰۶۰ دیگر زغال مصرف آنچنانی در دنیا ندارد؛ چراکه کشورها به سمت انرژی‌های جدید می‌روند. لذا ذخایری که داریم باید مورد بهره‌برداری قرار گیرند. این در حالی است که زغال در کشور مغفول مانده و در ۴۰ سال اخیر سرمایه‌گذاری جدیدی به نسبت افزایش مصرف و… نداشته‌ایم.
بی‌توجهی به تولید زغال
با اینکه یکی از کشورهای دارنده زغال‌سنگ هستیم، اما به سمت واردات زغال‌سنگ رفتیم و به جای گسترش صادرات، به دنبال گسترش واردات زغال‌سنگ بوده‌ایم که این نقطه ضعف بزرگی است.
صمدی به آمارها اشاره کرد و گفت: بر اساس آمارها در اوایل انقلاب تولید زغال یک میلیون تن بوده اما الان به یک میلیون و هشتصد تن رسیده است. درحالی که تولید سنگ‌آهن از یک میلیون و دویست تن به بیش از ۵۰ میلیون تن رسیده است. بنابراین متوجه می‌شویم که تاکنون قصدی برای افزایش تولید زغال وجود نداشته است، در حالی که این روند باید مورد توجه قرار گیرد؛ چراکه سرمایه‌گذاری در این عرصه علاوه بر حل مشکل کمبود گاز می‌تواند اشتغال را هم افزایش دهد.
راه سرمایه‌گذاری؛ ایجاد جذابیت
ایران دارای یک درصد ذخایر زغال‌سنگ جهان است، اما به دلیل پایین بودن قیمت آن در تبادلات داخلی و محدودیت برای صادرات، فعالان معدنی برای فعالیت در این زمینه، علاقه چندانی ندارند. دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران در ادامه با بیان اینکه دولت سرمایه‌گذار دیگر در دنیا معنی ندارد، تصریح کرد: بخش خصوصی باید در این حوزه ورود کند، چراکه به اندازه کافی سرمایه دارد و مشتاق هم است. اما راه آن این است که برای بخش خصوصی جذابیت ایجاد شود.
او در پاسخ به این سوال که دولت چگونه می‌تواند برای بخش خصوصی ایجاد جذابیت کند، گفت: برای جذابیت باید قیمت‌ها را واقعی کرد. مطرح نمی‌کنیم که به سرمایه‌گذار سوبسید دهید و یا واردات را ممنوع کنید بلکه تاکید می‌کنیم دولت اجازه دهد بخش خصوصی در این عرصه وارد شود.
صمدی ادامه داد: با توجه به اینکه قیمت دیگر منابع انرژی رو به افزایش است، اگر قیمت زغال به قیمت فوب خلیج‌فارس برسد، بدون شک شرایط بهبود خواهد یافت و جذابیت‌ها برای بخش خصوصی ایجاد خواهد شد. ورود ایران به بازارهای جهانی زغال‌سنگ با توجه به افزایش پایدار قیمت جهانی این محصول می‌تواند بستری مناسب برای افزایش تولید توسعه و اشتغالزایی فعالان معادن زغال‌سنگ باشد. ضمن اینکه اگر تنوع مصرف انرژی بدهیم و از تک‌محصولی شدن دوری کنیم، زمستان دیگر مشکل کمبود گاز نخواهیم داشت.
گفتنی است ایران جزو ۱۲ کشور برتر تولیدکننده زغال‌سنگ است اما این عرصه دچار خودتحریمی شده که نیازمند تغییر سیاست‌هاست.
واردات زغال‌سنگ از روسیه ممنوع شد
در حالی شرایط زغال ایران مناسب نیست که دنیا به زغال‌سنگ نیاز مبرم دارد. در پنجمین مرحله از بسته‌های تحریمی اتحادیه اروپا علیه روسیه مقرر شد واردات زغال‌سنگ از روسیه ممنوع اعلام شود و کلیه کشورهای عضو ملزم به رعایت قوانین موجود شوند.
