رشد منفی شاخص تولید در مهرماه ۱۴۰۰
به گزارش جهان صنعت نیوز: در بین صنایع، تولید در صنایع صادرات‌محور و صنایع تولیدکننده کالاهای واسطه‌ای در مهرماه کاهش بیشتری نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته و در عوض رشد تولید در صنایع تولیدکننده کالاهای مصرفی و صنایع وابسته به واردات در این دوره علیرغم کاهش نرخ رشد تولید، کماکان مثبت بوده است.
همچنین طبق گزارشی که پژوهشکده پولی و بانکی در این خصوص منتشر کرده، بررسی صورت‌های مالی شش ماهه شرکت‌ها نشان می‌دهد که صنعت محصولات غذایی و صنعت محصولات دارویی به ترتیب بدترین وضعیت سودآوری را در سال جاری داشته‌اند، به طوری که ارزش حقیقی سود آنها در شش ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته و تعداد شرکت‌های زیانده آنها نیز افزایش داشته است. این کاهش سود حقیقی می‌تواند به دلیل قیمت‌گذاری دولتی و غیربازاری در کالاهای ضروری باشد. در طرف مقابل نیز صنعت فلزات اساسی و محصولات شیمیایی با رشد اسمی سود بالای ۱۰۰ درصد از جمله سودآورترین صنایع بودند.
شاخص تولید صنعتی ماهانه
بررسی آمار تولید بیش از ۲۸۰ شرکت صنعتی پذیرفته‌شده در بورس و فرابورس که بیش از نیمی از تولید کشور را در اختیار دارند نشان می‌دهد، روند افزایشی رشد شاخص تولید در تابستان امسال متوقف شد و رشد شاخص تولید در این تیر و مرداد به ۱/۳ درصد و صفر درصد رسید. با وجود اینکه رشد شاخص در شهریورماه اندکی بهبود پیدا کرد و به ۴/۲ درصد رسید اما در مهر ماه مجددا روند رشد شاخص تولید صنعتی نزولی شد و رشد شاخص در این ماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته به منفی ۴/۱ درصد رسید. رشد منفی شاخص تولید صنعتی در مهرماه در حالی اتفاق افتاده است که آخرین رشد منفی این شاخص به اردیبهشت سال ۱۳۹۹ برمی‌گردد و بعد از آن این اولین رشد منفی شاخص تولید صنعتی است.
در همین رابطه عدد شاخص در مهر ماه به عدد ۱۰۴ رسید که با توجه به عدد شاخص در مهرماه۱۳۹۷ که ۱۰۳ بوده است، می‌توان گفت سطح تولید در مهر ماه امسال تقریبا مشابه با مهرماه سال ۱۳۹۷ است و نسبت به سال ۱۳۹۵ تنها چهار درصد رشد داشته است.
در این میان بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشترین تاثیر منفی بر رشد شاخص را صنعت فلزات اساسی داشته است. با وجود اینکه ارزش اسمی تولید و فروش در این صنعت در مهر ماه نسبت بیش از دو برابر مدت مشابه سال گذشته است اما رشد حقیقی تولید در این صنعت کاهش را نشان می‌دهد.
همچنین رشد شاخص تولید صنعت خودروسازی و ساخت قطعات بعد از ۱۷ ماه تک‌رقمی شد و به ۶/۸ درصد رسید. این در حالی است که رشد فروش این صنعت در این ماه بیشتر از رشد تولید بوده است. از سوی دیگر رشد تولید صنعت محصولات دارویی در مهرماه نیز مشابه پنج ماه گذشته منفی بوده است. کاهش تولید و فروش به همراه کاهش ارزش حقیقی سود در این صنعت نشان از وضعیت نامطلوب تولیدکننده‌ها دارد.
تحلیل موجودی انبار
در برهه‌های زمانی که محدودیت تقاضا و ظرفیت مازاد تولید در بخش عرضه وجود دارد روند رشد تولید و تغییرات موجودی انبار در خلاف جهت هم خواهد بود. به این معنی که تغییرات رشد تولید ریشه در تغییرات تقاضا دارد و به عنوان مثال تولیدکننده در مواجهه با افزایش تقاضا از طریق کاهش موجودی انبار و افزایش رشد تولید واکنش نشان می‌دهد.
