مذاکرات پس پرده ایران-عربستان حقیقت یا ادعا؟
به گزارش جهان صنعت نیوز: این روزنامه آمریکایی مدعی شده که عراق پل ارتباطی این نشست بوده و خالد بن علی الحمیدان رییس اطلاعات عربستان سرپرستی هیات سعودی را برعهده داشته است. البته چند ساعت بعد از بیان این ادعا، خبرگزاری فارس بدون نام بردن از شخصی خاص، به نقل از یک منبع آگاه این ادعا را رد کرد. اما یک مقام ارشد سیاسی سعودی ضمن تایید این خبر، نشست فوق را مربوط به حملات حوثی‌های یمن دانست و خبر داد که دور بعدی مذاکرات، هفته آینده برگزار می‌شود.
طبق ادعای روزنامه فایننشال‌تایمز، مذاکره صورت گرفته طرفین ایرانی و عربستانی با میانجیگری نخست‌وزیر عراق، مصطفی الکاظمی تسهیل شده است، چراکه ماه گذشته با شاهزاده محمد بن سلمان در ریاض در این‌باره دیداری داشته است. البته دولت‌های ایران و عربستان و همچنین عراق تاکنون ادعای فوق را تایید نکرده‌اند، اما به جز این مقام ارشد عربستانی، رسانه‌های غربی از تایید موضوع فوق توسط یک مقام عراقی و یک دیپلمات خارجی نیز خبر داده‌اند. به گفته رسانه‌های غربی، این مقام عراقی اظهار کرده است: «نخست‌وزیر عراق علاقه‌مند است تا نقش پل ارتباطی بین قدرت‌های منطقه‌ای را بازی کند. این موضوع به نفع عراق است و به همین دلیل مذاکرات اینجا برگزار شده است.»
قطع روابط دیپلماتیک پس از حمله به سفارت
گفتنی است، روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان پس از حمله برخی نیروهای تندرو داخلی به سفارت عربستان در تهران بعد از اعدام شیخ نمر به پایین‌ترین سطح روابط خود رسید؛ اتفاقی که چالش‌های فراوانی برای طرفین طی پنج سال گذشته به همراه داشت. همچنین این چالش‌ها در سال ۲۰۱۸ و با خروج دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا از توافق برجام و حمایت دولت عربستان از این اقدام ترامپ و تشدید تحریم‌ها، به اوج خود رسید. از طرفی هم وقتی حوثی‌های یمن که مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران هستند، مسوولیت حمله به تاسیسات نفتی آرامکو را برعهده گرفتند، روابط بیش از پیش مغشوش و آتش افروخته شعله‌ور شد. به حدی که عربستان از هیچ سنگ‌اندازی و صرف هزینه‌ای در مسیر بازگشت دولت بایدن به برجام، فروگذار نبود.
اگرچه عربستان به طور قطع نشان داده که مانع از مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا نخواهد شد، اما خواستار این است که در دور جدید مذاکرات برجام، شرکت داده شود؛ موضوعی که پیش از این توسط امانوئل ماکرون رییس‌جمهور فرانسه بیان شد. به گفته برخی کارشناسان حالا که خبرهای خوب و مثبتی از روند مذاکرات وین توسط عباس عراقچی رییس تیم مذاکره‌کننده کشورمان به گوش می‌رسد، می‌توان به احتمال صحت خبر مذاکرات همزمان ایران و عربستان در بغداد هم امیدوار بود، چرا که به گفته پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل خاورمیانه، عربستان پس از شش سال جنگ با حوثی‌های مورد حمایت ایران در یمن و مورد هدف قرار گرفتن شهرها و زیرساخت‌های نفتی خود، خسته شده و تمایل دارد به این جنگ خاتمه دهد.
تلاش‌ها برای حل اختلافات ایران و عربستان
پیرمحمد ملازهی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» با اشاره به ادعای رسانه‌های غربی مبنی بر برگزاری مذاکرات پشت پرده ایران و عربستان گفت: «در شرایط موجود هم در ایران و هم عربستان نگاهی وجود دارد که شکل‌گیری مذاکره میان دو کشور را لازم و ضروری می‌داند. البته اطلاعات موثقی وجود ندارد که آیا این مذاکره میان ایران و عربستان در پس پرده شکل گرفته یا ناشی از گمانه‌زنی‌ها و شنیده‌هاست.»
این کارشناس حوزه خاورمیانه ادامه داد: «به هر حال ضرورتی در این باره به ویژه برای برجام احساس می‌شود و کشورهای اروپایی به دنبال این هستند تا مشکلات ایران با دنیای عرب با محوریت عربستان را که به یکی از موانع پیش‌روی حل برجام است از میان بردارند.»
ملازهی با اشاره به مذاکرات کمیسیون مشترک برجام که در وین در حال برگزاری است، گفت: «در حال حاضر مذاکرات وین در جریان است و خوش‌بینی زیادی نسبت به آن وجود دارد. آقای عراقچی هم تاکید کرده که «تفاهم جدیدی در حال شکل گرفتن است و اشتراک در هدف نهایی بین همه وجود دارد» اما مشکلی که مطرح است اینکه مواضع ایران و آمریکا با هم فاصله دارند و باید به هم نزدیک شوند.»
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تصریح کرد: «آمریکایی‌ها برجام را به شکلی که قبلا امضا شده بود، نمی‌خواهند و دنبال برجام یک و دو و سه بودند که با موضع‌گیری رهبری ایران منتفی شد. اما بایدن و تیم او دنبال این هستند که مشکل منطقه‌ای ایران و نفوذ ایران در کشورهای عربی که باعث مخالفت عربستان و اسراییل است و البته کشورهای حوزه خلیج‌فارس را به عربستان و اسراییل نزدیک کرده و موجب بروز مناسبات میان آنها شده است را بخشی از این توافق قرار دهند. به این معنا که نفوذ ایران بر خاورمیانه مورد مذاکره قرار گیرد.»
احتمال مذاکرات موازی وین در بغداد
ملازهی در عین حال تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران تاکنون آشکارا چنین مذاکره‌ای با عربستان را نپذیرفته، اما این‌طور که نماینده ایران در مذاکرات وین می‌گوید، مذاکرات کمیسیون مشترک خوب پیش می‌رود و بعید نیست در راستای همین مذاکرات وین مذاکراتی بین ایران و عربستان در جریان باشد تا بتواند بخشی از انتظارات آمریکا که قابل برآوردن است را در این موضوع بگنجاند.»
این تحلیلگر امور بین‌الملل بیان کرد: «به نظر می‌رسد اروپا و آمریکا و تا حدی روسیه و چین به این تصمیم رسیده‌اند که اگر بخواهند برجام را احیا کنند، با شکل گذشته قابل اجرا نیست و باید مدل جدیدی اجرا شود که در آن مدل جدید هر یکی از آمریکا و ایران به حدی از انتظاراتشان دست یابند.»
او ادامه داد: «یکی از انتظارات اروپا و آمریکا این است که ایران و عربستان بتوانند روابط و مناسباتشان را تا حدی اصلاح کنند. یعنی مساله نفوذ و حضور نیروی ایرانی در قالب حزب‌الله لبنان در لبنان و سوریه و حشدالشعبی در عراق و حوثی‌ها در یمن را تا حدی ایران کوتاه بیاید و این روند را تغییر دهد. هرچند که تاکنون جمهوری اسلامی حاضر به پذیرش این موضوع نشده، اما اگر مذاکرات ایران و عربستان در جریان باشد، می‌تواند به منظور حل مشکل یمن و حمله انصارالله در عربستان باشد.»
ملازهی با تاکید بر اینکه «بعید نیست همان‌طور که گفته شده یمن بحث مذاکرات احتمالی ایران و عربستان باشد» افزود: «اما در کنار آن مهم‌ترین موضوع، برجام و نفوذ ایران در سوریه و عراق است که آمریکا سعی دارد آن را در مذاکرات وین به نتیجه برساند و بستگی دارد مذاکرات تا چه حد پیش برود.»
او تاکید کرد: «البته توافق درباره یمن ساده‌تر است، اما درباره سوریه و عراق و حزب‌الله لبنان این موضوع سخت‌تر خواهد بود و بعید به نظر می‌رسد ایران به سادگی چنین چیزی را بپذیرد. پس این موضوع و مذاکرات مستلزم زمان بیشتر و طولانی‌تر است.»
این تحلیلگر مسائل خاورمیانه گفت: «آنچه مسلم است اینکه آمریکا، اروپا، عربستان و اسراییل به دنبال این هستند که نیروهای هوادار ایران در منطقه خلع‌سلاح شوند اما ایران به این سادگی چنین موضوعی را نمی‌پذیرد. بنابراین به نظر می‌رسد مذاکرات احتمالی میان ایران و عربستان، علاوه بر موضوع یمن در راستای بخشی از توافقات وین در حال برگزاری است.»
اگرچه شرکای برجام همچنان نشست‌های کمیسیون مشترک برجام را در وین برگزار می‌کنند و به گفته نمایندگان کشورهای حاضر در این جلسه، مذاکرات رضایت‌بخش بوده و پیشرفت‌هایی حاصل شده، اما نباید فراموش کرد که در این نشست‌ها با وجود حضور نمایندگان ایران و آمریکا در وین، هیچ دیدار و مذاکره مستقیمی میان آنها صورت نگرفته است. پس باید منتظر بود و دید که خبر برگزاری مذاکرات ایران و عربستان آن هم در پس پرده تا چه حد می‌تواند در صورت صحت، به حل مشکلات برجام بینجامد، چرا که پیش از این فرانسوی‌ها نقش میانجی را برای رساندن این پیام و طرح مشارکت عربستان در مذاکرات احیای برجام را بازی کرده بودند.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانسیاسیلینک کوتاه :