کمیسیون اروپا در هشتم آوریل اعلام کرد که شورای اروپا با تصویب بسته پنجم تحریم‌ها علیه روسیه از جمله ممنوعیت واردات زغال‌سنگ موافقت کرده است. ممنوعیت زغال‌سنگ یکی از شش عنصر بسته تحریمی است و برای همه انواع زغال‌سنگ روسیه، یعنی زغال‌سنگ متالورژی و حرارتی اعمال خواهد شد.
اتحادیه اروپا گفت: این ممنوعیت بر یک‌چهارم کل صادرات زغال‌سنگ روسیه تاثیر می‌گذارد و حدود هشت میلیارد یورو (۷/۸ میلیارد دلار) در سال از درآمد روسیه کاهش می‌یابد.
لازم به ذکر است اتحادیه اروپا سالانه حدود ۵۰ میلیون تن زغال‌سنگ روسیه، عمدتا زغال‌سنگ حرارتی با کیفیت خوب برای تولید برق و همچنین مقداری زغال‌سنگ کک و آنتراسیت وارد می‌کند. از آنجایی که زغال‌سنگ روسیه کیفیت خوبی دارد (خاکستر و گوگرد کم)، بنابراین برخی مصالحه‌ها باید توسط خریداران زغال‌سنگ انجام شود.
جریان جهانی زغال‌سنگ با فواصل حمل‌و‌نقل طولانی‌تر، تغییر خواهد کرد. در نتیجه هند و دیگران برای پرداخت قیمت‌های بالاتر با مشکل مواجه خواهند شد. در حال حاضر کارخانه‌های ساحلی در هند و صافی در مراکش قادر به تامین زغال‌سنگ نیستند و این نتیجه خوبی نیست.
علاوه بر اتحادیه اروپا، گروه هفت کشور یا G7 اعلام کرده‌اند که همه آنها برای لغو تدریجی و ممنوعیت واردات زغال‌سنگ روسیه با هم خواهند بود. بریتانیا هم قصد دارد تا پایان سال ۲۰۲۲ به تمام وابستگی به زغال‌سنگ و نفت روسیه و واردات گاز پایان دهد.
ژاپن نیز واردات زغال‌سنگ را به صورت مرحله‌ای کاهش خواهد داد و به دنبال یافتن سریع‌ترین راه‌حل جایگزین است.
کولمار شرکت روسی با مستقر کردن تجهیزات خود در یاکوتیا در شرق روسیه، به منطقه آسیا و اقیانوسیه خدمات می‌دهد. علاوه بر قراردادهای بلندمدت با چین، این شرکت یک‌سری آزمایشی را به مالزی تحویل داده و در حال بررسی تجارت با اندونزی و کره‌جنوبی است. در سال‌جاری Kolmar 8/7 میلیون تن تولید کنسانتره زغال‌سنگ کک را هدف قرار داده است و تولید آن طبق برنامه پیش می‌رود. با این حال، به دلیل تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه، این شرکت با مشکلاتی در زمینه تامین تجهیزات معدنی مواجه است.
قراردادهای بلندمدت با کارخانه‌های فولادی در چین باعث تضعیف تاثیر تحریم‌های جدید اتحادیه اروپا بر این شرکت می‌شود. به همین علت باید تامین‌کنندگان را تغییر دهند.
آمریکا جایگزین زغال‌سنگ روسیه نیست
معدنچیان زغال‌سنگ ایالات متحده از جمله شرکت انرژی پی بادی در حال تلاش برای پر کردن جای خالی زغال‌سنگ در اروپا هستند. اما پر کردن شکاف عرضه بالقوه برای آنها اگر غیرممکن نباشد، دشوار خواهد بود.
در ایالات متحده، تعداد معادن زغال‌سنگ تولیدی از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۰ بیش از ۶۰ درصد کاهش یافته است. معدنکاران باقی‌مانده این کشور در حال حاضر بیشتر تولید خود را تحت قراردادهای بلندمدت فروخته‌اند و تناژ کمی برای تحویل دارند.
ارنی تراشر مدیر اجرایی Xcoal Energy & Resources LLC، بزرگ‌ترین صادرکننده ایالات متحده گفت: این مسائل به دلیل بازارهای کار فشرده تشدید شده است، در حالی که گلوگاه‌های زنجیره تامین، تحویل تن اضافی به پایانه‌های صادراتی را دشوار می‌کند. وی گفت: من هیچ توانی برای این صنعت برای توسعه تولید نمی‌بینم و عملا نگاه کردن به بازار اروپا برای شرکت‌های زغال‌سنگی آمریکا مانند نگاه کردن به یک شیرینی خوشمزه است که توان دسترسی به آن وجود ندارد.
روسیه حدود ۱۸ درصد از صادرات جهانی زغال‌سنگ را در سال ۲۰۲۰ تامین کرد که اروپا بزرگ‌ترین خریدار آن بود. قیمت‌ها در ایالات متحده افزایش یافته و هفته گذشته برای اولین بار در ۱۳ سال گذشته از ۱۰۰ دلار در هر تن گذشت. پی‌بادی بزرگ‌ترین تولیدکننده زغال‌سنگ ایالات متحده سه‌شنبه گذشته ۱۴ درصد جهش کرد که بیشترین رشد روزانه در دو هفته گذشته بود.
فرجام قیمت زغال‌سنگ در بلندمدت
تحلیلگران اظهار کرده‌اند: شرکت‌های استخراج زغال‌سنگ در اندونزی احتمالا در سال ۲۰۲۲ در بحبوحه افزایش قیمت زغال‌سنگ و اختلال در عرضه ناشی از درگیری‌های مداوم در اوکراین، رشد درآمد بالایی خواهند داشت.
ویلیام سیمادیپوترا در گزارش دی‌بی‌اس بانک، شرکت خدمات مالی و بانکداری سنگاپوری، میانگین برآوردهای خود را برای شاخص قیمت زغال‌سنگ نیوکاسل به ۱۵۰ دلار در هر تن در سال ۲۰۲۲ و ۱۲۵ دلار در هر تن در سال ۲۰۲۳ افزایش داد تا منعکس‌کننده قیمت قوی زغال‌سنگ در سه ماهه اول ناشی از ممنوعیت صادرات اندونزی، درگیری اوکراین و همچنین افزایش قیمت ناشی از بحران برق چین در سال ۲۰۲۱ باشد.
این تحلیلگر افزود: قیمت‌های بالاتر زغال‌سنگ احتمالا با ازسرگیری واردات زغال‌سنگ در سال ۲۰۲۲ توسط چین حمایت می‌شود، زیرا تولید داخلی نمی‌تواند شکاف عرضه را با واردات زغال‌سنگ بپوشاند.
همچنین بعید است که چین به سرعت تولید خود را افزایش دهد، زیرا واردات زغال‌سنگ احتمالا به ویژه با خطر جنگ و قیمت‌های طولانی‌مدت گاز، بهترین جایگزین برای تامین انرژی است. با این حال، محدودیت‌های اخیر ممکن است واردات را در کوتاه‌مدت کاهش دهد، زیرا فعالیت‌های اقتصادی به طور موقت متوقف شده است.
سیمادیپوترا همچنین انتظار دارد که قیمت زغال‌سنگ همچنان بالا بماند، زیرا افزایش حجم تولید بیشتر در سال ۲۰۲۲ احتمالا محدود خواهد بود.
تولید زغال‌سنگ اندونزی احتمالا با بهبود آب‌وهوا از سه ماهه دوم افزایش خواهد یافت و در نتیجه کمبود زغال‌سنگ فعلی برطرف خواهد شد. با این حال، تحلیلگران انتظار دارند که تنها شرکت‌های موجود استخراج زغال‌سنگ می‌توانند به دلیل موقعیت سرمایه قوی خود، تولید را به طور انعطاف‌پذیر افزایش دهند.
سیمادیپوترا در بلندمدت انتظار دارد که قیمت زغال‌سنگ به دلیل انتقال انرژی جهانی به انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک به ۷۰ دلار آمریکا در هر تن کاهش یابد، اگرچه تقاضای زغال‌سنگ آسیا ممکن است به خنثی کردن روند نزولی تقاضا از بازارهای توسعه‌یافته ادامه دهد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدنلینک کوتاه :
