تجارت ایران در محاصره ۵ کشور
به گزارش جهان صنعت نیوز: غلامحسین شافعی چندی پیش اعلام کرد در حال حاضر کمتر از دو درصد صادرات کشورمان به محصولات های‌تک و برخوردار از فناوری بالا اختصاص دارد و اگر ظرفیت‌هایمان را در این بخش تقویت نکنیم، از دیگر کشورها عقب می‌مانیم و بازارهای صادراتی را از دست خواهیم داد. در واقع صادرات کالاهای با ارزش‌افزوده پایین و محدود به چند کشور خاص همچنان یکی از معضلات بزرگ و پررنگ در حوزه تجارت خارجی است که کشور با آن روبه‌رو است اما به نظر می‌رسد خوش‌بینی مسوولان و مشاهده نیمه پر لیوان مانع از آن شده است که پیشرفت قابل‌توجهی در حوزه تجارت خارجی به وجود بیاید. ضمن آنکه به نظر می‌رسد منشاء افزایش ارزش کالاهای صادراتی در مدت‌های یاد شده ناشی از گرانی کالاها بوده است.
ارزش کالاهای صادراتی یک‌سوم کالاهای وارداتی
در این میان آمارها نشان می‌دهد در سه ماهه اول امسال، نسبت به سه ماهه اول سال قبل کاهش صادرات حجمی اتفاق افتاده است که به باور برخی از کارشناسان، علت افزایش ارزش کالاهای صادراتی نیز افزایش ارزش صادرات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی بوده است.
در همین خصوص دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق با تحلیل آمار چهار ماهه تجارت خارجی کشور به «جهان‌صنعت» گفت: آمارهای اعلام شده از سوی گمرک نشان می‌دهد که تجارت غیرنفتی کشور در ۴ ماه نخست امسال به ۴۶ میلیون و ۸۱۵ هزار تن به ارزش ۳۴ میلیارد و ۴۸۰ میلیون دلار رسیده و نسبت واردات به صادرات دقیقا ۵۰ به ۵۰ بوده است. به این معنا که سهم واردات و صادرات در ارزش یکسان بوده و هر کدام ۱۷ میلیارد و ۲۴۰ میلیون دلار سهم داشته‌اند.
دکتر جهانبخش سنجابی‌شیرازی با بیان اینکه چند نکته جالب توجه در این آمار وجود دارد، افزود: آنچه دستگاه‌هایی همچون سازمان توسعه تجارت و گمرک تمایل دارند که روی آن مانور دهند، رشد ۲۲ درصدی ارزش صادرات نسبت به ۴ ماهه نخست سال گذشته و همچنین رشد ۱۷ درصدی ارزش واردات نسبت به مدت مشابه سال قبل است. اما آنچه به آن توجهی نمی‌شود این است که ما در مقابل ۲/۱۷ میلیارد دلار صادرات، حدود ۳۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالا صادر کردیم به طوری که میانگین قیمت کالاهای صادراتی ۴ ماهه زیر ۵۰۰ دلار است. در مقابل با ۱۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار وارداتی که انجام دادیم، ۲/۱۱ میلیون تن کالا وارد کشور کردیم که نشان می‌دهد ارزش هر تن کالای وارداتی تقریبا ۱۵۰۰ دلار بوده است.
دبیر سابق ستاد تحول نظام استانداردسازی کشور ادامه داد: به عبارتی می‌توان گفت که ارزش کالاهای صادراتی ما در این مدت یک‌سوم کالاهای وارداتی است که اظهارنظر اخیر رییس اتاق بازرگانی ایران مبنی بر اینکه ما بیشتر کالاهایی را صادر می‌کنیم که کمترین حجم ارزش‌افزوده را دارد را تایید می‌کند.
گرانی‌ها عامل افزایش ارزش صادرات
وی افزود: نکته دومی که باید به آن توجه شود این است که حجم کالاهای صادراتی در این مدت و همچنین ۳ ماهه نخست سال جاری کاهش پیدا کرده است. در آمار ۳ ماهه حدود ۵/۸ درصد و در آمار ۴ ماهه نیز همین ضرباهنگ وجود دارد با این تفاوت که حدود ۱ درصد جبران شده است.
سنجابی‌شیرازی با بیان اینکه در ۴ ماهه نخست امسال حدود ۷ درصد ارزش وزنی کالاهای ما کاهش پیدا کرده است، گفت: این موضوع به این معناست که افزایش ۲۲ درصدی ارزش صادرات که مورد توجه مسوولان قرار دارد، بیشتر ریشه در گرانی‌ها دارد. اگر نسبت وزنی کالاهای وارداتی را نسبت به مدت مشابه سال قبل به دست بیاوریم، تقریبا کالاها در سطح دنیا بیش از ۱۵ درصد گران‌تر شدند و این گرانی کالا ارزش کالاهای وارداتی و صادراتی را بالا می‌برد. همچنین بخشی از این رشد، رشد ارزشی است که همگام با رشد وزنی نیست و بیشتر افزایش قیمت کالاها را نشان می‌دهد.
دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق بیان کرد: در واقع این افزایش ۲۲ درصدی، افزایش ۲۲ درصدی کامودیتی‌ها نیست و بیشتر در آمار ۴ ماهه یک افت یک رقمی در میزان صادرات را هم تجربه کرده‌ایم.
۷۰ درصد صادرات و واردات محدود ۵ کشور
وی اظهار کرد: نکته دیگری که اهمیت دارد این است که بیش از ۷۰ درصد کالاهای صادراتی ایران به ۵ کشور شرکای تجاری یعنی چین، عراق، امارات متحده عربی، ترکیه و هند محدود بوده است.
سنجابی‌شیرازی ادامه داد: در ۴ ماهه نخست امسال حدود ۶/۵ میلیارد دلار یا ۶/۱۰ میلیون تن کالا به چین، حدود ۴/۲ میلیارد دلار معادل ۶/۹ میلیون تن کالا به عراق و حدود ۳/۲ میلیارد دلار معادل ۴ میلیون تن کالا به امارات متحده عربی صادر کرده‌ایم. همچنین ۶/۲ میلیارد دلار یا ۴/۳ میلیون تن کالا به ترکیه و ۵۶۷ میلیون دلار معادل ۳/۱ میلیون تن کالا به هند صادر شد که اگر یک برآورد کلی نسبت به اعداد صادراتی داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که حدود ۱۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار از ۱۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار صادرات کشور به ۵ کشوری که اشاره شد، اختصاص دارد.
وی همچنین با بیان اینکه ۱۱ میلیون و ۱۵۹ هزار تن کالا به ارزش ۱۷ میلیارد و ۲۴۰ میلیون دلار نیز در چهار ماه ابتدایی سال وارد و از گمرکات کشور ترخیص شدند که نسبت به مدت مشابه با رشد ۱۷ درصدی همراه بوده است، گفت: در ارتباط با واردات نیز ۵ کشور عمده صادرکننده کالا به ایران وجود دارند که در راس آنها امارات متحده عربی با فروش ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تن کالا به ارزش چهار میلیارد و ۸۷۵ میلیون دلار قرار داشته است.
دبیر سابق ستاد تحول نظام استانداردسازی کشور افزود: همچنین چین با یک میلیون و ۱۸۶ هزار تن به ارزش ۴ میلیارد و ۴۲۲ میلیون دلار، ترکیه با ۹۸۳ هزار تن به ارزش یک میلیارد و ۷۸۷ میلیون دلار، هند با ۵۲۸ هزار تن به ارزش ۸۵۹ میلیون دلار و روسیه با ۹۳۰ هزار تن کالا به ارزش ۵۹۹ میلیون دلار، ۵ کشور اول فروش کالا به ایران در این مدت ۴ ماهه بودند. این در حالی است که اگر این اعداد را با هم جمع کنیم، تقریبا ۱۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار از حجم ۱۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلاری واردات ما از این ۵ کشور انجام شده که در این بخش هم حدود ۷۰ درصد واردات ما محدود به ۵ کشور بوده است و ۳۰ درصد مابقی واردات به نقاط دیگر جهان اختصاص داشته است.
بازیگران تجارت خارجی تغییر نکردند
دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق با اشاره به اینکه یکی از جهت‌گیری‌های یک ساله دولت جدید این بود که بازارهای منطقه‌ای جایگزین سایر کشورهایی شود که به هر دلیل نمی‌توانیم با آنها تجارت کنیم، گفت: در این راستا توسعه تجارت با کشورهای همسایه و کشورهایی مثل چین در دستور کار قرار گرفت. در این بخش می‌توان گفت این جهت‌گیری که در دستور کار دولت بوده است، در آمار واردات و صادرات خودش را نشان می‌دهد. البته رشد چند صد درصدی صادرات را حتی در ارتباط با برخی کشورهای آفریقایی در شمال آفریقا و حوزه‌های دیگر همچون کاراییب می‌بینیم. هر چند به دلیل اینکه عدد پایه اینها بسیار ناچیز بوده، این رشد چند صد درصدی باعث نشده است این کشورها در صدر ۵ کشور اول تجارت ایران چه در حوزه صادرات و چه در حوزه واردات قرار بگیرند.
وی افزود: به طور کلی آمار محقق‌شده پیرامون جهت‌گیری دولت است. البته از نظر بازیگران تجارت خارجی خیلی تفاوت معناداری با سال ۱۴۰۰ و ۴ ماهه نخست امسال ندارد به غیر از کشور روسیه که میزان واردات ما از این کشور مقداری محسوس‌تر است. بنابراین می‌شود گفت که تجارت کشور ما از نظر حجم و از نظر تنوع مشتری محدود بوده است. در واقع ما از نظر دایره مشتریان چه فروشنده و چه خریدار، دچار محدودیت‌هایی شده‌ایم.
دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق بیان کرد: واقعیت این است که آمارهای افزایشی واردات و صادرات مادامی که تنها ناظر بر ارزش دلاری کالا باشد، چندان آمارهای درستی نیست که جهت درست را به ما نشان دهد و در این ارتباط باید ۳ عامل مخدوش‌کننده رفع شود. نخست افزایش قیمت‌های جهانی، دوم نرخ تورم و سوم نرخ تورم داخلی که باعث شده به نوعی قیمت تمام شده کالاها هم افزایش کند. به عبارتی باید اثرات مخدوش‌کنندگی این ۳ فاکتور را حذف و بعد تحلیل کرد که آیا ما با افزایش یا افت تجارت مواجه شدیم یا خیر.
نرخ کالاهای صادراتی ایران متناسب با تورم جهانی افزایش نیافته است
سنجابی‌شیرازی اظهار کرد: در حال حاضر با توجه به آمار ۴ ماهه می‌توان گفت که اگرچه از نظر ارزش دلاری یک رشد ۲۲ درصدی را تجربه کردیم ولی وقتی آن را به شاخص ارزش کالای صادر شده بر وزن کالای صادر شده تقسیم می‌کنیم، به این موضوع پی می‌بریم که متاسفانه میانگین کالای صادراتی ما متناسب با تورم جهانی افزایش پیدا نکرده است. نکته دوم این است که چون عدد وزن کالای صادراتی ما کاهش پیدا کرده است، این افزایش که در ارزش نشان داده می‌شود، افزایش واقعی حجم کالای صادراتی نیست و بیشتر ریشه در گرانی برخی کالاها و یا تغییر نوع کالا ارتباط دارد .
وی ادامه داد: به عنوان مثال ممکن است ما کالای با وزن بالاتر و ارزان‌تر را قبلا صادر می‌کردیم ولی در حال حاضر کالاهای کم‌حجم‌تر و گران‌تر را صادر می‌کنیم. همچنین با وجود افزایش قیمت جهانی، شاید نوع کالاهای صادراتی تغییر کرده باشد. به دلیل اینکه آمار تفکیکی ۴ ماهه تجارت خارجی هنوز منتشر نشده است، در حال حاضر نمی‌توان در این خصوص تحلیل دقیقی انجام داد که این افزایش ۲۲ درصدی ارزش کالای صادراتی همگام با کاهش حدود ۸ درصدی وزن چه علتی دارد و گران شدن کالاها علت آن بوده است یا تغییر بافت کالاهای صادراتی.
گفتنی است آمارهای اعلام شده از سوی گمرک نشان‌دهنده آن است که تجارت غیرنفتی کشور در ۴ ماه نخست امسال به ۴۶ میلیون و ۸۱۵ هزار تن به ارزش ۳۴ میلیارد و ۴۸۰ میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه رشد ۱۹ درصدی داشته است. از سوی دیگر ارزیابی‌ها نشان می‌دهد سهم واردات و صادرات در ارزش یکسان بوده و هر کدام ۱۷ میلیارد و ۲۴۰ میلیون دلار سهم داشته‌اند. آمار گمرک همچنین نشان‌دهنده آن است که سهم صادرات از تجارت در چهار ماه ایران ۳۵ میلیون و ۶۵۶ هزار تن کالا به ارزش ۱۷ میلیارد و ۲۴۰ میلیون دلار بوده که نسبت به چهار ماه نخست سال قبل با رشد ۲۲ درصدی در ارزش همراه بوده است. از سوی دیگر بر اساس گزارش گمرک ایران، ۱۱ میلیون و ۱۵۹ هزار تن کالا به ارزش ۱۷ میلیارد و ۲۴۰ میلیون دلار نیز در چهار ماه ابتدایی سال وارد و از گمرکات کشور ترخیص شدند که نسبت به مدت مشابه با رشد ۱۷ درصدی همراه بوده است.
تجارت خارجی در یک نگاه
صادرات کالا طی سه ماهه سال ۱۴۰۱به ۲۷۶۶۴ هزار تن و ۱۳۰۶۹ میلیون دلار رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵/۸ درصد از لحاظ وزن کاهش و ۳/۲۱ درصد از نظر ارزشی افزایش داشته است.
صادرات در خرداد ماه به ۱۰۶۵۰ هزار تن و ۴۵۵۳ میلیون دلار رسیده که نسبت به اردیبهشت سال جاری ۱۰ درصد از لحاظ وزن افزایش و ۵/۵ درصد از لحاظ ارزش کاهش داشته است.
پنج بازار نخست صادراتی کشور: چین با ارزش ۴۲۱۴ میلیون دلار و سهم ۲/۳۲ از کل صادرات، عـراق ۱۸۲۴ میلیون دلار و سهم ۱۴ درصد، ترکیه ۱۷۳۶ میلیون دلار و سهم ۳/۱۳ درصد، امارات متحده عربی ۱۶۴۵ میلیون دلار و سهم ۶/۱۲ درصد و هند ۴۲۴ میلیون دلار و سهم ۲/۳ درصد. سهم این بازارها از کل صادرات: ۳/۷۵ درصد.
متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی: ۵۰۰ دلار که نسبت به سال قبل ۳۵ درصد افزایش داشته است.
واردات کشور طی سه ماهه سال ۱۴۰۱ به ۷۸۵۵ هزار تن و به ارزش ۱۲۱۷۶ میلیون دلار رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹/۴ درصد از نظر وزن کاهش و ۱۵ درصد از نظر ارزش افزایش داشته است.
واردات در خرداد ماه به ۲۶۷۳ هزار تن و ۴۰۶۱ میلیون دلار رسیده است که نسبت به اردیبهشت سال جاری ۹ درصد از لحاظ وزن و ۲۳ درصد از لحاظ ارزش کاهش داشته است.
پنج مبدا بزرگ وارداتی کشور: امارات متحده عربی با ارزش ۳۴۲۶ میلیون دلار و سهم ۲۸/۲ درصد از کل واردات، چین ۳۱۳۰ میلیون دلار و سهم ۲۵/۷ درصد، ترکیه ۱۲۷۰ میلیون دلار و سهم ۱۰/۴ درصد، هنـد ۵۱۲ میلیون دلار و سهم ۴/۲ درصد و آلمان ۴۵۴ میلیون دلار و سهم ۳/۷ درصد.
سهم ۵ کشور مذکور از کل واردات: ۷۲/۳ درصد
متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی: ۱۵۶۶ دلار. تغییرات نسبت به سال قبل ۲۸/۷ درصد افزایش داشته است.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :
