روند کاهشی «میانگین شکاف طبقاتی»

به گزارش جهان صنعت نیوز: چند روزی است که تبلیغات نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آغاز شده و نقد وضعیت اقتصادی کشور به یکی از شاه بیت‌های سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها، پست‌های اینستاگرامی، توئیت‌ها و غیره شده است. در این راه نامزدها به ارائه آمار و ارقام مختلف مربوط به شاخص‌های اقتصادی می‌پردازند و با انتقاد از وضعیت موجود نوید آینده‌ای بهتر با اعداد و ارقامی رویایی را می‌دهند.

یکی از این نامزدها شاخص ضریب جینی را هدف قرار داده و از وضعیت بد شکاف طبقاتی در دوران هشت ساله دولت کنونی انتقاد کرده است. در اینکه هر کاندیدایی حق دارد نقد منصفانه خود را بیان کند شکی نیست، اما داده‌ها و آمار و ارقام باید به نحو درست تفسیر و مورد استفاده قرار گیرد.

در اقتصاد شاخص‌های زیادی وجود دارد که می‌توان بر اساس آنها به مقایسه و ارزیابی دولت‌های مختلف با یکدیگر و یا مقایسه ایران با سایر کشورهای جهان و منطقه پرداخت. یکی از این شاخص‌ها «ضریب جینی» است. این ضریب به ما می‌گوید که تا چه حد توزیع درآمد در کشور عادلانه بوده و آیا شکاف طبقاتی بین دهک‌های بالای درآمدی و دهک‌های پایین کم است یا زیاد و اینکه با وضعیت مطلوب چه فاصله‌ای دارد.

ضریب جینی عددی است بین صفر و یک. هرچقدر به یک نزدیک تر باشد به معنای وجود نابرابری و شکاف طبقاتی بیشتر در جامعه است. می‌توان با استفاده از این شاخص نشان داد که دولت‌های مختلف در ایران تا چه مقدار در جهت هدایت ثروت به اقشار کم درآمد و دهک‌های پایین درآمدی تلاش کرده‌اند.

هم بانک مرکزی و هم مرکز آمار ایران سالانه شاخص ضریب جینی را محاسبه و منتشر می‌کنند. در جدول  زیر ضریب جینی بیش از سه دهه ارائه شده است.

همانطور که مشاهده می‌کنید در دوره دولت‌های پنجم و ششم ضریب جینی از ۰.۴۲۴۹ در سال ۱۳۶۸ به ۰.۴۲۹۴ در سال ۱۳۷۵ رسیده است. درواقع این عدد نشان می‌دهد که در دوره این دولت‌ها شکاف طبقانی بیشتر شده و عمده ثروت نصیب دهک‌های بالای درآمدی آن دوره شده بود. میانگین کل دوره ۸ ساله نیز ۰.۴۲۷۰ است.

در دوره دولت‌های هفتم و هشتم، که از ۱۳۷۶ شروع می‌شود میانگین ضریب جینی با اندکی کاهش به ۰.۴۲۶۸ رسید. هرچند بهبود اندکی حاصل شد، اما با وضعیت مطلوب فاصله زیادی داشت. در ابتدای این دولت در سال ۱۳۷۶ ضریب جینی ۰.۴۲۳۰ و در انتهای آن یعنی در سال ۱۳۸۳ این شاخص به ۰.۴۲۴۰ رسید.  

 

 

۱۳۶۸-۱۳۷۵			۱۳۷۶-۱۳۸۳			۱۳۸۴-۱۳۹۱			۱۳۹۲-۱۳۹۸
سال	ضریب جینی	میانگین دوره	سال	ضریب جینی	میانگین دوره	سال	ضریب جینی	میانگین دوره	سال	ضریب جینی	میانگین دوره
۱۳۶۸	۰.۴۲۴۹	۰.۴۲۷۰	۱۳۷۶	۰.۴۲۳۰	۰.۴۲۶۸	۱۳۸۴	۰.۴۲۴۸	۰.۴۰۷۹	۱۳۹۲	۰.۳۶۵۰	۰.۳۸۹۴
۱۳۶۹	۰.۴۲۷۳		۱۳۷۷	۰.۴۲۷۱		۱۳۸۵	۰.۴۳۵۶		۱۳۹۳	۰.۳۷۸۸
۱۳۷۰	۰.۴۳۸۳		۱۳۷۸	۰.۴۲۴۸		۱۳۸۶	۰.۴۳۳۷		۱۳۹۴	۰.۳۸۵۱
۱۳۷۱	۰.۴۲۴۵		۱۳۷۹	۰.۴۳۲۲		۱۳۸۷	۰.۴۱۲۲		۱۳۹۵	۰.۳۹۰۰
۱۳۷۲	۰.۴۲۷۷		۱۳۸۰	۰.۴۳۰۴		۱۳۸۸	۰.۴۱۱۱		۱۳۹۶	۰.۳۹۸۱
۱۳۷۳	۰.۴۲۴۴		۱۳۸۱	۰.۴۲۸۷		۱۳۸۹	۰.۴۰۹۹		۱۳۹۷	۰.۴۰۹۳
۱۳۷۴	۰.۴۱۴۹		۱۳۸۲	۰.۴۲۴۱		۱۳۹۰	۰.۳۷۰۰		۱۳۹۸	۰.۳۹۹۲
۱۳۷۵	۰.۴۲۹۴		۱۳۸۳	۰.۴۲۴۰		۱۳۹۱	۰.۳۶۵۹		۱۳۹۹	…..

 

شاخص ضریب جینی برای دولت نهم و دهم نشان می‌دهد که در این دوره (۱۳۹۱-۱۳۸۴) شکاف طبقاتی نسبت به دو دولت قبلی کاهش داشته است. در ابتدای شروع به کار این دولت در سال ۱۳۸۴ ضریب جینی ۰.۴۲۴۸ است و در انتهای دوره، یعنی در سال ۱۳۹۱ به ۰.۳۶۵۹ می‌رسد. میانگین عملکرد این دوره ۰.۴۰۷۹ است.

شاخص ضریب جینی در هشت ساله دولت تدبیر و امید نشان از این دارد که وضعیت میانگین شکاف طبقاتی در این دوره بهتر از دولت‌های قبل بوده است. هرچند آمار سال ۱۳۹۹ در دست نیست اما میانگین ضریب جینی در دوره هفت ساله (از ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸) ۰.۳۸۹۴ است. این مقدار از همه دوره‌های قبلی کمتر است. بنابراین می‌توان گفت که دولت فعلی، با در نظر گرفتن شرایط تحریمی و جنگ اقتصادی آمریکا از یک طرف و شیوع بیماری کرونا از طرف دیگر، که هر دو به شدت اقتصاد را با بحران مواجه ساخت عملکرد نسبتاً قابل قبولی در مقایسه با دیگر دولت‌ها داشته است.

بدون شک جا برای کار بیشتر در دولت‌های آینده نیز وجود دارد و امیدواریم رئیس جمهوری بعد روند کاهشی شکاف طبقاتی را ادامه داده و به نقطه مطلوب نزدیک‌تر کند.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان