تصویر تجارت کشاورزی و غذایی در بهار ۱۴۰۱
به گزارش جهان صنعت نیوز: بر اساس این گزارش، تجارت محصولات کشاورزی و غذایی طی فصل نخست سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۶/۴ میلیارد دلار بوده که از این مقدار، حدود ۱/۱ میلیارد دلار را صادرات و تقریبا ۵/۳ میلیارد دلار را واردات تشکیل داده است. در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۰، ارزش صادرات این محصولات، ۱۳ درصد کاهش و ارزش واردات آنها ۳ درصد افزایش یافته است. سهم صادرات و واردات این محصولات از کل صادرات و واردات کالایی طی مدت مذکور به ترتیب ۳/۸ درصد و ۲۹ درصد بوده است. مهم‌ترین کالای صادراتی و وارداتی نیز در سه ماهه نخست ۱۴۰۱، به ترتیب «هندوانه تازه» و «ذرت دامی» بوده است که تقریبا ۱۲ درصد از ارزش صادرات و حدود ۱۸ درصد از ارزش واردات محصولات کشاورزی و غذایی را به خود اختصاص داده‌اند.
نمای کلی تجارت
طی بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰، ارزش صادرات کالاهای کشاورزی ایران، به طور متوسط سالانه منفی ۲/۳ درصد و ارزش واردات این گروه کالاها نیز به طور متوسط سالانه ۱۶ درصد بوده است. در سال ۱۴۰۰، ارزش صادرات این گروه از کالاها، با کاهش ۷/۱۴ درصدی و ارزش واردات آنها با افزایش ۶/۵۷ درصدی نسبت به سال ۹۹ همراه بوده است. ارقام مذکور در سال ۱۴۰۰ به ترتیب به ۵/۳ میلیارد دلار و ۳/۱۶ میلیارد دلار رسیده است. از لحاظ وزنی نیز طی بازه مذکور، روند صعودی افزایش صادرات اقلام کشاورزی که از ابتدای سال ۱۳۹۶ آغاز شده بود، در سال ۱۴۰۰ متوقف شد و به ۵/۸ هزار تن رسید که در مقایسه با سال ۱۳۹۹ کاهش ۷/۳ درصدی را تجربه کرده است. برخلاف صادرات، مقدار واردات اقلام کشاورزی در سال ۱۴۰۰، ۲۹ درصد نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش یافته و به ۴/۳۰ هزار تن رسیده است. طی فصل نخست ۱۴۰۱ نیز حدود ۲/۲ هزار تن کالاهای کشاورزی به ارزش ۱/۱ میلیارد دلار صادر و در مقابل ۵/۵ هزار تن از این اقلام به ارزش ۵/۳ میلیارد دلار وارد شده است.
تجارت محصولات کشاورزی و غذایی طی سه ماهه نخست ۱۴۰۱ حدود ۷/۷ میلیون تن و به ارزش ۶/۴ میلیارد دلار بوده که از این میزان ۲/۲ میلیون تن به ارزش ۱/۱ میلیارد دلار مربوط به صادرات و حدود ۵/۵ میلیون تن به ارزش ۵/۳ میلیارد دلار آن مربوط به واردات ایران است. تراز تجاری این محصولات نیز طی بازه مورد بررسی، منفی ۵/۲ میلیارد دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال ۱۴۰۰ حدود ۲۳۹ میلیون دلار تضعیف شده است. صادرات محصولات کشاورزی و غذایی در فصل نخست ۱۴۰۱ از لحاظ ارزشی با کاهش حدود ۱۱ درصدی و از لحاظ وزنی با کاهش حدود ۹ درصدی نسبت به سه ماهه نخست ۱۴۰۰ همراه بوده است. طی مدت زمان مذکور همچنین ارزش و مقدار واردات در مقایسه با مدت زمان مشابه سال قبل به ترتیب افزایش حدود ۳ درصدی و کاهش ۱۳ درصدی را تجربه کرده است. میانگین قیمت صادرات و واردات محصولات کشاورزی و غذایی در بهار ۱۴۰۱ به ترتیب ۴۹۷ دلار به ازای هر تن و ۶۳۸ دلار به ازای هر تن بوده است. در واقع، قیمت کالاهایی که به کشور وارد شده، به طور میانگین، حدود ۲۸ درصد بیشتر از کالاهایی بوده که از کشور صادر شده است. مقایسه میانگین قیمت کالاهای صادراتی و وارداتی محصولات کشاورزی و غذایی طی سه ماهه نخست ۱۴۰۱ با آمارهای متناظر در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۰، نشان می‌دهد متوسط قیمت صادراتی و وارداتی به ترتیب کاهش حدود ۱۱ دلار به ازای هر تن و افزایش ۹۹ دلار به ازای هر تن را تجربه کرده است.
ترکیب صادرات بر اساس نوع کالا
میوه‌های خوراکی، پوست مرکبات یا پوست خربزه و همانند، بیشترین سهم از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و غذایی را طی سه ماهه نخست ۱۴۰۱ به خود اختصاص داده است. سهم این فصل از کل ارزش صادرات محصولات کشاورزی و غذایی در سال مذکور حدود ۳۵ درصد و ارزش آن نیز حدود ۳۷۷ میلیون دلار بوده است. در میان اقلام مشمول این گروه، «هندوانه تازه»، بیشترین سهم را داشته است. سبزیجات، نباتات، ریشه و غده‌های زیرخاکی خوراکی و همچنین شیر و محصولات لبنی، تخم پرندگان و … نیز هرکدام با سهم ۲۱ درصد و ۱۴ درصد، بیشترین ارزش صادرات این محصولات را طی بهار ۱۴۰۱ پس از گروه میوه‌های خوراکی به خود اختصاص داده‌اند. همان‌طور که ملاحظه می‌شود طی سه ماهه نخست ۱۴۰۱، ترکیب ۱۰ فصل ابتدایی که بیشترین سهم از ارزش صادرات محصولات کشاورزی و غذایی را دارند، نسبت به سه ماهه نخست ۱۴۰۰ تغییر قابل‌توجهی نداشته، اگرچه طی این مدت، سهم میوه‌های خوراکی از مجموع ارزش صادرات محصولات کشاورزی و غذایی، حدود ۱۴واحد درصد کاهش یافته و در عین حال سهم محصولات دیگری از جمله شیر و محصولات لبنی، تخم پرندگان و … با افزایش همراه بوده است.
ترکیب صادرات بر اساس مقاصد
در میان مقاصد عمده صادراتی محصولات کشاورزی و غذایی طی فصل نخست ۱۴۰۱، عراق با سهم ارزشی حدود ۳۸ درصدی، بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است و پس از آن کشورهای امارات متحده عربی و افغانستان به ترتیب با سهم‌های حدود ۱۲ درصدی و ۸ درصدی قرار گرفته‌اند. در مقایسه با بهار ۱۴۰۰، سهم برخی کشورها با افزایش و برخی با کاهش همراه بوده است. عراق بیشترین افزایش سهم (۴/۵ واحد درصد) را به خود اختصاص داده است، افغانستان نیز با کاهش ۸/۲ واحد درصدی بیشترین کاهش در سهم از ارزش صادرات محصولات کشاورزی و غذایی را داشته است.
پنج کشور عراق، امارات متحده عربی، افغانستان، پاکستان و روسیه، مقاصد عمده صادرات کالاهای کشاورزی طی فصل نخست ۱۴۰۱، به لحاظ ارزش صادرات بوده‌اند که نزدیک به ۷۲ درصد از ارزش کل صادرات این اقلام، در مدت مذکور را به خود اختصاص داده‌اند. ارزش صادرات محصولات کشاورزی و غذایی به عراق حدود ۱ میلیون تن و به ارزش ۴۱۲ میلیون دلار بوده که از لحاظ ارزشی با افزایش ۵/۳ درصدی همراه شده است. در میان ۵ مقصد عمده صادرات محصولات کشاورزی و غذایی، ارزش صادرات به کشورهای پاکستان، امارات متحده عربی و عراق به ترتیب با افزایش ۱۹ درصدی، ۲/۷ درصدی و ۵/۳ درصدی همراه بوده، در مقابل صادرات به کشورهای افغانستان و روسیه به ترتیب حدود ۳۳ درصد و ۲۳ درصد کاهش یافته است.
کالاهای عمده صادراتی
مطابق آمارهای گمرک، در میان ۴۳۲ کد تعرفه هشت رقمی صادرات محصولات کشاورزی و غذایی طی فصل نخست ۱۴۰۱، ارزش صادرات «هندوانه تازه» حدود ۱۳۳ میلیون دلار بوده که با سهم ۳/۱۲ درصدی بیشترین سهم از کل ارزش صادرات اقلام کشاورزی و غذایی کشور را طی فصل نخست ۱۴۰۱ به خود اختصاص داده است. متوسط قیمت «هندوانه تازه» نیز در مدت مذکور، حدود ۲۲۲ دلار به ازای هر تن است. پس از این محصول، صادرات «گوجه فرنگی زراعی» و «شیرخشک صنعتی» به ترتیب با سهم حدود ۷ درصدی و ۵ درصدی و به ارزش ۴/۷۵ میلیون دلار و ۶/۵۴ میلیون دلار قرار داشته‌اند. متوسط قیمت صادراتی این دو محصول در سه ماهه نخست ۱۴۰۱ نیز به ترتیب ۴۴۸ دلار به ازای هر تن و ۲۵۵۴ دلار به ازای هر تن است.
در میان کلیه محصولات کشاورزی و غذایی صادر شده طی فصل نخست ۱۴۰۱، «تمشک، توتک سیاه، توتک‌تمشکی، بی‌دانه و انگور فرنگی سیاه سفید» بیشترین رشد ارزشی را نسبت به بهار ۱۴۰۰ تجربه کرده است. ارزش صادرات این محصول در سه ماهه نخست ۱۴۰۱ حدود ۲/۴۴ هزار دلار بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش نسبتا قابل‌توجهی داشته است. میانگین قیمت این کالا نیز طی مدت مذکور ۲۱۴۰ دلار به ازای هر تن بوده که در مقایسه با فصل نخست ۱۴۰۰ حدود ۶۸ درصد کاهش یافته است. پس از این محصول، «پوست و اجزای پرندگان» و «کتیرا»، در رده‌های بعدی قرار دارند که به ترتیب در مقایسه با سه ماهه نخست ۱۴۰۰، به لحاظ ارزش صادرات، افزایش حدود ۱۲۰۰ برابری و ۵۱۹ برابری را تجربه کرده‌اند. ارزش صادرات دو محصول ذکرشده در سه ماهه نخست ۱۴۰۱ به ترتیب ۴/۳۶ میلیون دلار و ۸/۷۶ میلیون دلار بوده است. شایان ذکر است در میان محصولات کشاورزی و غذایی صادر شده طی بهار ۱۴۰۱، علاوه بر محصولات مندرج در جدول ۸/۷۶ قلم کالا با کد تعرفه هشت رقمی وجود داشته است که طی مدت مشابه سال ۱۴۰۰، صادراتی نداشته‌اند.
۱۰ کالای کشاورزی و غذایی را که بیشترین کاهش را از لحاظ ارزشی طی سه ماهه نخست ۱۴۰۱ نسبت به سه ماهه نخست ۱۴۰۰ تجربه کرده‌اند، نشان می‌دهد (بدون احتساب کالاهایی که در بهار ۱۴۰۱، صادراتی نداشته‌اند، اما در بهار ۱۴۰۰، صادر شده‌اند) که در میان اقلام کشاورزی و غذایی صادرشده، ارزش صادرات «آب‌آناناس تلغیظ شده»، «سایر انگورهای خشک کرده» و «سایر شاخ و برگ، برگ، شاخه‌های کوچک و سایر اجزای نبات بدون گل و …» با کاهش حدود صد درصدی در بهار ۱۴۰۱ بیشترین کاهش را در مقایسه با بهار ۱۴۰۰، تجربه کرده است. همان‌طور که ملاحظه می‌شود سهم سه کالای مذکور از کل ارزش صادرات کالاهای کشاورزی و غذایی بسیار ناچیز بوده است. شایان ذکر است از ابتدای سال‌جاری، صادرات دو کالای «دانه سویا تراریخته» و «سایر دانه‌ها و میوه‌های روغنی» ممنوع بوده، این درحالی است که عوارض صادرات سایر کالاها در سال‌جاری صفر است.
عوامل مسلط در کاهش ارزش صادرات
ارزش صادرات محصولات کشاورزی و غذایی در سه ماهه نخست ۱۴۰۱ با کاهش حدود ۱۱ درصدی نسبت به سه ماهه نخست ۱۴۰۰ همراه بوده است. در میان ۴۳۲ قلم کالای صادراتی گروه کشاورزی و غذایی، مجموعا ۱۷۲ کالا، مشارکت حدود منفی ۲/۲۷ واحد درصدی و ۲۶۰ کالا مشارکت مثبت ۳/۱۶ واحد درصدی در تغییر ارزش صادرات این گروه طی مدت مذکور داشته‌اند. عامل مسلط در کاهش ارزش صادرات گروه کشاورزی و غذایی طی سه ماهه نخست ۱۴۰۱، کاهش ۷۳ درصدی ارزش صادرات «پسته‌ها با پوست تازه یا خشک» با مشارکت منفی ۹ واحد درصدی در رشد منفی ۱۱ درصدی ارزش صادرات این گروه از محصولات بوده است. پس از این کالا، «سیب تازه» و «مغز پسته تازه» به ترتیب با سهم منفی ۵/۲ واحد درصد و منفی ۲ واحد درصد، بیشترین سهم در کاهش ارزش صادرات اقلام کشاورزی و غذایی را داشته‌اند. شایان ذکر است علاوه بر کالاهای نامبرده، افزایش ارزش صادرات شیرخشک صنعتی با سهم در رشد ۸/۲ واحد درصدی بیشترین مشارکت مثبت را در تغییر ارزش صادرات طی مدت مذکور داشته است.
ترکیب واردات بر اساس نوع کالا
در میان محصولات کشاورزی و غذایی طی سه ماهه نخست ۱۴۰۱، غلات، بیشترین سهم از کل ارزش واردات محصولات این گروه را به خود اختصاص داده است. سهم این فصل از کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و غذایی در سال مذکور حدود ۵۱ درصد و ارزش آن نیز حدود ۸/۱ میلیارد دلار بوده است. در میان اقلام مشمول این گروه، «ذرت دامی» بیشترین سهم را داراست. «چربی‌ها و روغن‌های حیوانی یا نباتی، فرآورده‌های حاصل از تفکیک آنها، چربی‌های خوراکی آماده، موم‌های حیوانی یا نباتی» و «دانه و میوه‌های روغن‌دار، دانه و بذر میوه‌های گوناگون نباتات صنعتی و دارویی، کاه و نواله» نیز هرکدام با سهم ۷/۱۴ درصد و ۵/۱۳ درصد بیشترین ارزش واردات را طی بهار ۱۴۰۱ پس از فصل ۱۰ به خود اختصاص داده‌اند. ترکیب ده فصل ابتدایی که بیشترین سهم در ارزش واردات را طی سه ماهه نخست ۱۴۰۱ تشکیل داده‌اند، در مقایسه با ۳ ماهه نخست ۱۴۰۰ بدون تغییر بوده است. شایان ذکر است در فصل نخست ۱۴۰۱ سهم میوه‌های خوراکی، پوست مرکبات یا پوست خربزه و همانند، بیش از سایر فصول افزایش (۷/۱۲ واحد درصد) و سهم «چربی‌ها و روغن‌های حیوانی یا نباتی، فرآورده‌های حاصل از تفکیک آنها، چربی‌های خوراکی آماده، موم‌های حیوانی یا نباتی» با کاهش ۸ واحد درصدی بیش از سایر فصول طی این مدت کاهش یافته است.
ترکیب واردات بر اساس مبادی
در میان مبادی عمده وارداتی محصولات کشاورزی و غذایی طی فصل نخست ۱۴۰۱، امارات متحده عربی با سهم ارزشی حدود ۲۹ درصدی بیشترین سهم را دارد و پس از آن کشورهای ترکیه و هند به ترتیب با سهم‌های حدود ۱۲ درصدی و ۸ درصد قرار گرفته‌اند. در مقایسه با سه ماهه نخست ۱۴۰۰، سهم عراق بیش از سایر مبادی عمده، افزایش یافته است (۴/۵ واحد درصد). افغانستان نیز با کاهش ۸/۲ واحد درصدی بیشترین کاهش در سهم از ارزش صادرات محصولات کشاورزی و غذایی را طی این مدت داشته است.
عمده‌ترین مبادی وارداتی محصولات کشاورزی و غذایی به لحاظ ارزشی در فصل نخست ۱۴۰۱ کشورهای امارات متحده عربی، ترکیه، هند، انگلستان و روسیه بوده‌اند. واردات از امارات متحده عربی به ارزش حدود یک میلیارد دلار با سهم ۲۹ درصدی، در جایگاه نخست در میان مبادی واردات این نوع محصولات قرار دارد. از لحاظ وزنی نیز واردات این اقلام از امارات متحده عربی حدود ۲ میلیون تن بوده است. پس از این کشور، ترکیه (۴۱۶ میلیون دلار) و هند (۳۰۰ میلیون دلار) به ترتیب در رده‌های دوم و سوم قرار گرفته‌اند. در میان پنج مبدا عمده وارداتی محصولات کشاورزی و غذایی، واردات از کشورهای هند (۴۸ درصد)، امارات متحده عربی (۷ درصد) و ترکیه (۴ درصد) افزایش یافته، در مقابل واردات از کشورهای روسیه و انگلستان به ترتیب حدود ۱۴ درصد و ۴ درصد کاهش یافته است.
در فصل نخست ۱۴۰۱، از میان ۲۱۶ کالای کشاورزی و غذایی واردشده ۱۰ کالا ارزشی بالغ بر ۳ میلیارد دلار داشته که حدود ۸۵ درصد از کل ارزش واردات این محصولات در مدت مذکور را تشکیل می‌دهد. در میان اقلام وارداتی ذکر شده، ارزش واردات «ذرت دامی» حدود ۶۳۷ میلیون دلار بوده که با سهم حدود ۱۸ درصدی، بیشترین سهم از ارزش کل واردات محصولات کشاورزی و غذایی را در فصل نخست ۱۴۰۱ به خود اختصاص داده است. متوسط قیمت واردات این محصول نیز در ۳ ماهه نخست ۱۴۰۱ حدود ۳۸۱ دلار به ازای هر تن بوده است. پس از این محصول، واردات «گندم معمولی» و «برنج کامل سفید شده صیقلی یا براق‌شده» با سهم ۶/۱۷ درصد (حدود ۶۲۱ میلیون دلار) و ۱۳ درصد (۴۵۹ میلیون دلار) قرار دارند. متوسط قیمت واردات این دو محصول در فصل نخست ۱۴۰۱ به ترتیب ۴۰۶ دلار به ازای هر تن و ۸۸۸ دلار به ازای هر تن است.
کالاهایی با بیشترین و کمترین رشد در حوزه واردات
در میان کلیه محصولات کشاورزی و غذایی واردشده طی فصل نخست ۱۴۰۱، «گیاه غازیانی به استثنای بذر آن» بیشترین افزایش را از لحاظ ارزشی در مقایسه با سایر اقلام این گروه نسبت به سه ماهه نخست ۱۴۰۰ داراست. در سه ماهه نخست ۱۴۰۱، ارزش واردات این محصول ۱۲۳ هزار دلار و میانگین قیمت این محصول نیز ۲۱۲۶ دلار به ازای هر تن بوده است. ارزش واردات این محصول طی فصل نخست ۱۴۰۱ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل بیش از ۳۸ برابر شده است. پس از این محصول، «سایر تغلیظ‌شده‌های پروتئینی» و «تخم کدو»، در مقایسه با سه ماهه نخست ۱۴۰۰ رشد حدود ۳۵ برابری و ۱۷ برابری را تجربه کرده‌اند. ارزش صادرات دو محصول ذکر شده در سه ماهه نخست ۱۴۰۱ به ترتیب ۲۸۲ هزار دلار و ۸/۳ میلیون دلار بوده است.