لازم به ذکر است، روند کلی تغییرات موجودی انبار نشان می‌دهد که تغییرات در موجودی انبار در مجموع صنایع در سال‌های اخیر عموما زیر ۳ درصد از تولید بوده است. با توجه به تحریم‌های بین‌المللی و اینکه بسیاری از صنایع در زیر ظرفیت اسمی خود تولید می‌کنند، می‌توان این فرضیه را مطرح کرد که مهم‌ترین بازدارنده رشد تولید در بین صنایع محدودیت در تقاضای داخلی و خارجی است. در همین رابطه در فروردین و اردیبهشت امسال تغییر در موجودی انبار شرکت‌های صنعتی تحت تاثیر تغییر قابل توجه استراتژی فروش شرکت‌های خودروساز قرار گرفت و شاخص کل موجودی انبار صنعت کاهش در موجودی انبار را نشان داد. اما در پنج ماهه اخیر (از خرداد تا مهر) موجودی انبار در بخش صنعت به طور متوسط افزایش را نشان می‌دهد. به عبارت دیگر رشد فروش در ماه‌های اخیر کمتر از رشد تولید بوده است.
همچنین رشد منفی تولید صنایع کانی‌های فلزی و دارویی در مهرماه به همراه افزایش موجودی انبار در این صنایع نشان از کاهش قابل توجه تقاضا و فروش در این صنایع دارد.
محدودیت مالی و رشد صنایع
در اقتصاد ایران محدودیت نقدینگی در صنایع همواره از اصلی‌ترین مشکل‌های تولید برشمرده می‌شود. برآوردها نشان می‌دهد در دو سال اخیر تقریبا در تمام دوره‌ها به جز فروردین ۱۳۹۹ که شوک کرونا تغییرات تولید را توضیح می‌دهد، رشد شرکت‌هایی که محدودیت مالی شدیدتری داشتند کمتر از رشد سایر شرکت‌ها بوده است. در برخی برهه‌های زمانی مانند خرداد تا آذر ۱۳۹۸ این محدودیت اثر شدیدتری بر رشد تولید داشته است. در آبان تا دی ماه ۱۳۹۹ نیز مجددا این اختلاف قابل توجه شده است. البته این اختلاف در ماه‌های بهمن و اسفند به حداقل رسیده است. از خرداد تا مهر امسال هم محدودیت مالی عامل تفاوت معنی‌دار در رشد تولید بین شرکت‌ها نبوده و تغییرات رشد تولید شرکت‌های دارای محدودیت مالی شدید و کم بسیار نزدیک به هم و در یک راستا بوده است.
صارات و رشد صنعت
رشد تولید در برخی صنایع به شدت به بازار صادراتی وابسته است. از این رو تغییرات فرآیندها و رویه‌های صادراتی و گسترده یا محدود شدن بازار صادراتی یکی از عواملی است که بخشی از تغییرات در تولید را توضیح می‌دهد.
در این راستا بررسی‌ها نشان می‌دهد: از ابتدای سال ۱۳۹۸ که روند رو به افزایشی رشد تولید صنعتی شروع شد تا مهرماه ۱۳۹۹، همواره رشد شرکت‌های صادراتی از شرکت‌های غیرصادراتی بیشتر بوده و در واقع به نوعی محرک افزایش رشد در این بازه زمانی را می‌توان صادرات و شرکت‌های صادرات‌محور دانست.
از آبان ماه سال گذشته برخلاف دوره قبلی رشد تولید صنایع صادرات‌محور از رشد تولید سایر صنایع پایین‌تر بوده است. این اختلاف در ماه‌های اخیر به مرور افزایش پیدا کرد به‌گونه‌ای که رشد گروه شرکت‌های صادرات‌محور در مردادماه تا مهر ماه امسال به ترتیب ۱۰، ۱۲ و ۱۰ واحد کمتر از رشد گروه دیگر بوده است.
واردات و رشد صنعت
به دلیل اینکه درجه وابستگی به واردات در بین صنایع و حتی شرکت‌های مختلف، متفاوت است، بدیهی است مشکلی مانند تحریم که واردات را مختل می‌کند روی صنایع وابسته‌تر اثر بیشتری دارد. از همین رو شرکت‌ها را به گروه واردات‌محور شدید و واردات‌محور کم تقسیم‌بندی می‌کنند.
در همین رابطه برآوردها نشان می‌دهد در تمام ماه‌های سال ۱۳۹۹رشد تولید شرکت‌های واردات‌محور از رشد تولید شرکت‌هایی که وابستگی کمتری به واردات دارند (یا وابستگی ندارند) بیشتر بوده است. امسال نیز اگرچه در برخی ماه‌ها مانند اردیبهشت‌ماه اختلاف رشد بین شرکت‌ها به واردات‌محوری آنها بستگی نداشته است، اما رشد تولید شرکت‌های واردات‌محور در بیشتر ماه‌ها از جمله شهریور و مهر از سایر شرکت‌ها بالاتر بوده است.
کالاهای مصرفی، واسطه و سرمایه‌گذاری
از اردیبهشت ۱۳۹۹ به بعد رشد تولید کالاهای مصرفی به دلیل محدودیت‌های وارداتی روی این محصولات (ناشی از تحریم‌ها و محدودیت ثبت سفارش) و همچنین رشد نرخ ارز که منجر به ارزان‌تر شدن کالاهای داخلی نسبت به کالاهای وارداتی شده، بیشتر از رشد کالاهای واسطه‌ای بوده است.
رشد تولید در هر سه گروه کالاهای مصرفی، واسطه‌ای و سرمایه‌ای در مهرماه ۱۴۰۰ نسبت به رشد این گروه‌ها در شهریور کمتر بوده است. به علاوه به جز شاخص تولید کالاهای مصرفی که رشد ۸/۴ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته را داشته، رشد شاخص تولید کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای در مهرماه نسبت به مدت مشابه سال گذشته منفی بوده که البته رشد منفی در کالاهای واسطه بیشتر از کالاهای سرمایه‌ای بوده است.
سودآوری در صنایع
بر اساس آمار ۴۶۷ شرکت بورسی که اطلاعات مربوط به سود و زیان آنها در بازه شش ماهه ابتدای امسال در دسترس است ۶۰ شرکت زیانده بوده‌اند. این در حالی است که در شش ماهه سال ۱۳۹۹ از بین همین شرکت‌ها ۵۳ شرکت زیانده بوده‌اند که نشان می‌دهد در کل شرکت‌های زیانده در صنایع بیشتر شده‌اند. در واقع افزایش تعداد شرکت‌های زیانده نسبت به مدت مشابه سال گذشته در سال‌های اخیر سابقه نداشته و همواره از تعداد آنها کاسته می‌شد. همچنین سود اسمی این شرکت‌ها در شش ماهه نخست امسال نسبت به سال قبل رشد حدود ۱۱۸ درصدی داشته است. این در حالی است که رشد سود اسمی در سه ماهه ۱۴۰۰ بیش از ۱۸۵ درصد و در سال ۱۳۹۹ بیش از ۱۳۳ درصد بوده است.
به عبارت دیگر اگر چه سود اسمی شرکت‌ها در ۶ ماهه نخست امسال نیز ادامه داشته و این رشد بسیار بالاتر از تورم بوده، اما این رشد در مقایسه با رشد سودآوری در فصول قبلی کمتر و روند نزولی را نشان می‌دهد.
در همین راستا، در بین صنایع مهم مانند سنوات اخیر شرکت‌های خودروسازی و ساخت قطعات بدترین وضعیت را از نظر سودآوری دارند؛ به صورتی که تنها صنایعی هستند که جمع سود خالص شرکت‌های آن منفی می‌شود. از سوی دیگر همزمان با اینکه صنعت محصولات شیمیایی و فلزات اساسی رشد بسیار بالاتری از سایر صنایع داشته‌اند، تولیدکنندگان محصولات ضروری و مصرفی مانند صنایع دارویی و غذایی رشد اسمی کمتر از تورم را تجربه کرده و در ۶ ماهه نخست امسال نسبت به سال قبل به ترتیب سود اسمی آنها منفی ۱۶ و صفر درصد بوده است.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدنلینک کوتاه :