۱۰ کالای کشاورزی و غذایی وارداتی را که بیشترین کاهش از لحاظ ارزشی طی سه ماهه نخست ۱۴۰۱ را نسبت به سه ماهه ۱۴۰۰ تجربه کرده‌اند، نشان می‌دهد (بدون احتساب کالاهایی که در فصل نخست ۱۴۰۱ وارداتی نداشته‌اند، اما در فصل نخست ۱۴۰۰ وارد شده است) که در میان اقلام کشاورزی و غذایی وارد شده، ارزش واردات «برنج نیمه سفید شده»، «چای سیاه» و «روغن خام سویا» به ترتیب با کاهش حدود ۹۹ درصدی، ۹۱ درصدی و ۹۰ درصدی در بهار ۱۴۰۱ بیشترین کاهش را در مقایسه با بهار ۱۴۰۰، تجربه کرده‌اند. همان‌طور که ملاحظه می‌شود سهم سه کالای مذکور از کل ارزش واردات کالاهای کشاورزی و غذایی کمتر از یک درصد بوده است. شایان ذکر است علاوه بر موارد ذکر شده، در فصل نخست ۱۴۰۱، واردات برخی از کالاها در مقایسه با مدت زمان مشابه سال ۱۴۰۰ به صفر رسیده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به «روغن خام ذرت»، «تخم‌مرغ نطفه‌دار جوجه یک‌روزه گوشتی» و «لوبیا سویا» اشاره کرد که ارزش واردات آنها در سه ماهه نخست ۱۴۰۰ به ترتیب ۲/۲ میلیون دلار، ۹/۱ میلیون دلار و ۴/۱ میلیون دلار بوده، اما در سه ماهه نخست ۱۴۰۱ این مقادیر به صفر رسیده است.
عوامل مسلط در افزایش ارزش واردات
همان‌طور که اشاره شد ارزش واردات محصولات کشاورزی و غذایی در سه ماهه نخست ۱۴۰۱ با افزایش ۳ درصدی نسبت به سه ماهه نخست ۱۴۰۰ همراه بوده است. در میان ۲۱۶ قلم کالای وارداتی گروه کشاورزی و غذایی، مجموعا ۱۲۵ کالا، مشارکت حدود مثبت ۲۹ واحد درصدی و ۹۱ کالا مشارکت منفی ۵/۲۵ واحد درصدی در تغییر ارزش واردات این گروه طی مدت مذکور داشته‌اند. عامل مسلط در افزایش واردات محصولات کشاورزی و غذایی، سهم حدود ۱۳ واحد درصدی «برنج کامل سفیدشده صیقلی یا براق شده» و ۱۱ واحد درصدی «گندم معمولی» بوده است. این کالاها، به ترتیب سهم حدود ۱۳ درصدی و ۱۸ درصدی از کل ارزش واردات این اقلام طی سه ماهه نخست ۱۴۰۱ را به خود اختصاص داده‌اند. پس از این اقلام، «چای سیاه در بسته‌بندی غیرخرده‌فروشی» و «گوشت مرغ و خروس» به ترتیب با سهم ۸۵/۰ واحد درصد و ۶/۰ واحد درصد، بیشترین سهم از افزایش واردات اقلام کشاورزی و غذایی را طی مدت مذکور داشته‌اند. شایان ذکر است علاوه بر کالاهای نامبرده، جو (به استثنای بذر) برنج نیمه سفید شده، روغن خام سویا و روغن دانه آفتابگردان با به ترتیب مشارکت منفی ۹/۴ واحد درصدی، منفی ۸/۴ واحد درصدی، منفی ۵/۳ واحد درصدی و منفی ۴/۳ واحد درصدی را در تغییر ارزش واردات طی مدت مذکور داشته‌اند.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :
